Ислом динининг асосий манбаси ҳисобланган Қуръони каримнинг энг қадимий нусхалари халқимизнинг бебаҳо мероси сифатида қадрланади. Юртимиздаги ана шундай маънавий мерослардан бири Ўзбекистон мусулмонлари идораси музей-кутубхонасида сақланаётган VIII асрга оид “Катта Лангар Қуръони” саҳифаларидир.
Муҳтарам Президентимизнинг 2017 йил 24 майда “Қадимий ёзма манбаларни сақлаш, тадқиқ ва тарғиб қилиш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ижросини таъминлаш мақсадида, қадимий ёзма асарларни бус-бутунлигини сақлаш борасида Диний идора томонидан кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда. Жумладан, илғор хорижий тажрибалар ўрганилди, соҳанинг етук мутахассислари иштирокида ўқувлар ташкил этилди ва чет-эллик экспертлар юртимизга таклиф этилди.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг тегишли фармойиши ва Ўзбекистон Республикаси Бош вазирининг 2019 йил 21 сентябрдаги 07/1-906-сонли топшириғи асосида Ўзбекистон мусулмонлари идораси, Дин ишлари бўйича қўмита, Маданият вазирлиги томонидан “Мўйи муборак” музейида сақланаётган “Катта Лангар Қуръони” саҳифаларини маҳаллий ва Лувр музейи реставраторлари иштирокида Диний идоранинг консервация ва реставрацияси лабораториясида реставрация қилинди.

“Катта Лангар Қуръони” саҳифаларини консервация ва реставрация қилиш жараёнида Франциядан келган мутахассислар Аксель Дело, Аурель Стрери, Ўзбекистон Миллий кутубхонаси косервация ва реставрация бўлими бош мутахассиси Шухрат Пўлатов, Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлиги ҳузуридаги Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси бўлими ўринбосари Шаҳноза Ишматова, Ўзбекистон мусулмонлари идораси Кутубхонаси мудири Камолиддин Маҳкамов ва етакчи мутахассис Саидраҳмат Икрамов иштирок этди.

7-11 ноябрь кунлари давомида “Катта Лангар Қуръони” саҳифаларини консервация ва реставрация қилиш жараёни биринчи босқичи якунланди. Кейинги йилнинг февраль ойидан реставрация давом эттирилади, сентябрь ойидаги учинчи босқич ишларидан сўнг жараён якунланади.
Маълумот ўрнида, Катта Лангар Қуръони Қашқадарё вилояти Қамаши туманидаги Лангар ота масжидида узоқ вақт сақлангани боис шундай ном олган бўлиб, Ислом оламидаги энг қадим тарихга эга Мусҳаф қўлёзмаларидан бири саналади.
«Катта Лангар Қуръонининг [Ўзбекистон Мусулмонлар идорасида сақланаётган қисми] 12 та бирлаштирилган саҳифа ва битта алоҳида ─ жами 13 та саҳифадан иборат. Саҳифалар XIX асрда муқоваланган. Қуръоннинг ўзи эса VIII асрда битилган деб ҳисобланади.
Катта Лангар Қуръонининг Ўзбекистонга қандай келиб қолгани ҳақида аниқ маълумотлар йўқ. Илмий тадқиқотлар хулосасига асосан, қўлёзманинг битилиши VIII асрнинг охирги чорагида – араб грамматикаси қоидалари шаклланган даврга тўғри келади.
Тахминларга кўра, Катта Лангар Қуръонининг умумий ҳажми 206 саҳифани ташкил этган. Ҳозиргача уларнинг фақатгина 97 таси сақланиб қолган. Қолган қисмининг тақдири номаълум. Саҳифаларнинг 81 таси Санкт-Петербургдаги Шарқ қўлёзмалари институтида сақланади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бандаларнинг ҳаракат ва сукунатларидан тортиб барча феъллари ҳақиқатан уларнинг касб ва фаолиятлари ҳисобланади, лекин уларни Аллоҳ яратади. Уларнинг ҳаммаси Аллоҳнинг хоҳиши, илми, қазоси ва қадари билан юзага келади. Тоат ва савобли ишлар Аллоҳнинг амри, муҳаббати, ризоси, илми, хоҳиши, қазоси ва тақдири билан амалга оширилур. Тоатсизлик ва гуноҳ ишлар эса, Аллоҳнинг илми, қазоси, тақдири ва хоҳиши билан амалга оширилса­да, Унинг муҳаббати, ризоси ва амри билан эмасдир. 

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг

“Фиқҳи акбар” китоби)

 АҲЛИ СУННА ВАЛ ЖАМОА ЭЪТИҚОДИ: Пайғамбарларнинг барчалари кичик ва катта гуноҳлардан покдирлар

Пайғамбарларнинг барчалари кичик ва катта гуноҳлардан, куфр ва қабиҳ ишлардан покдирлар. Магар улардан баъзи саҳву хатоликлар содир бўлгани рост. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳнинг ҳабиби, бандаси, расули, набийси, сафий ва нақийсидирким, зинҳор санамларга сиғинмаганлар, бир лаҳза ҳам Аллоҳга ширк келтирмаганлар ва асло кичик ва катта гуноҳга қўл урмаганлар.

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг

“Фиқҳи акбар” китоби)

Маълумки, инсоният тамаддунининг тараққий этишида бир неча омиллар сабаб бўлади. Булар қаторида тинчлик ва барқарорлик аввалги ўринларни эгаллайди.  XXI аср бошида жаҳондаги тинчлик ва осойишталик, барқарорлик ҳамда  инсоният тақдири, унинг тараққиёти, равнақига таҳдид солаётган экстремизм,  терроризм барча давлатлар, миллатлар бир ёқадан бош чиқариб курашиши зарур бўлган иллатга айланмоқда. Бузғунчи ғояларга асосланган халқаро терроризм ва эестремизм, унинг ҳар қандай кўриниши кишилик жамиятининг ўтмишида ҳам, бугунида ҳам бутун-бутун халқлар бошига оғир кулфатлар ёғдирган. Ҳар йили унинг тажовузидан 100 мингдан ортиқ бегуноҳ кишилар қурбон бўлмоқда, жамият ривожланиши, айрим давлатлар, минтақалар ва инсоният цивилизациясининг тараққиётига жиддий таҳдид солмоқда ва мудҳиш оқибатлар келтириб чиқармоқда.

“Экстремизм” тушунчаси муқаддас динимизнинг илоҳий китоби Қуръони карим оятлари ва Пайғамбар алайҳиссалломнинг ҳадисларида келган “ғулув”, “туғён”, “ҳаддан ошиш” каби маънони англатиб, динимиз таълимотида уларнинг барчаси қораланган ва мусулмонлар бундай амаллардан қайтарилган.

Қуръони каримда ғулув лафзи бир неча ўринларда зикр қилинган бўлиб, мўмин-мусулмонларга мана шундай туғён, ҳаддидан ошишдан қайтарилган. Масалан,   Моида сурасининг 77-оятида: “Айтинг: “Эй, аҳли китоблар! Динингизда ҳаддан ошмангиз ва олдиндан адашган ва кўпларни адаштирган ҳамда тўғри йўлдан чалғиганларнинг ҳавойи нафсларига эргашмангиз!” деб буюрилган. Яна шунингдек, Бақара сурасининг 229-ояти каримасида: “Кимки Аллоҳнинг ҳудудидан тажовуз қилса, ана ўшаларгина золимлардир”, Ҳуд сурасининг 112-оятида: “Бас, (эй, Муҳаммад) буюрилганингиздек тўғри бўлинг! Сиз билан бирга тавба қилганлар ҳам (тўғри) бўлсинлар! Ҳаддан ошиб кетмангиз, (эй, мўминлар!) У қилаётган ишларингизни, албатта, кўриб турувчидир” деб марҳамат қилган.

Ислом дини тавҳид дини, якка худолик дини ҳисобланади. Исломда  якка-ю ёлғиз Аллоҳга ибодат қилишга буюрилган бўлиб, динда ғулувга кетиш, ҳаддан ошиш, туғёндан қайтарилган. Бунинг асл сабаби эса ғулув ва ҳаддан ошиш ихтилофга, гуруҳбозликка олиб келади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган: “Улар (мушриклар) динларини бўлиб юбориб, (турли) фирқаларга ажралгандирлар. Ҳар бир фирқа (одамлари) ўз наздиларидаги нарса (ақида) билан шоддирлар” (Рум, 32).

Динимизда ғулувга кетишнинг бир қанча ёмон оқибатлари бор. Энг аввало, бу инсоннинг инонган  ақидасини бузилишига сабаб  бўлади. Тарихда пайдо бўлган рофизийлар, хорижийлар ва бошқа тоифаларнинг юзага келиши асосан динда ғулувга кетишнинг оқибатидир. Рофизийлар Пайғамбар алайҳиссалломдан сўнг халифаликка лойиқ зот сифатида Али розияллоҳу анҳудан  ва унинг авлодларидан бошқа ҳеч кимни тан олмадилар. Кейинчалик уларнинг орасидан яна бир қанча тоифалар пайдо бўлди. Яна бир оқим хорижийлар эса ғулувга кетганликлари сабабли  рофизийлар сингари исломдан чиққан деб ҳисобланади. Рафовиз сўзи инкор қилувчилар, рад этувчилар деган маънони англатиб, уларнинг баъзи тоифаси Али розияллоҳу анҳуни Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан ҳам юқори қўяди. Мана шу даражада ғулувга кетиб аҳли сунна вал-жамоадан чиқдилар. Хаворижлар эса, аксинча, ҳазрати Али розияллоҳу анҳуни кофирга чиқардилар. Бу ҳақда Ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг ўзлари шундай деган эдилар: “Менинг борамда икки хил тоифа ҳалокатга учради: бири ҳаддан ташқари муҳаббат қўйиб, иккинчиси ҳаддан ташқари буғзу адоват қилиб”.

Кейинчалик, мўътазила тоифаси Аллоҳни зотида ғулувга кетиб, унинг сифатларини инкор қилдилар. Шунингдек, хавориж ва мўътазилалар амру маъруф ва наҳий мункарда ҳаддан ошиб, мусулмонларнинг имомига қарши чиқишга йўл очдилар. Яъни, уларнинг назарида давлат раҳбарига қарши чиқиш амру маъруф ва наҳий мункар қилиш демакдир. Ҳолбуки, Пайғамбар алайҳиссалом биз умматларини раҳбарларга қарши чиқишдан қайтарганлар. Қуйидаги ҳадисда шундай дейилган: “Ким амирининг бирор ишини ёқтирмаса, унга сабр қилсин. Чунки, бирор киши бошлиғининг итоатидан бир қарич чиқса ва шу ҳолида ўлса, жоҳилият ўлимида ўлибди” (Бухорий ва Муслим ривоятлари).

Ислом динининг мўътадиллик ва енгилликка чақирувчи, машаққат ва қийинчиликларни бартараф этишга асосланган таълимотларига зиддир. Зеро, Ислом динининг енгиллиги унинг ўзигагина хос бўлган, бошқа динлардан ажратиб турувчи хусусиятидир.

Бугун биз катталар, ота-оналарнинг  асосий вазифамиз нима бўлмоғи керак? Авваламбор, ёшларимизнинг иймон-эътиқодини мустаҳкамлаш, иродасини бақувват қилиш, уларни ўзининг мустақил фикрига эга бўлган баркамол инсонлар этиб тарбиялаш. Уларнинг тафаккурида ўзлигини унутмаслик, ота-боболарнинг муқаддас қадриятларини асраб-авайлаш ва хурмат қилиш фазилатини қарор топтириш. Уларнинг мен ўзбек фарзандиман, деб ғурур ва ифтихор билан яшашига эришишдир.

Муҳаммадяҳё ЭМИНОВ,
Тошлоқ тумани бош имом-хатиби

15 ноябрь куни Саудия Арабистонига умра амалларини адо этиш учун етиб келган зиёратчиларнинг дастлабки гуруҳи Мадинаи мунавварадаги “Зам-зам пулман” меҳмонхонасида катта эҳтиром ва юксак илтифотлар ила кутиб олинди. Катта орзулар, яхши тилаклар ва чин ихлослар оғушида келган зиёратчиларни ишчи гуруҳи аъзолари кутиб олдилар.
Зиёратчиларимизга меҳмонхонада таомлар тортилди ҳамда уларга ширинликлар улашилиб, икром қилинди. “Ҳаж – 2019” мавсуми ишчи гуруҳи аъзолари, шифокорлар ва Саудия Арабистонидаги ҳамкор “ал-Ҳидоя” ширкати мутасаддилари юртдошларимизга табассум ила пешвоз чиқдилар.
Бундай шароитлар ва илтифотлар зиёратчиларимизнинг ибодатга бўлган рағбатларини янада оширади ва ихлосларини зиёда айлайди, иншо Аллоҳ.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон  келтирган бўлса, меҳмонини икром қилсин! Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бўлса, қариндошлари билан алоқани тикласин! Ким Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган бўлса, яхши гап айтсин ёки жим турсин!” дедилар.  (Муттафақун алайҳ)

Шарх: Ким,  Аллоҳ таоло осмонлару ерни йўқдан бор қилган; осмонлару ердаги бирор зарра ҳам Унга махфий бўлмаган,  барчасини ададлари билан билиб турувчи; Ундан олдин бирор нарса бўлмаган, барча нарсалар йўқ бўлиб кетганда ҳам доимо бор бўлиб турувчи; бирор нарсадан ожиз қолмайдиган, барча нарсага қодир; бандаларига ҳатто улар санаб ҳам чиқа олмайдиган даражада кўплаб неъматларни ато қилиб турувчи; бандаларнинг ҳамду сано айтиб улуғлашларига ва қуллик қилишларига ҳақли бўлган Зотдир, деб аниқ ишонса ва булардан ташқари Аллоҳ таолони Қуръон ва сунатда баён қилинганидек таниб олса ҳамда Аллоҳ таоло махлуқотларни Ўзи хоҳлаган вақтда улар истасинлар – истамасинлар, ўлимга бўйсундирадиган; Ўзигагина маълум бўлган бир кунда бандаларни қайта тирилтириб, яхши амалларига мукофот ва ёмон амалларига жазо берадиган Зотдир, деб аниқ ишонса ушбу тўрт насиҳатга амал қилсин!

1. Хонадонига ёки ҳузурига келган меҳмонни ҳурматини жойига қўйсин. Меҳмонни ислом дини талаб қилгандек, унинг  ҳаққини адо қилишлик ила  икром қилсин!
2. Мусулмон учун шариъат белгилаб берган қариндош – уруғлар билан алоқани узишдан сақлансин ва улар билан доимий борди келди қилиб, уларнинг моддий ва маънавий ҳақларини адо қилишлик билан сийлаи раҳмни боғласин! 
3. Аллоҳнинг розилигига сабаб бўлувчи, икки дунёси обод бўлишгигига, дин ва жамият ривожи учун фойда келтирадиган, мўминларни оғирини енгил қиладиган, уларнинг қалбига хурсандчилик киритадиган сўзларни гапирсин!
4. Агар яхши гапларни гапириш қўлидан келмаса, лоақал ёмон, хунук, фаҳш ва беҳаё, инсонларни тафриқасига ва ўзаро адоватига, фитнага сабаб бўладиган гапларни гапирмасин!

Хулоса: Бу талаб фақат мўминлар учундир. Ушбу ишлар ҳақида Аллоҳ таоло фақат мўминлардан ҳисоб сўрайди. Ва бу амалларни қилган мўминларга улкан ажрлар ва мукофотлар беради. Агар, мўмин бўлсангиз   ушбуларга амал қилинг! Мободо, мўминликни даъво қилмасангиз, бу амалларни сизга алоқаси йўқ.

Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби: Исломов Ёрбек