Bismillahir Rohmanir Rohiym
Biz yashayotgan dunyo hayoti bitmas-tuganmas imtihonlardan iborat. Undagi sinovlarning nihoyasi yo‘q, birining ortidan to‘xtamay ikkinchisi, uchinchisi..... yetib keladi. Zero, bu dunyo – Alloh taoloning vaqtinchalik, juda oz muddatga bergan sinov maydonidir, xolos.
Alloh taolo har bir bandani abadiy dunyo uchun sinaydi. Mo‘min banda abadiy dunyosi – jannatdagi maskani obod bo‘lishligi uchun yashaydi. Robbisining huzuriga borganida pushaymon bo‘lib qolishdan, azobiga duchor bo‘lishdan qo‘rqadi.
Alloh taolo bu haqda bunday ogohlantiradi: “Sizlarni biroz xavf-xatar, ochlik (azobi) bilan, molu jon va mevalar (hosili)ni kamaytirish yo‘li bilan sinagaymiz” (Baqara surasi, 155-oyat).
Yaxshilik ham, yomonlik ham Allohdan ekaniga imon keltirgan banda hayotda duch keladigan har bir holatda faqat Robbisiga yuzlanadi, yolg‘iz Undangina umidvor bo‘lib, Uning roziligini topishga urinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Alloh kimga yaxshilikni iroda qilsa, unga musibat beradi", deganlar.
Shu bois, Alloh taoloning eng mahbub bandalari Payg‘ambarlar alayhimussalom hammadan ko‘ra ko‘proq aziyat, ozor chekishgan. Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Insonlar ichida musibati eng og‘iri payg‘ambarlardir. So‘ngra ularga ergashgan solihlar, undan so‘ng o‘shalarga ergashgan solihlarga bo‘ladi”, deganlar.
Yunus alayhissalom musibatga uchraganlarida: «Laa ilaaha illaa anta subhaanaka inniy kuntu minaz zolimiyn» (Anbiyo surasi, 87-oyat) deb Alloh taologa iltijo qildilar. Alloh taolo duolarini qabul etdi: «Biz uning duosini ijobat qildik va g‘am-g‘ussadan najot berdik» (Anbiyo surasi, 88-oyat).
Ayyub alayhissalomga musibat yetganda: «(Ey, Rabbim!) Menga musibat yetdi. O‘zing rahmlilarning rahmlirog‘idirsan» (Anbiyo surasi, 83-oyat), deb Robbul a’lamiynga yuzlandilar. Alloh taolo iltijolarini qabul etdi: «Biz uning duosini ijobat qildik va unga yetgan zararni ketkazdik» (Anbiyo surasi, 84-oyat).
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qiyinchilik vaqtida «Hasbunalloh va ni’mal-vakil!» (Oli Imron surasi, 173-oyat) deb Allohga suyandilar. Alloh taolo: «Ular Allohning ne’mati va fazli ila qaytdilar, ularga aslo zarar yetmadi» deb marhamat qildi (Oli Imron surasi, 174-oyat).
Demak, har bir banda sinovga duchor bo‘lar ekan. Bandaning sinovga mubtalo bo‘lishi unga Alloh g‘azab qilganini anglatmaydi. Aks holda, payg‘ambarlar musibatga uchramagan bo‘lishardi.
Shunday ekan, mo‘min banda Alloh taoloning sinoviga uchraganida yolg‘iz Robbisiga yuzlanib, Ungagina iltijo qilishi lozim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Mo‘min xuddi navnihol o‘simlikka o‘xshaydi. Bargi shamol esgan tomonga qayrilaveradi, (shamol) tinsa, tiklanib qoladi. Xuddi shuningdek, mo‘min ham balo-musibatga qayishadi. Kofir esa xuddi qarag‘ayga o‘xshaydi, to Alloh uni O‘zi xohlagan paytda sindirgunicha g‘o‘dayib, tippa tik turaveradi", dedilar (“Oltin silsila” kitobidan. Sahihul Buxoriy).
Alloh taolo O‘z fazli va rahmati ila barcha mo‘min-musulmonlarga ofiyat ato etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin!
Davron NURMUHAMMAD
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Odamlarning ustiga yolg‘onchi yillar soya soladi. O‘sha kezlarda yolg‘onchi tasdiqlanadi, rostgo‘y yolg‘onchiga chiqariladi. Xoin kishi ishonarli bo‘ladi, omonatdor kishi xoinga chiqarib qo‘yiladi va ruvaybiza gapiradi”, dedilar. U zotga: “Ruvaybiza” kim? – deyildi. Payg‘ambarimiz alayhissalom: “Ommaning ishini gapiradigan esi past odam”[1], dedilar.
Ibn Manzur “Lisonul arab” kitobida: “Ruvaybiza – bir ish qilish qo‘lidan kelmaydigan notavon odam. Ko‘pincha, bu so‘z esi pastlarga nisbatan ishlatiladi, chunki ular uyida ko‘p o‘tirishadi va katta ishlar bilan kam shug‘ullanishadi”, degan[2].
Davralarda o‘tirib poyintar-soyintar gap gapiradigan kishini uchratganmisiz?
Yoki maza-bemaza ishlar to‘g‘risida uzundan-uzun maqolalar yozadigan muxbirlarni uchratasizmi?
Yoxud bekorchi ko‘rsatuvlarga chiqib, birorta foyda keltirmaydigan ishlarni gapiradigan odamlarni ko‘rgan bo‘lsangiz kerak. Ko‘pincha bunday holatlar zarar keltirib, dilni xira qiladi. Odamlarning boshini aylantirib, fikrlarini chalg‘itadi.
Hammajlislarning qay biri yaxshiroq?
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Yo Allohning Rasuli, bizlarga qay bir hammajlis yaxshiroq?” – deyishdi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Uni ko‘rish sizga Allohni eslatadigan, u bilan gaplashish ilmingizga ilm qo‘shadigan va amali sizlarga oxiratni eslatadiganidir”, [3] dedilar.
Bizning hamsuhbatlarimiz orasida bunday sifatlilar topiladimi?
Do‘st-yorlar bilan birga o‘tirsangiz, o‘sha o‘tirishingizni Habibimiz sollallohu alayhi vasallam o‘rgatgan lafzlar bilan yakunlash esingizdan chiqmasin. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: “Birov bir davrada o‘tirsa va behuda gaplar ko‘payib ketsa, o‘rnidan turayotib: “Subhanakallohumma va bihamdika, ashhadu allaa ilaha illaa anta. Astag‘firuka va atuubu ilayk”, deydigan bo‘lsa, o‘sha majlis davomida bo‘lgan ishlar mag‘firat qilinadi”[4].
O‘ylab ko‘ring, shu zikrni aytish uchun qancha vaqt ketadi? Bor-yo‘g‘i bir necha soniya. Biroq qanchadan-qancha odamlar bu fazilatdan bebahra qolishyapti. Axir, bu olamlar Robbi tarafidan bo‘ladigan afv va mag‘firatku...
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Ibn Moja rivoyati.
[2] Lisonul arab, 7/153.
[3] Imom Abu Dovud, Imom Termiziy rivoyati.
[4] Imom Termiziy rivoyati.