Millatlararo totuvlik, diniy konfessiyalar o‘rtasida bag‘rikenglikni ta’minlash, do‘stlik muhitini va ko‘p millatli katta yagona oila tuyg‘usini mustahkamlash, yoshlarni Vatanga muhabbat va sadoqat, milliy va umuminsoniy qadriyatlarga hurmat bilan qarash ruhida tarbiyalash, xorijiy mamlakatlar bilan madaniy-ma’rifiy aloqalarni kengaytirish Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tomonidan olib borilayotgan yangilanish jarayonlarida muhim o‘rin egallaydi.
Mamlakatimiz hududida yashovchi turli millat va elatlarning tili, urf-odati va an’analariga hurmat bilan munosabatda bo‘lish, ularni rivojlantirish uchun shart-sharoitlar yaratishga katta e’tibor qaratib kelinmoqda.
Davlatimiz siyosatining eng muhim, ustuvor yo‘nalishlaridan biri barcha millatlarning ravnaqi uchun teng sharoit va imkoniyat yaratish, millatlararo munosabatlarni uyg‘unlashtirishdir.
Mazkur muhim vazifalarni amalga oshirish maqsadida Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita qator vazirlik va idoralar bilan hamkorlikda Xalqaro bag‘rikenglik kuniga bag‘ishlab 11–16 noyabr kunlari “Bag‘rikenglik haftaligi”ni o‘tkazmoqda.
Haftalik davomida turli madaniy, ma’naviy-ma’rifiy va ilmiy-amaliy tadbirlar o‘tkazish rejalashtirilgan. Haftalik doirasida O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi Media markazida mamlakatimizda millatlararo totuvlik va diniy bag‘rikenglikni ta’minlash, xorijiy davlatlar bilan do‘stlik aloqalarini rivojlantirish borasida amalga oshirilayotgan ishlar yuzasidan “O‘zbekiston – bag‘rikeng diyor” mavzusida Xalqaro press-klubning navbatdagi sessiyasi bo‘lib o‘tadi.
Shu kunning o‘zida Toshkentdagi “Yangi O‘zbekiston” bog‘ida turli millat va diniy konfessiyalar vakillari ishtirokida Mustaqillik monumentiga gulchambar qo‘yish tadbiri bo‘lib o‘tadi.
Tadbir doirasida 12 noyabr kuni Toshkent fotosuratlar uyida “O‘zbekiston – bag‘rikeng diyor” nomli fotoko‘rgazmaning ochilish marosimi bo‘lib o‘tadi. Ko‘rgazmadan ko‘zlangan maqsad yurtimizda diniy erkinlik va millatlararo munosabatlarning barqarorligini keng jamoatchilikka yana bir bor namoyish etish va shu qadriyatlarni saqlab rivojlantirishdan iborat.
13 noyabr kuni O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasida “Yangi O‘zbekiston kitob va kutubxonadan boshlanadi” nomli qardosh xalqlar yozuvchi va shoirlari kitoblari ko‘rgazmasining ochilish marosimi tashkil etiladi. Tadbirning asosiy maqsadi yosh avlod ongiga Vatanga muhabbat va uning taqdiri uchun daxldorlik hissini singdirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlarga sodiqlik ruhida tarbiyalash, diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlikni mustahkamlash, ularni kitobxonlikka faol jalb qilishdan iborat.
14 noyabr kuni Toshkent Fotosuratlar uyidagi fotoko‘rgazma hamda O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasidagi qardosh xalqlar yozuvchi va shoirlari kitoblari ko‘rgazmalariga talaba-yoshlar tashrifi belgilangan.
15 noyabrda Toshkentdagi “Wyndham Tashkent” mehmonxonasida dinlararo va millatlararo bag‘rikenglikni ta’minlashga o‘z hissasini qo‘shib kelayotgan mahalliy fuqarolar va xorijlik hamkorlarni “Diniy bag‘rikenglik” ko‘krak nishoni bilan tantanali taqdirlash marosimi bo‘lib o‘tadi.
Ma’lumki, Vazirlar Mahkamasining qarori bilan «Diniy bag‘rikenglik» ko‘krak nishoni to‘g‘risidagi nizom tasdiqlandi. Ko‘krak nishoni bilan atoqli davlat va jamoat arboblari, diniy-ijtimoiy sohadagi rahbarlar va yetuk ulamolar, davlat tashkilotlari va nodavlat notijorat tashkilotlari xodimlari, xalqaro tashkilotlar, diplomatik vakolatxonalarning vakillari, xorijiy arboblar va olimlar taqdirlanadi.
Bayram munosabati bilan bir guruh hamyurtlarimiz “Diniy bag‘rikenglik” ko‘krak nishoni bilan taqdirlandi. Tadbirga turli vazirlik va idoralar, jamoat tashkilotlari, O‘zbekiston musulmonlari idorasi va boshqa diniy konfessiya vakillari, milliy madaniy markazlar faollari, yurtimizda millatlararo do‘stlik va diniy bag‘rikenglik rishtalarini mustahkamlashga munosib hissa qo‘shayotgan hamyurtlarimiz hamda OAV vakillari taklif etildi.
Shuningdek, O‘zbekiston kasaba uyushmalari federatsiyasi saroyida O‘zbekiston madaniyat va san’at ustalari ishtirokida “Bag‘rikenglik ohanglari” nomli gala-konsert bo‘lib o‘tadi. Konsert davomida millatlararo totuvlik va bag‘rikenglikni tarannum etuvchi musiqiy chiqishlar namoyish etiladi.
16 noyabr kuni haftalikning yakuni ham qiziqarli uchrashuv va muzokaralarga boy bo‘ladi. “Yangi O‘zbekistonda diniy bag‘rikenglik” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tadi. Konferensiya Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasi va Din ishlar bo‘yicha qo‘mita tomonidan tashkil etiladi.
Bugungi kunda insoniyat turli geosiyosiy va mafkuraviy kurashlar, terrorizm, ekstremizm, fundamentalizm, separatizm, odam savdosi, “ommaviy madaniyat” kabi tahdidlar girdobida – murakkab vaziyatda yashamoqda. Konferensiya ishida bunday sharoitda har bir davlatning milliy yaxlitligini saqlash, jamiyatni ma’naviy-axloqiy sog‘lomlashtirish, o‘sib kelayotgan yosh avlodni milliy o‘zlikni anglash ruhida tarbiyalash va boshqa dolzarb masalalar muhokama etiladi.
Haftalik doirasida respublikaning barcha hududlarida joriy yilning 11-16 noyabr kunlari ko‘plab tadbirlar o‘tkaziladi. Davlat umumiy o‘rta ta’lim maktablarida “Milliy an’ana va udumlar” ko‘rgazmalari, “Bag‘rikenglik mening nazdimda” mavzusida eng yaxshi insholar tanlovlari, “Mening bag‘rikeng dunyom” mavzusida eng yaxshi rasmlar tanlovlari va bag‘rikenglikni targ‘ib qiluvchi she’rxonlik kechalarini o‘z ichiga olgan “Bag‘rikenglik” festivali o‘tkaziladi.
Davlat oliy ta’lim muassasalarida “Biz bir mamlakatda yashayotgan yagona xalqmiz”, “Diniy ma’rifat va millatlararo bag‘rikenglik – jamiyat barqarorligi sharti”, “Millatlararo totuvlik va bag‘rikenglik – umrboqiy qadriyatlar” mavzularida davra suhbatlari, “O‘zbekiston – umumiy uyimiz” mavzusida ilmiy-amaliy va ma’rifiy tadbirlar o‘tkazish ko‘zda tutilgan.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hamda tuman (shahar) hokimliklari hududlaridagi xiyobon va sayilgohlarda “O‘zbekiston – bag‘rikeng diyor” shiori ostida madaniy tadbirlar, qardosh xalqlar yozuvchi, shoir va rassomlarining badiiy asarlari ko‘rgazmalari bo‘lib o‘tadi.
O‘zbekiston Milliy teleradiokompaniyasi hamda nodavlat telekanallar orqali o‘zbek xalqining bag‘rikengligi, mehmondo‘st va tinchliksevarligi hamda buyuk ajdodlar merosiga bag‘ishlangan badiiy va hujjatli filmlar namoyishi ko‘zda tutilgan.
Bir so‘z bilan aytganda, “Bag‘rikenglik haftaligi” do‘stlik, ezgulik, hamjihatlik bayrami sifatida yuqori saviyada bo‘lib o‘tadi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.
Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.
– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.
So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.
Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:
– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;
– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.
Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:
Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.
Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.
Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.
Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi.
Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan.
G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari