Qo‘lni bo‘g‘imgacha yuvish foydalari
Ma’lumki, biz tahoratni ikki qo‘limizni yuvishdan boshlaymiz. Buning ko‘plab foydalari bor. Inson qo‘li bilan turli narsalarni ushlaydi, o‘zgalar bilan qo‘l berib ko‘rishadi. Mana shu narsa bakteriyaning tarqalishi va uning ko‘payishiga sabab bo‘ladi. Qo‘l orqali yuqadigan kasalliklarga ich terlama, dizenteriya (ichburug‘) va gastrit kabilarni misol qilib keltirish mumkin.
Islomda qo‘lni pokiza saqlash, tirnoqlarni vaqtida olib, ozoda bo‘lib yurish har bir mo‘min-musulmonning qat’iy vazifalaridan sanaladi.
Qo‘l yuvilganda, barmoq uchlaridan nur chiqib, qo‘l atrofida doira hosil qiladi. Buning natijasida bizning ichki energiyamiz harakatga keladi va qo‘llarimiz toza, chiroyli ko‘rinish kasb etadi.
Og‘izni chayish (mazmaza) foydalari.
Tahoratda avval qo‘llarni yuvishning foydasi juda ko‘p. Agar qo‘llar yaxshilab yuvilmasa, bakteriyalar og‘iz orqali oshqozonga o‘tib, kasallik keltirib chiqaradi.
Og‘izni pok tutish ham muhim ahamiyatga ega. Unga havo, oziq-ovqat va boshqa sabablar bilan turli zararli moddalar tushadi. Agar bular vaqtida tozalanmasa yoki misvok bilan poklanmasa, og‘izda ko‘plab kasalliklar, jumladan, milk va tish kasalliklari kelib chiqadi.
Tahoratda misvok ishlatish sunnati muakkada bo‘lib, bu narsa tibbiy nuqtayi nazardan ham foydalidir.
Zamonaviy ilmiy kashfiyotlar misvok haqida quyidagi xulosalarga keldi:
– arok daraxtidan olinadigan misvok tarkibida ko‘p miqdorda ftorid bo‘lib, bu modda tish chirishining oldini olishda katta ahamiyatga ega;
– misvok emal va milklarga zarar bermagan holda tishlarni muvaffaqiyatli tozalaydi va oqartiradi;
– misvok tarkibidagi tabiiy antiseptiklar og‘izdagi zararli mikroorganizmlarga qiron keltiradi;
– misvok tarkibidagi ftor moddasi tishlarning kariyesga yo‘lqishining oldini oladi;
– xlor moddasiga ega bo‘lgani sababli tishlardan turli rang va dog‘larni ketkizadi;
– oshlovchi kislota (dubil’naya kislota) milkni kasalliklardan saqlaydi;
– xlorid moddasi har xil toshma va dog‘larning ketishiga yordam beradi;
– misvok tarkibidagi silikat moddasi tishlarni oqartiradi;
– misvokdagi ba’zi moddalar og‘iz saratoni va chirishning oldini oladi;
– farfor moddasi tishni chirituvchi bakteriyalardan himoya qiladi;
– misvokdagi xushbo‘y yog‘ so‘lak ajralib chiqishini (salivatsiya ) ko‘paytiradi va natijada kserostomiya kasalligining oldi olinadi;
– misvok umumiy shamollashning oddiy davosidir;
– gingivit kasalligini kamaytiradi;
– arok daraxti ekstrakti bilan og‘iz chayilsa, og‘izdagi bakteriyalar 75% gacha kamayishi o‘z tasdig‘ini topdi. Misvok bilan tozalaganda ham shu natijaga erishiladi;
– milk qonashining oldini oladi;
– Misrda olib borilgan izlanishlarda ma’lum bo‘lishicha, misvok bilan og‘iz tozalangach, uning qoldiqlari ikki kungacha (!) bakteriyalarni o‘ldirish xususiyatini saqlab qolar ekan;
Odilxon qori Yunusxon o‘g‘li
Cavol: Men har yili qurbonlik qilar edim, bu yil ham qurbonlik qilishni niyat qilgan edim. Ammo bu yil muborak haj ibodatini ado qilish nasib qilib haj qilish uchun ketayapman. Shu holatda qurbonligimni qanday ado qilaman?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taolo safaringizni O‘zi oson qilsin. Qurbonlik vojib bo‘lishi uchun kishi muqim bo‘lishi kerak, safarda yurgan musofirlarga qurbonlik qilish vojib bo‘lmaydi.
Musofir kishi qurbonlik qilinadigan kunlar o‘tib ketishidan avval muqim bo‘lib qolsa, bu holatda unga qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.
Zimmasiga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan boy kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olib qurbonlik qilinadigan kunlar kelishidan avval safarga chiqib ketsa, uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘ladi. Ammo boyligi nisobga yetmagan va shu sababli unga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olish bilan qurbonlik qilishni nazr qilgan hisoblanadi va bunday kishi qurbonlik qilinadigan kunlari safarga chiqsa ham uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘lmaydi. Nomidan qurbonligini so‘yish uchun biror kishini vakil qilib tayinlaydi (Fatavoi Hindiya).
Demak, agar sizni nisob miqdorida molingiz bo‘lib sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan bo‘lsa va hox qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz ham yoki sotib olmagan bo‘lsangiz ham bu kunlarda safarda bo‘lganingiz sabab sizdan qurbonlik soqit bo‘ladi.
Agar sizni nisobga yetgan molingiz bo‘lmasa va sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan bo‘lsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y ham sotib olmagan bo‘lsangiz sizga qurbonlik vojib emas. Lekin qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz nomingizdan qurbonligingizni so‘yish uchun biror kishini vakil qilasiz.
Bu o‘rinda yana bir jihatga e’tibor qaratishingiz lozim. Agar haj safarida muqimlik holatini topsangiz ya’ni Makkada unga borganingizdan boshlab Minoga chiqadigan kuningizgacha yoki Minodan qaytganingizdan keyin 15 kun tursangiz qurbonlik vojib bo‘ladi. Uni o‘sha yerda yoki vakil orqali o‘z uyingizda so‘ydirishingiz vojib bo‘ladi.
Yana shuni ta’kidlaymizki, mazkur qurbonlik va hajdagi jonliq so‘yish masalalari boshqa-boshqa masalalardir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.