Аллоҳ таоло Ўз Каломи Қуръони каримнинг Бақара сураси 264 оятида шундай марҳамат қилади:

“Эй иймон келтирганлар, молини одамларга кўрсатиш учун берадиган, Аллоҳга ва охират кунига ишонмайдиган кимсага ўхшаб, берган садақаларингизни миннат ва озор билан йўққа чиқарманг!”.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлар: “Қиёмат кунида Аллоҳ уч тоифа одамга гапирмайди, қарамайди, уларни покламайди ва уларга аламли азоб бордир: кийимини узун қилиб ерга судраб юрувчи, миннатчи ва ёлғон қасам билан молини ўтказувчи” (Имом Муслим ривояти).

Уламолар таъкидлашган: “Ким қилган яхшилигини миннат қилса, ношукр бўлади, ким ўз амалидан ғурурланса, ажри кетади”.

Яқинда бир дўстимни учратиб қолдим. Саломатлиги яхши эмаслиги юзидан билиниб турибди. Оилавий аҳволи ҳам моддий томондан анчайин қийналган. Аммо, катта амакиси шаҳарнинг йирик “бизнесмен”ларидан. Фарзандларининг ҳар бирида биттадан алоҳида қимматбаҳо автомобил, дабдабали уй ва дўконлар бор. Танишимга ўзимча маслаҳат берган киши бўлиб, нега амакингизнинг ёнига бормайсиз ёрдам сўраб, дедим. Жавоб эса мени чуқур ўйга толдирди.

• Дўстим ҳозир жоним оғрияпти, дард танамда. Инша Аллоҳ кун келиб бу дардлар ҳам ўтиб кетади. Аммо, агар кимнингдир ёнига бориб, ҳолимни айтсаму, у менга ёрдам беришни истамаса ёки ёрдам берган тақдирда ҳам ортидан қачондир миннат қилса, қилган яхшилигини доимо эслатиб турса бундан қалбим, руҳим озор чекади. Унинг оғриғи эса умрбод давом этади.

Аслида, мусулмон инсон қариндошларининг, яқинларининг, биродарларининг ҳолини, муаммосини, дардини ўзи айтмасада англаб, фаросат билан юз-аҳволидан билиши ва ундан сўраб билиб, унга қўлидан келганча ёрдам бериши мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққидир.

Зеро, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Ким бир мўминнинг битта дунёвий ташвишини аритса, Аллоҳ таоло унинг Қиёмат кунидаги ташвишларидан бирини аритади. Ким қийналган кишига енгиллик келтирса, Аллоҳ таоло унга дунёю Охиратда енгиллик беради. Модомики, банда биродарининг ёрдамида экан, Аллоҳ таоло унинг ёрдамида бўлади. Ким илм талабида йўл юрса, Аллоҳ таоло унга жаннат йўлини осон қилиб қўяди. Одамлар Аллоҳнинг уйларидан бирига йиғилиб, Аллоҳнинг китобини тиловат қилиб, уни ўзаро дарс қилиб ўргансалар, улар устига осудалик тушади, уларни раҳмат қоплайди ва фаришталар ўраб олади. Аллоҳ таоло ўз ҳузуридагиларга уларни зикр қилади. Амали секинлаштирган кимсани насл-насаби тезлаштира олмайди” (Имом Муслим ривояти).

Яна бир ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: “Мўмин мўминга бир-бирини суяб, тутиб турувчи бино кабидир”. (Муттафақун алайҳ).

Минг афсуски бугун, ҳар бир қилган яхшилигини миннат қиладиган, берган эҳсони, садақаси билан мақтанадиган ва энг аянчлиси, кимгадир қилган ёрдами туфайли бечора ночорни муттаҳамдек кўриб, унга ўзини хўжайин санайдиган “саховатпеша”лар кўпайиб кетди. Хўш, бу тоифадаги инсоннинг қилаётган “яхшилик”ларидан ўзига наф борми. Асло, Ҳисор тоғичалик олтин садақа қилса ҳам, осмондан ёғган ёмғир ададича яхшилик қилса ҳам чумолига ушоқ берганчалик ўзига фойдаси бўлмайди.

Азиз биродарлар кимгадир яхшилик қилсак асло уни ўзига ҳам ўзгага ҳам айтиб, миннат қилмайлик. Оқибатда миннатчилик барча савобларимиздан маҳрум қилиб, юзимизга ношукрлик тамғаси босилишига сабаб бўлади, Аллоҳ асрасин!

Ҳар бир ишимиз ҳолис Аллоҳ таоло розилиги учун бўлсин! 

Саидаброр Умаров

15 ноябрь куни Озарбайжон Республикаси пойтахти Боку шаҳрида бўлиб ўтаётган Иккинчи Боку дунё диний етакчилари саммитида нутқ сўзладилар. Ушбу саммитда 5 та қитъадан келган 85 дан ортиқ мамлакат вакиллари ва 350 дан зиёд меҳмонлар иштирок этмоқда.
Муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари нутқларининг аввалида Шайхулислом Оллоҳшукур Пошшозода жанобларининг муборак 70 ёшга тўлишлари ва шайхулисломлик фаолиятларининг 40 йиллиги муносабати билан қутладилар. Шайхулислом жанобларининг Ислом дини маърифатини кенг тараннум этиш, мўмин-мусулмонлар ҳамжиҳатлигини таъминлаш ва динимиз равнақи йўлида олиб бораётган меҳнатларини алоҳида қайд этдилар.
Дарҳақиқат, Ислом динининг эзгу таълимотларини гўзал шаклда етказиш савоби улуғ амаллардан ҳисобланади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда Ўз динига хизмат қилувчиларни шундай ифода этади: “Эй, имон келтирганлар! Агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангиз (динининг ривожи учун ҳаракат қилсангиз), У ҳам сизларга ёрдам берур ва қадамларингизни собит (барқарор) қилур” (Муҳаммад, 7).
Ҳамкорликда Ислом динининг асл қадриятлари ва инсонпарварлик ғояларини тарғиб этиш, турли хатарларга қарши биргаликда курашиш ва мўмин-мусулмонларнинг орзу-умидларини рўёбга чиқаришдаги саъй-ҳаркатлар таҳсинга лойиқ эканига маърузада катта урғу қаратилди.
Муфтий ҳазратлари ҳар икки қардош давлат раҳбарлари ўзларининг доно сўзлари ҳамда амалий саъй-ҳаракатлари билан минтақаларимизда тинчлик-барқарорликни мустаҳкамлаш, халқларимизнинг ҳамкорлигини янада ривожлантиришга катта ҳисса қўшаётганларини мамнуният ила изҳор қилдилар.
Ушбу Саммитда таниқли уламолар, машҳур муфтийлар, профессор-олимлар, етук экспертлар, давлат ва дин арбоблари долзарб мавзулардаги чиқишларини давом эттирмоқдалар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Бароқхон мадрасаси Тошкентда қурилган ўзига ҳос меъморий иншоот ҳисобланади. Мадраса 1531-32 йилларда, яъни 16- асрнинг 2- ярмида бунёд этилган. Ҳовлиси атрофида ҳужралар ва ички тарафида пештоқ бўлиб, мадрасанинг ғарбий қисми бирмунча олдинга чиққан. Пойдевори тошдан, қалин деворлари турли ҳажмдаги пишиқ ғиштдан ишланган. Баъзи жойлари синчли. Бароқхон мадрасаси ўрнида дастлаб 2 та (катта ва кичик) мақбара бўлган. Кичик мақбарада Бароқхон қабри бор. Кейинчалик бино мадрасага айлантирилган. Иншоот бир неча бор зилзиладан шикаст кўрган. Кўп қисмлари қайта таъмирланган. Собиқ Иттифоқ даврида ушбу мадраса Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари идораси биноси бўлган. 2007 йили Бароқхон мадрасаси тўлиқ таъмирланди. Пештоқлари ва гумбазлари қайта безатилди. Мадраса ўзининг маҳобати ва безаклари билан алоҳида таасурот қолдиради. Унинг киравериш пештоқига сулс хатида Қуръони Каримнинг “Оли Имрон” сураси 104- ояти битилган. Ёзувлар тепасига эса куфий хатида “Мулк-Aллоҳники”, “Боқийлик – Aллоҳга ҳос” калималари такрор-такрор битилган.

Таржимаси: “Меҳрибор ва раҳмли Aллоҳ номи билан (бошлайман). Сизлардан яхшиликка даъват этадиган, амри маъруф ва наҳйи мункар ишларни олиб борадиган(бир) уммат бўлсин! Aйнан улар (охиратда)нажот топгувчилардир”. (“Оли Имрон” сураси 104 оят)

Мадрасанинг икки ён томони юқори ва қуйи қисмида куфий ёзув хатида “Aллоҳ буюк” калимаси битилган.

Мадрасанинг ички ҳовлиси ғарбий  пештоқининг ўнг ва чап томонларига ҳам ёзувлар битилган.

Ғарбий пештоқнинг ўнг томонида  сулс хатида Қуръони Каримнинг “Шўро” сураси 38 ояти ёзилган. Тепасидаги куфий ёзувда эса “Мулк- Аллоҳники” калимаси такрорланиб келади.

Таржимаси: “Аллоҳ таоло айтди: “Улар Парвардигорларига ижобат этган ва намозни мукаммал адо этган зотлардир. Уларнинг ишлари ўзаро маслаҳат (билан) бўлур ва Биз уларни ризқлантирган нарсалардан (муҳтожларга) эҳсон қилурлар” (“Шўро” сураси 38 оят)

Пештоқнинг чап томонида эса сулс хатида хадис битилган ҳамда куфийда “Расуллуллоҳ саллолоҳу  алайҳи васаллам дедилар” дея икки марта ёзилган.

Ҳадис таржимаси: “Олимлар пайғамбарларнинг ворислари ҳисобланади. Пайғамбарлар дирҳаму динор (тиллаю кумуш)ни мерос қолдирмади. Улар илмни мерос қилиб қолдирган, ким уни (илмни) олса, улуғ насибага эришади” . (Сунан ат-Термизий. 2682 ҳадис; Сунан Абу Довуд. 3641 ҳадис)

Мадраса безаклари ва битикларини  ҳар бир кишини ўзига мафтун этади. Айниқса битиклар маъносини  тушунган киши аждодларимиз қолдирган ҳикматли илмларга тан беради.

Мақола ва расмлар муаллифи: Шаҳзод Шомансуров.

Одам алайҳиссаломнинг пушти камарларидан қиёматгача дунёга келадиган зурриётларни майда заррачалар шаклида чиқариб, уларга ақл ато этди ва уларга хитоб қилиб, ўз тоатига буюрди, маъсиятидан қайтарди. Улар Аллоҳни Раббимиз деб иқрор этдилар. Бу уларнинг имони деб саналди. Бас, ҳар бир туғилган инсон авлоди шу фитрат (табиат) билан дунёга келур. Шундан кейин ҳар ким куфрга кетган бўлса, демак, у мазкур имонни ўзгартирган бўлур. Ҳар ким имон келтириб, тасдиқ этган бўлса, демак, у барқарор қолибдур ва давом этибдур. Аллоҳ таоло ҳеч кимни куфрга ҳам, имонга ҳам мажбур этмагай. Шунингдек, ҳеч кимни мўъмин ёки кофир қилиб яратмагай. Балки, инсонларнинг ҳар бирини мустақил шахс сифатида яратган. Имон билан куфр бандаларнинг ишидир. Аллоҳ таоло куфрга кетган кишини ўша пайтнинг ўзида кофир деб билади. Қачонки у шундан кейин яна имон келтирса, ўша пайтнинг ўзида уни мўъмин деб билади ва дўст тутади. Лекин унинг илми ҳам, сифати ҳам ўзгармаган бўлур.

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг

“Фиқҳи акбар” китоби)

Икки олам сарвари – пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз умматларини саодатманд бўлишга ундаб, гуноҳ ва маъсиятга бошловчи ишлардан узоқ бўлишга чақирганлар. Шунингдек, мусулмонларни Аллоҳ таоло буюрган амалларни чин ихлос, иймон-эътиқод билан адо этиб боришга чақириб:  “Кимки ўзи билан Аллоҳ таоло ўртасидаги муносабатларни яхши қилиб борса, Аллоҳ таоло у билан одамлар ўртасидаги муносабатларни яхшилаб қўяди. Кимки ички кўринишини ислоҳ қилиб юрса, Аллоҳ таоло унинг ташқи кўринишини ислоҳ этиб қўяди”, деганлар.

Ислом дини инсон тарбиясига ва уни комиллик сари интилишига катта аҳамият беради. Инсонларни комилликдан тўсадиган амаллардан бири бу ёлғон сўзлашликдир.

Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси шарифларида: “Ўзингизга тўғри сўзликни лозим тутинг, чунки тўғри сўзлик яхшиликка етаклайди, яхшилик эса жаннатга олиб боради. Инсон тўғри сўзликка одатланса, Аллоҳнинг наздида сиддиқлар (доимо тўғри сўзловчилар) қаторига ёзиб қўйилади. Ёлғон гапиришдан сақланинглар, чунки ёлғончилик инсонни ёмонликка бошлайди, ёмонлик эса дўзахга олиб боради. Инсон ёлғон гапириб ёлғончиликка одатланса, у Аллоҳнинг наздида каззоблар (доимо ёлғон сўзловчилар) қаторига ёзиб қўйилади”, деганлар.

Одатда одамлар ёлғонга унчалик эътибор бермай гапираверадилар. Ёлғон фақат ёлғон гапиргувчининг ўзигагина зарар келтиради холос, деб ўйлайдилар. Ҳолбуки, исломда арзимас деб ҳисобланган ёлғонга ҳам жиддий эътибор берилади ва унга қарши курашилади.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбал Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бир гўдак болага “мана буни ол деса-ю”, ҳеч нарса бермаса, у одам ёлғончи бўлади”, дедилар.

Имом Молик ривоят қилган ҳадиси шарифда эса, қуйидагилар айтилади. Ҳадисни ривоят қилгувчи Сафвон ибн Сулайм розияллоҳу анҳу айтадиларки: “Эй Аллоҳнинг Расули! Мўмин қўрқоқ бўладими?”, деб сўралди. У зот “Ҳа”, дедилар. “Эй Аллоҳнинг Расули! Мўмин бахил бўладими?” деб сўралди. У зот “Ҳа”, дедилар. “Эй Аллоҳнинг Расули! Мўмин ёлғончи бўладими?”, деб сўралди. У зот “Йўқ”, дедилар”.

Ушбу ҳадиси шарифдан кўриниб турибдики, қўрқоқлик ва бахиллик ҳам аслида салбий сифат бўлса ҳам, ёлғончиликнинг олдида арзимас бўлиб қолмоқда. Имом Аҳмад ибн Ҳанбал ривоят қилган ҳадисда жумладан шундай дейилади: “Бир одам келиб “Эй Аллоҳнинг Расули! Дўзах амали нимадир?”, деб сўради. Расулуллоҳ: “Ёлғончиликдир. Агар банда ёлғон гапирса, фожирлик қилади, фожирлик қилса, кофир бўлади, кофир бўлса, дўзахга киради”, деб жавоб бердилар.

Ҳадиси Қуддисийда айтилганидек: “Эй Одам ўғли! Менга исён қилаётганингда, бирор гуноҳ қилмоқчи бўлганингда, Менинг гуноҳкорларга ғазаб қилишимни эслаб, ақл-ҳушингни йиғиб, гуноҳ қилишдан ўзингни ҳеч орқага тортдингми?”

Имоми Бухорий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда ёлғончилик – мунофивликнинг учдан бир қисми сифатида баён қилинган: “Мунофиқнинг аломати учтадир: Гапирса, ёлғон гапиради, ваъда, берса, хилоф қилади, аҳд қилса, алдайди”.

Асбиҳоний Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ота-онага яхшилик қилиш, умрни зиёда қилади. Ёлғон, ризқни қисқартиради. Дуо, қазони қайтаради”, деганлар.

Бугунги кунда инсонларда одатий холга айланиб бораётган ёлғончилик, ваъдага вафосизлик каби салбий холатлар аста секинлик билан ривожланиб келаётган жамиятимизга ҳунук оқибатларни олиб келишлиги мумкин. Бунинг олдини олиш учун ҳар биримиз уйимизда, махалламизда, иш жойимизда ёлғончилик, бевафолик оғир гуноҳ эканлигини бир-биримизга эслатиб турмоғимиз керак.

А.Наимов,
Қувасой шаҳар бош имом-хатиби