Sayt test holatida ishlamoqda!
28 Dekabr, 2024   |   27 Jumadul soni, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
06:23
Quyosh
07:48
Peshin
12:30
Asr
15:20
Shom
17:04
Xufton
18:24
Bismillah
28 Dekabr, 2024, 27 Jumadul soni, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube
Maqolalar

Jon chiqar vaqtda keltirilgan iymon bayoni

13.11.2024   1350   3 min.
Jon chiqar vaqtda keltirilgan iymon bayoni

 

43 - وَمَا إِيْمَانُ شَخْصٍ حَالَ يَأْسٍ بِمَقْبُولٍ لِفَقْدِ الإِمْتِثَالِ

Ma’nolar tarjimasi: (Hayotdan) umid uzilgan holatda bo‘ysunish yo‘qolgani uchun biror shaxsning iymoni maqbul bo‘lmaydi.


Nazmiy bayoni:

O‘limgacha iymon qilinsa ta’xir
Qabulmas, bo‘ysunish qolmagan, axir.


Lug‘atlar izohi:

– مَا nafiy harfi.  لَيْسَ ning amalini qiladi.

اِيْمَان – nafiy harfining ismi.

شَخْصٍ – muzofun ilayh.

حَالَ – zarflikka ko‘ra nasb bo‘lib turibdi.

يَأْسٍ – muzofun ilayh. Ko‘plab nusxalarda بَأْسٍ kelgan. Ammo tahqiqlarga ko‘ra يَأْسٍ mo‘tabar hisoblanadi. يَأْسٍ lug‘atda رَجَاءٌ ning ziddi ya’ni “umidni uzish” ma’nosini anglatadi.

بِ – ta’kidlash uchun kelgan qo‘shimcha jor harfi.

مَقْبُولٍ – jor majrur مَا ning xabari ekaniga ko‘ra nasb o‘rnida turibdi.

لِ – “ta’liyliya”  (izohlash) ma’nosida kelgan jor harfi.

فَقْدِ – jor majrur مَقْبُولٍ ga mutaalliq. Bu masdar o‘zida bor narsadan ajralib afsuslanishga nisbatan ishlatiladi.

الاِمْتِثَالِ – muzofun ilayh. Lug‘atda “bo‘ysunish” ma’nosini anglatadi. 


Matn sharhi:

Biror kimsa oldin iymonga kelmay yurgan bo‘lsa, uning ajali yetib, o‘limga ro‘baro‘ bo‘lgan paytida keltirgan iymoni qabul qilinmaydi. Bu haqida Qur’oni karimda shunday xabar berilgan:

﴿فَلَمۡ يَكُ يَنفَعُهُمۡ إِيمَٰنُهُمۡ لَمَّا رَأَوۡاْ بَأۡسَنَاۖ سُنَّتَ ٱللَّهِ ٱلَّتِي قَدۡ خَلَتۡ فِي عِبَادِهِۦۖ وَخَسِرَ هُنَالِكَ ٱلۡكَٰفِرُونَ٨٥﴾

“(Lekin) Bizning azobimizni ko‘rgan vaqtdagi iymonlari ularga foyda beruvchi bo‘lmadi. (Bu) Allohning (barcha) bandalari haqida (joriy qilgan) yo‘lidir. O‘shanda (iymonlari qabul bo‘lmagach) kofirlar ziyon ko‘rdilar”[1].

Hadisi sharifda jon xalqumga taqalgan vaqtda tavba ham qabul bo‘lmasligi bayon etilgan: 

عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِنَّ اللهَ لَيَقْبَلُ تَوْبَةَ الْعَبْدِ مَا لَمْ يُغَرْغِرْ. رَوَاهُ الْبَيْهَقِيُّ

Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo bandaning tavbasini, albatta, qabul qiladi, modomiki joni halqumiga kelmagan bo‘lsa”, – dedilar”. Bayhaqiy rivoyat qilgan.

Tavba lug‘atda “qaytish” ma’nosini anglatadi. Ahli sunna val-jamoa ulamolari haqiqiy tavba bo‘lishi uchun unda uchta shart topilishi lozimligini aytganlar:

1. Qilgan gunoh ishi uchun nadomat chekish;

2. Mazkur gunoh ishni tashlash;

3. Bunday gunohni aslo takrorlamaslikka azmu qaror qilish.

Jon halqumga taqalgan paytda esa mazkur shartlar topilmaydi. Chunki tavba qiluvchining yana o‘sha gunohlarni qilishi mumkinligiga ko‘zi yetib turgan paytda tavba qilib, boshqa ularni sodir etmaslikka ahd qilsagina, haqiqiy azmu qaror bo‘ladi, aks holda majburiy holat bo‘lib qoladi. Shuning uchun jon halqumga taqalmasdan oldin tavbaga shoshilish lozim.
 

Keyingi mavzu:
Amal va iymon bayoni

 

[1] G‘ofir surasi, 85-oyat.

Kutubxona
#logo
Boshqa maqolalar

Dam olish kunlaringizni qanday o‘tkazasiz?

27.12.2024   10859   3 min.
Dam olish kunlaringizni qanday o‘tkazasiz?

1. Diniy ibodatlarni bajarish

1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.

1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).

1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.

1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).

1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).

 

2. Oilaga yaxshilik qilish

2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).

2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).

 

3. Ilm olish, kitob o‘qish

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.

 

4. Tafakkurga vaqt ajratish

Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.

 

5. Muhtojlarga yordam berish

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).

 

6. Silai rahm qilish

Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).

 

7. Sport bilan shug‘ullanish

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.

 

8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish

Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).


Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!

Davron NURMUHAMMAD