muslim.uz
Шайх Ҳасан ибн Аммор ибн Али Ширинбулолийнинг ҳаёти ва ижоди
(Ҳижрий 994-1069, милодий 1585-1659)
Ширинбулолий ўз замонасининг фиқҳ фанида энг етукларидан ва мутааххир олимларнинг машҳур фақиҳларидан бўлган Мисрлик олимдир. Мисрни Мануфа вилоятининг Ширинбулол қишлоғида туғилиб, олти ёшида отаси Қоҳира шаҳридаги ал-Азҳар университетига олиб келди. Азҳарда аввал Қуръони каримни ёд олиб, кейин илм ўрганишни бошлади. Азҳарни аъло баҳоларга тамомлагач энг намунали мударрислардан бўлиб, дарс бера бошлади. Шайх Ширинбулолийга фиқҳ ва усулул фиқҳ фанларида кўпчилик мурожаат қиладиган ва асосан, қийин ва мушкил бўлган масалалар бу зотни ҳузурида ечиладиган бўлди. Натижада, фатво бериш борасида ўз замонасида энг етук инсонга айланди. Аллома ҳанафий фиқҳида қалам тебратиб, мотуридий эътиқода бўлган.
“Раддул муҳтор” китобининг муаллифи машҳур аллома Ибн Обидин раҳматуллоҳи алайҳ Ширинбулолий ҳақларида шундай деган: “Муҳаққиқ олимларнинг таянчи, етук фақиҳ, бир қанча машҳур китоблар соҳиби”.
Имом Абдулҳай Лакнавий ҳам Ширинбулолий ҳазратларини мақтаб ва эътироф қилиб қуйидаги сўзларни айтганлар: “Имом Ширинбулолий аъло даражада ёзилган қимматбаҳо китоблар соҳибидир”.
Бу икки буюк зотлардан бошқа бир қанча забардаст олимлар аллома Ширинбулолийнинг илмларини ва ёзган китобларини мақтаб, тасаннолар айтганлар. Демак, бу зотнинг нақадар етук ва буюк шахс бўлганлари олимларнинг эътирофларидан маълум бўлди.
Бу кишининг фиқҳ фанида мазҳаббошимиз Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳга боғланадиган машҳур санади бор эди. Шайх Муҳаммад Толҳа ўзининг “Таржаматуш Ширинбулолий” номли қўл ёзма асарини 51 саҳифасида Ширинбулолийнинг Имоми Аъзам раҳматуллоҳи алайҳгача бўлган санадини тўлиқ келтирган.
Ширинбулолий ҳазратлари бир неча шаҳарларга сафар қилган. Жумладан, устози Абу Исъод Юсуф ибн Абдураззоқ ал-Вафоий билан ҳижрий 1035 йилда Қуддуси шарифга сафар қилганлар. Ҳаж ибодатини бажариш мақсадида бир неча марта Маккаи мукаррама ва Мадинаи мунавварага боришга муяссар бўлган. Охирги ҳаж ибодатини ҳижрий 1058 йилда бажарган.
Имом Ширинбулолий ҳижрий 1069 йили, Рамазон ойининг ўн биринчиси, жума кунида, асрдан кейин 75 ёшларида фоний дунёдан абадий дунёга риҳлат қилганлар.
Устозлари: Аллома Ширинбулолий бир қанча тажрибали устозларнинг илмлари ва одобларидан баҳраманд бўлиб, ўзлари ҳам етук устозлар қаторидан жой олган. Қуйида улардан машҳурларини санаб ўтамиз:
Шайх, фақиҳ, муҳаддис, “Канзуд дақоиқ” асарига “Табйинул ҳақоиқ” номли шарҳ ёзган имом Аҳмад ибн Муҳаммад аз-Зайлаъий (ҳижрий 1025 йили вафот этган).
Аллома Муҳаммад ибн Абдураҳмон ал-Ҳамавий (ҳижрий 1017 йили вафот этган).
Имом, аллома Муҳаммад ибн Муҳиббий ал-Мисрий ҳижрий 1045 йили вафот этган).
Фиқҳ ва бошқа фанларни эса, Имом Абдуллоҳ Неҳририй, аллома Муҳаммад Шамсуддин Маҳбубий ва шайх Али ибн Ғоним Мақдисийлардан ўрганганлар.
Қуръони каримни шайх Муҳаммад Ҳамавий ва шайх Абдураҳмон Мусайриларнинг ҳузурларида ёд олдилар.
Бу алломанинг бир нечта машҳур шогирдлари бўлиб, улар ҳам устозларига ўхшаган бир нечта китоблар ёзганлар. Аллома Исмоил Нобулусий ва шайх Муҳаммад ибн Тожуддин ар-Рамлийлар шулар жумласидандир.
Китоблари: Шайх Ширинбулолий ҳаётлари давомида бир қанча илмий мажлислар ва талабаларга дарс бериш билан бирга 60 тадан ортиқ китоб ва рисолалар ёзган. Жумладан: “Нурул ийзоҳ ва нажотул арвоҳ”, “Мароқул фалаҳ шарҳи нурул ийзоҳ”, “Ҳошиятун алад дурар вал-ғурар”, Шарҳу манзумату ибн Ваҳбон”, “Мароқус саодат фий илмай ат-тавҳид вал-ибада”, “Ғуняту завил аҳком”, “Фатҳул-алтоф бижадвали тобақоти мустаҳиқил авқоф”, “Иттиҳафу завил итқон биҳукмир-руҳбан”, “Ал-Истифода мин китабиш шаҳада”, “Туҳфатул акмал”, “Ал-ақдул фарид фит тақлид”.
Алломанинг энг аҳамиятли ва машҳур китоби Мулла Хисравнинг “ад-Дурар вал ғурар” китобига ёзган “Ҳошиятуд дурар вал ғурар” китобларидир. Бу ҳошия Ширинбулолий ҳаётлик даврларидаёқ машҳур ва кўпчилик фойдаланадиган китоб бўлиб улгурган. Бу ҳам бўлса, Ширинбулолийнинг илми чуқур ва пухта эканига яққол далил бўла олади.
Олимнинг машҳур китобларидан яна бири “Нурул ийзоҳ ва нажотул арвоҳ” бўлиб, унда таҳорат, намоз, рўза, закот ва ҳаж ибодатларига тегишли масалаларнинг энг саҳиҳлари қисқа ва лўнда шаклда, далилларисиз баён қилинган. Биринчи бўлиб, китобнинг аввалидаги таҳорат, намоз ва рўза боблари ҳижрий 1032 йили ёзилиб, сўнгра мусаннифнинг ўзи томонидан буларга иккита шарҳ ёзилади. Биринчиси “Имдодул-фаттоҳ” деб номланса, иккинчиси “Мароқул фалаҳ”дир. Улардан “Имдодул-фаттоҳ” ҳажми жиҳатдан каттароқ бўлиб, ҳижрий 1046 йили ёзилган ва 360 бетдан иборат. Етти йилдан кейин эса иккинчи шарҳ ёзилган ва у 145 бетдан иборатдир. Аллома ҳижрий 1054 йили китобнинг закот ва ҳаж бобларини ҳам ёзиб, уни аввалги уч бобга қўшадилар. Натижада, “Нурул ийзоҳ ва нажотул арвоҳ” китоби беш бобли бўлди. Китобнинг учдан икки қисмида таҳорат ва намоз масалалари баён қилинган, учдан бир қисмида эса, рўза, закот ва ҳаж масалалари зикр қилингандир. Мазкур китоб дунё юзини кўрганидан бошлаб, ҳозирги кунимизгача дунёдаги кўплаб мадраса ва олийгоҳларда ўқитиб келинмоқда.
Алломанинг “Мароқул фалаҳ” китоби олимлар ўртасида машҳур бўлиб, кўпчилик фуқаҳоларимиз ўз китобларида ундан иқтибослар келтиришган.
Асарнинг ҳажми кичкина, маълумоти кўп, ҳукмлари тўғри бўлиб, ниҳоятда осон ва равон услубда баён қилинган. Шунингдек, Қуръони карим, ҳадиси шариф, ижмо, ва қиёслардан иборат бўлган далилларини ҳам зикр қилиб ўтилган. Ҳозирда кўпчилик олимлар ибодатга тегишли масалаларга мана шу китоб асосида жавоб берадилар.
“Мароқул фалаҳ” китобига шайх Аҳмад ат-Таҳтовий “Ҳошиятут Таҳтовий ъала мароқил фалаҳ шарҳи нурил ийзоҳ” номли ҳошия ёзганлар. Хуллас, “Нурул ийзоҳ нажотул арвоҳ” ва “Мароқул фалаҳ” китобларига машҳур олимлар томонидан кўплаб шарҳ ва ҳошиялар ёзилган. Бу ҳам бўлса, мазкур китобларнинг нақадар юксак аҳамиятга эга эканига далолат қилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси кутубхонасида Имом Ширинбулолийнинг “Мароқул фалаҳ” асарини иккита тошбосма нусхаси: 2132 инвентар рақами остида ҳамда 707 интенвар рақами остида Шайх Аҳмад Таҳтовийнинг ҳошияси билан бирга ёзилган нусхалари сақланмоқда.
Мазкур манбалар ҳанафий фиқҳи бўйича илмий тадқиқот ишларини олиб борувчилар учун фойдали асарлардан ҳисобланади.
ЎМИ Фатво бўлими мутахассиси,
Тошкент ислом институти ўқитувчиси
Ғуломиддин Холбоев
Тошкент шаҳридаги 30 Ноябрь куни Мавлиди шариф ўқиладиган масжидлар
Хабарингиз бор, Робиъул аввал ойи муносабати билан Жума намозларида диёримиз масжидларида Имом Жаъфар Барзанжий раҳматуллоҳи алайҳ томонидан Набий алайҳиссалом туғилишлари, ҳаёт йўллари, аҳлоқлари тўғрисида битилган, халқ орасида машҳур бўлган “Мавлиди шариф” ва ўзбек тилидаги саловоти шарифлар ўқилмоқда.
Бугун 30.11.2018 санасида Тошкент шаҳридаги қуйидаги масжидларда Жума намози олдидан сўнгги Мавлиди шарифлар ўқилади:
Учтепа тумани:
1. “Чўпон ота” жоме масжиди. (Кўҳна Чўпон ота маҳалласи 13-мавзе. Тел.:+998 71 275 25 31)
2. “Ҳазрати Умар” жоме масжиди. (М.Уйғур кўча, 556а-уй. Мўлжал: ”Чароғон” ресторани қаршисида. Тел.:+998 71 228 50 36)
3. “Абу Талҳа” жоме масжиди. (“Абдулла Қодирий” маҳалласи, Тавалло кўчаси, 12-уй. Тел.:+998 71 228 52 49, +97 771-91-60)
Юнусобод тумани:
4. “Умар ибн Хаттоб” жоме масжиди. (А.Жомий махалласи, Боғиравон 2-тор кўчаси 14 уй. Тел. :+998 71 226 77 15)
5. “Кулол-Қўрғон” жоме масжиди. (Турон дехқон 6 уй. Тел. :+998 71 225 76 86)
Олмазор тумани:
6. “Ат-Термизий” жоме масжиди. (Қизил кўча, 96-уй.)
7. “Исломобод” жоме масжиди. (“Ачаобод” маҳалласи, Сағбон кўча 244-уй. Телефон: +998 71 246 35 41.)
8. “Абу Бакр Қаффоли Шоший” жоме масжиди. (генерал К.Ғофуров кўча 101-уй. Телефон: +998 71 227 61 92.)
Мирзо Улуғбек тумани:
9. “Тўра бува” жоме масжиди. ( “Бешкапа” маҳалласи, Султония кўчаси 70а-уй. Тел.: +998 71 264 01 62.)
10. “Авайхон” жоме масжиди. (Қорасувбўйи кўчаси 87а уй. Тел.: +998 71 265 66 26)
11. “Дорул Омон” жоме масжиди. (У.Ғуломов кўчаси 15 уй.)
12. “Мулла Холмирза” жоме масжиди. (“Шўртепа” маҳалласи, Гулсара кўчаси 15-уй. Тел.: +998 71 265 26 46)
Бектемир тумани:
13. “Алибек” жоме масжиди. (Ҳусайн Бойқаро кўчаси 1-уй.)
14. “Қора Соқол ота” жоме масжиди. (Бинокор маҳалласи Шоликор кўчаси 1 уй.)
Шайхонтоҳур тумани:
15. “Эшон-Бобохон” жоме масжиди. (Бўстон маҳалласи, Эшон бобохон кўчаси 26-уй. Тел.: +99871 246 01 51)
Сирғали тумани:
16. “Маъруф-ота” жоме масжиди. (Чоштепа 3-тор кўчаси, 3-а уй. Тел.: +998 71 287 60 65)
17. “Қўшқўрғон” жоме масжиди. (Қўшқўрғон маҳалласи У.Маҳмудов кўчаси 1уй.
Тел.: +998 71 292 55 04)
Чилонзор тумани:
18. “Кўзи ожизлар” жоме масжиди. (Чўпон ота кўчаси, 28а-уй. Тел: +998 71 273 49 79)
Яшнобод тумани:
19. “Имоми Аъзам” жоме масжиди. (Висол кўчаси, 90А уй. Телефон: +998 71 283 00 48.)
20. “Ахмад Яссавий” жоме масжиди. (Ахмад Яссавий маҳалласи, Ховос 1-тор кўчаси 49-уй. Телефон: +998 71 283 59 50.)
Миробод тумани:
21. “Ал – Бадр” жоме масжиди. (Сарикўл маҳалласи, Фидоийлар кўчаси 26-уй. Телефон: +998 71 299 50 38.)
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мадҳ этилган, саловот айтилган давраларга нур ёғилади, қалблар Ул муборак зотнинг исмлари, муборак сийратлари билан ҳушбўй мушк таратади. Бу онда дуолар мустажоб бўлади. Фурсатни бой берманг азизлар, Мавлиди шарифларга марҳабо!
ЎМИ Тошкент шаҳар вакиллиги Матбуот хизмати
Бўлур...
Кимга тушса ишқ савдоси юрак-бағри қумғон бўлур,
Маъшуқликда бонг урмаса, ошиқлиги ёлғон бўлур.
Тушди ишқим, бузди тинчим, бу илоҳий қудратли куч,
Мажнунни ҳам телба қилган севги танда султон бўлур.
Дил дардини хониш қилиб, тоғу тошни сел айлаган,
Бугун борлар эртага йўқ, ҳаёт шундай карвон бўлур.
Маҳшар куни руҳлар қўпиб, яхши-ёмон ажралганда,
Тутган рўза, берган закот жаннат томон сарбон бўлур.
Саҳарларда йиғласанг қон, тавба айлаб, тингла Қуръон,
Етимларга берган эҳсон дўзах аро қалқон бўлур.
Ташла энди мағрурлигинг, сақла тилни, сақла қалбни,
Нафс домига тушиб қолсанг, гулдек умринг хазон бўлур.
Ҳақиқатга итоат эт, манманликни улоқтир, от,
Ҳар лаҳзада қўллагувчи раҳнамо Зот – Яздон бўлур.
Эркин ҚУДРАТОВ,
Мир Араб ўрта махсус ислом билим юрти мударриси
Президент муҳтож оилаларни арзон уйлар билан таъминлашдаги жиддий камчиликларни маълум қилди
Ўзбекистон Республикаси президенти “Қишлоқ жойларда ва фуқароларнинг айрим тоифалари учун арзон уй-жойлар қуришни кенгайтиришга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорни имзолагани хабар берилганди.
Ҳужжатда қайд этилишича, 2017-2021 йилларда қишлоқ жойларда янгиланган намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойларни қуриш Дастур ижро қилинишини ўрганиш якунлари қишлоқ жойларда арзон уй-жойларга талаб юқори эканлигини кўрсатди, янгича ёндашувларни ишлаб чиқишни тақозо этадиган уй-жойлар қурилишини ташкил этиш ва муҳтож оилаларни арзон уйлар билан таъминлаш бўйича бир қатор жиддий камчиликлар аниқланди:
биринчидан, намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойлар қурилиши учун қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар тоифасига кирадиган ер участкаларидан фойдаланиш ҳолатлари кўплаб учрамоқда. Хусусан, жорий йилда мазкур мақсадлар учун туман ҳокимликлари томонидан ажратилган 1065 гектар ернинг 60 гектарга яқини қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар тоифасига киради;
иккинчидан, қурилаётган намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойларнинг нархини мақбуллаштириш ҳамда энергия самарадор ва маҳаллий ишлаб чиқарувчиларнинг арзон қурилиш материалларидан фойдаланган ҳолда меъморий ва техник ечимларни қўллаш етарли даражада таъминланмаяпти;
учинчидан, муҳандислик-транспорт коммуникациялари ва намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойлар қурилишида ўзаро уйғунлик таъминланмаётгани натижасида республика бюджети, мақсадли жамғармалар ва ижрочилар маблағлари ортиқча сарф қилинмоқда;
тўртинчидан, намунавий лойиҳалар бўйича арзон уй-жойлар қуришда шаҳарсозлик норма ва қоидалари талабларини бузиш, қурилиш-монтаж ишларини сифатсиз бажариш, лойиҳадан четга чиқиш ҳолатлари мавжуд.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
“Шодиёна”да чинакам шодиёна бўлди
Наманган шаҳридаги “Шодиёна” тантаналар мажмуасида муҳтарам Президентимиз ташаббуслари билан ташкил этилган “Вақф” хайрия жамоат фонди томонидан республикамизда илк маротаба “Никоҳ тўйлари” акцияси ўтказилди.
Дастлаб меҳрибонлик уйлари тарбияланувчилари ва кам таъминланган оилаларнинг фарзандларини никоҳ ва хатна тўйларини ўтказиб бериш бўйича "Никоҳ тўйлари" номли акция эълон қилинди.
“Никоҳ тўйлари” акциясини ўтказиш юзасидан Наманган шаҳар ҳокимлиги билан ҳамкорликда никоҳ ва хатна тўйи ўтказиладиган фуқаролар рўйхати тузилди.
Тўйнинг янада файзли бўлиши, ёшларга эзгу тилаклар тиласин дея “Нуроний” жамғармаси вилоят бўлими билан ҳамкорликда меҳнат фахрийлари – нуронийлар, ҳожи оталар, ҳожи оналар тўйга таклиф этилди.
“Вақф” хайрия жамоат фонди ўтказаётган ҳар бир акцияни тарғиб қилиш учун мавзуга мос ояти карималар ва ибратли сўзлар ёзилган баннерлар тайёрлаб, тўйхонага жойлаштирилди. Юқоридагиларни ифода этувчи буклетлар тайёрланиб, тадбир иштирокчиларига тарқатилди. Тантаналар мажмуаси атрофи ва бино ичи байрамона безатилди.
Наманган вилоят Маданият бошқармаси ва санъат коллежидан миллий либос кийган ўқувчи қизлар ва санъаткорлар таклиф қилинди.
Тайёргарлик ишлари ниғоясига етганидан сўнг 2 жуфт келин-куёвнинг никоҳи ҳамда эҳтиёжманд оилаларнинг 12 нафар фарзанди учун хатна тўйлари ўтказилди.
Хайрли тадбирда келин-куёвларга ва тўйболаларга қимматбаҳо эсдалик совғалари топширилди. Наманган шаҳар фуқаролик ҳолати далолатномаларини ёзиш бўлими мудираси турмуш қурган бахтиёр ёшларнинг никоҳини қайд этиб, бахтли оила вакилларини қутлади.
Тўкин дастурхон атрофида никоҳ ва суннат тўйлари байрамона руҳда нишонланди. Истеъдодли ҳофиз ва хонандалар ижросида дилрабо куй-қўшиқлар янгради. Нуфузли минбарларда эътироф этилган бахтли мамлакатнинг бахтиёр инсонлари Ўзбекистондаги фаровон ҳаёт учун шукроналар айтиб, авваламбор муҳтарам Президентимизга, ушбу хайрли ишга улкан ҳисса қўшаётган саховатпеша инсонларга миннатдорлик изҳор қилдилар.
Тадбирга ҳудудлардан ташриф буюрган нуронийлар ўтказилаётган никоҳ ва суннат тўйларини завқу шавқ билан эътироф этдилар. Норинлик нуроний Тўламирза Раҳмоншаев: “Авваллари бундай хайрия тўйлари байрамларга хос ўтказилар эди. Мен бугун “Вақф” фонди ноанъанавий тарзда ўтказаётган тўйни кўриб сурурга тўлиб кетдим”, дедилар.
Норин туманидан ташриф буюрган кўп йиллар ёшларга таълим-тарбия бериб келган ўқитувчи-устоз Муҳаммадхон Бадриддинов ҳам “Хатна тўйи бўлаётган жажжи болажонларнинг ўйин-кулгиси, айниқса, берилган совғаларга қувониб, тўйхонани ҳатто, ўйингоҳ қилиб ўйнашлари менга ўзгача таъсир қилди” деди.
Никоҳ тўйи бўлаётган Аъзамжон Отабаев кўрсатилган эҳтиром учун муҳтарам Юртбошимизга ўз миннатдорчилигини изҳор қилди.
Иккинчи куёв – Нозимжон Тўхтабоев: “Бугунги тантана бизнинг оиламиз қалбида ўчмас нур бўлади”, деб муҳтарам Президентимизга ва тадбир ташкилотчиларга ўз миннатдорлигини билдирди.
Набирасининг хатна тўйига ташриф буюрган онахон тўйларни бунчалик улуғвор руҳда ўтади деб тасаввур қилмагани, тўйдаги болажонларнинг бахт-саодатига қилинган тилаклар кўнглини сурурга тўлдирганини айтиб ўтди. Айниқса, сухандон болажонларнинг ҳар бирига ўзининг исмига мос шеърлар ўқиганида кўзларида севинч ёшлари балқиди.
“Вақф” фонди матбуот хизмати