1. Og'zi to'la qussa, kafforatsiz ro'za qazosining o'zini tutib beradi. Bordi-yu, qusqi uni qaytarishga kuchi etmaydigan darajada kuch bilan kelsa, ro'za ochilmaydi (“Muxtasar”)
2. Huqna (klizma) qildirish, burun bilan dorini dimoqqa tortib yutish, quloqqa yog' tomizish kabilar bilan ro'za ochiladi va kafforatsiz qazo vojib bo'ladi. Agar ro'zadorning qulog'iga suv kirib ketsa, ro'zasi ochilmaydi (“Fatovoyi Olamgiriya”).
3. Hozirgi oq saqich (jevachkalar) tarkibida turli xil modda va shirinliklar mavjud. Shuning uchun hozirgi saqichlarni (jevachkalarni) chaynab, tupigini yutsa, ro'zasi ochiladi.
4. Uzrsiz taom tuzini totib ko'rish, bozordan meva sotib olayotganda tanlash uchun totib ko'rish makruh ishlardandir. Uzrli bo'lsa makruh emas. Masalan: erining xulqi yomonligidan taomning tuzini totib ko'rishga majbur bo'lsa, xo'jayining urishishidan qo'rqib, bozor mevalarini totib ko'rib xarid qilsa, makruh emas. Shuningdek, yosh bolaga ovqatni chaynab beradigan odam yo'qligidan ro'zador bo'la turib, o'zi chaynab berishi uzr hisoblangani uchun makruh sanalmaydi (“Fatovoyi Olamgiriya”).
5. Ro'zador odamning kunduz kuni (uzrsiz) cho'milishi, boshidan suv quyishi, suvga tushib o'tirishi, xo'l kiyimga o'ralib olishi ayrim ulamolar nazdida makruh sanalgan. Abu Yusuf esa, bu kabi ishlar makruh emas, deb fatvo bergan (“Fatovoyi Olamgiriya”).
O'zbekiston musulmonlari
idorasi fatvo hay'ati
Ayoli vafot etganidan keyin eri juda mayus bo‘lib qoldi. Bir kuni uning yaqin do‘sti uni koyidi:
– Haliyam uylanmadingmi?
– Yo‘q, – dedi u.
– Nega, nahotki boshqa ayollar ichida senga yoqadigani bo‘lmasa?
– Rahmatli ayolimga o‘xshagani topilmasa kerak...
– Qo‘ysang-chi, ayollarning bari bir-biriga o‘xshaydi-ku!..
– Men zohirini aytmayapman. Ichki olamini, botinini aytyapman.
Yigit hayron bo‘lib qarab turgan do‘stiga hayotida bo‘lgan birgina voqeani gapirib berdi:
“Bir kuni ayolim jahlimni chiqardi. Qattiq urishdim va uni ota uyiga haydadim. Jimgina ketdi. Oradan bir necha kun o‘tgach, qilgan ishimdan pushaymon bo‘ldim. Aslida ayb o‘zimdan o‘tganini angladim. Ming andisha bilan qaynotamnikiga bordim. Eshik oldida biroz turib qoldim. So‘ng eshikni taqillatdim. Ayolim ochdi va meni hayratda qoldirib, xuddi oramizda hech gap o‘tmaganday, baland ovozda:
– Assalomu alaykum dadajonisi, safaringiz yaxshi o‘tdimi? – deya tabassum bilan ko‘zini qisib qo‘ydi. Unga bir nimalar demoqchi bo‘lgan edim, u meni qattiq bag‘riga bosib, bunday dedi:
– Gapirmang, ota-onamga sizni “safarga ketdilar”, dedim...
Ana shunday fahmli, oqila edi ayolim. Shuning uchun ham unga hech birini o‘xshatolmay, uylanolmay yuribman, do‘stim”.
Ha, azizlar! Alloh taolo erkakni ayol uchun, ayolni erkak uchun ne’mat qilib bergan. To‘g‘ri, ba’zilar bir-birlarining kamchiliklaridan shikoyat qilib qolishadi. Ammo hech kim benuqson emas. Mukammal ayolni ham, erkakni ham axtarmang bu dunyoda. Hikoyada kelganidek, ba’zida er uchun bir jufti halol butun dunyodagi ayollardan afzal bo‘lishi mumkin. Shunday ekan, ahli ayolimizni qadrlaylik. Zero, u ham kimningdir farzandi, bolalarimizning onasi. Eng muhimi, Allohning bizga bergan omonatidir.
Akbarshoh RASULOV