“Ислом молияси” лойиҳаси асосчиларидан бири ва Islamic Business and Finance (IsBF) компанияси директори Жаҳонгир Имaмназаров Тошкент ислом институтига ташриф буюрди.
Ж.Имaмназаров ТИИ 4-курс талабалари учун “Ўзбекистонда ислом молия муассасалари ташкил қилиш муаммо ва истиқболлари” мавзусида маъруза қилди.

Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти матбуот хизмати хабарига кўра, бугунги кунда ислом молиявий хизматлари улуши дунё молия бозорида ортиб бориб, ўзида инновацион молиялаштириш механизмларини жамлаган соҳа сифатида муҳим молиявий манбалардан бирга айланиб бормоқда. Сўнги йилларда исломий молия муассасалари ялпи активлари миқдори 2,5 триллион долларни ташкил этиб, йилига 15-20 фоизга ўсиб бораётгани бунинг яққол далилидир.

Ислом молиявий хизматларини кўрсатишда муносабат бевосита реал иқтисодий активларга йўналтирилади, тарафлар ўртасида фойда ва зарарни бўлишиш ёки савдо амалиётларига асосида аниқ иқтисодий натижага боғланади. Ислом молиявий хизматларида молиялаштирувчи (банк, кредит ташкилоти) ва молия маблағларини қабул қилувчи лойиҳа муваффақияти ва самарадорлигида тенг ҳуқуқли ва биргаликда манфаатдор хамкорларга айланади. Ушбу белгилар билан ислом молиявий хизматларини кўрсатиш жараёнидаги муносабатлар анъанавий молиявий тизимлардаги муносабатлардан фарқланади.

Шунингдек, ҳуқуқ назариясида англосаксон (Англия, АҚШ в.ҳ.к.), романо-герман (Герамания, Франция, Россия в.ҳ.к) ва ислом ҳуқуқи сингари ҳуқуқ оилалари мавжуд. Жамиятдаги ўзгаришларнинг мунтазамлиги ва бугунги кундаги глобализация даврида ушбу ҳуқуқ оилаларидаги мавжуд нормалар ва шартларидан фойдаланиш зарурияти кенгаймоқда.

Таъкидлаш лозимки, юртимиз фуқаролари ва тадбиркорларида ҳам фоизларсиз банк ва молиявий хизматларга бўлган қизиқиш жуда юқори бўлганлиги сабабли, ислом молиявий хизматларини кўрсатиш тизимини шакллантириш борасида қатор ишлар амалга ошириб келинмоқда. Жумладан:

– Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-№4947-сонли “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”ги фармонида Ислом тараққиёт банки билан ҳамкорликни кенгайтириш чораларини кўриш таъкидланган;

– Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ислом тараққиёт банки гуруҳи ва араб мувофиқлаштириш гуруҳи жамғармалари билан шерикликни янада кенгайтириш ва чуқурлаштириш чора-тадирлари тўғрисида”ги 05.03.2019 йилдаги ПҚ-4224-сонли қарори 2-бандида Ўзбекистон Республикасининг ИТБ гуруҳи ва АМГ билан узоқ муддатли шериклигининг асосий йўналишлари ҳамда вазифаларидан бири сифатида давлат-хусусий шериклиги механизмларини, жумладан вақф-жамғармаларни ташкил этиш йўли билан қўллаб-қувватлаш дастурларини биргаликда ишлаб чиқиш ва Ўзбекистонда татбиқ қилиш белгиланган;

– Ислом тараққиёт банки ва унинг гуруҳи таркибига кирувчи ташкилотлар, хусусан Хусусий тармоқни ривожлантириш Ислом Корпорацияси (ICD), Халқаро ислом савдо молия корпорацияси (ITFC) ва Ислом тадқиқотлар ва тренинглар институти (IRTI) мамлакатимизда ислом молияси ривожланишида ўз ҳиссаларини қўшиб келмоқда;

– мамлакамизда ислом молияси бўйича бир қанча тренинглар ўтказилди. “Тараққиёт стратегияси” маркази ташаббуси билан, 2017-2021-йилларда Ўзбекистонни ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясини амалга ошириш доирасида “Ўзбекистон Республикасида Ислом молиясини ривожлантириш истиқболлари” мавзусида БМТ Тараққиёт дастури, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги, Ислом тараққиёт банки ва Ўзбекистон Республикаси капитал бозорини ривожлантириш агентлиги ҳамкорлигида тегишли вазирликлар, идоралар, илмий-тадқиқот марказлари, халқаро молия институтлари, Ўзбекистоннинг тижорат банклари, халқаро экспертлар ва ОАВ вакиллари иштирокида давра суҳбати ўтказилди;

– ўзбек тилида ислом молиясига оид назарий китоблар нашр этилди. Масалан, Ерлан Байдаулетнинг «Исломий молия асослари» ва Ринат Беккиннинг «Ислом иқтисодий модели ва замон» китоблари;

– Ўзбекистон тижорат банкларида ислом молия дарчаларини (ислом молиявий хизматлари кўрсатувчи шохобча) очиш бўйича ишлар олиб борилмоқда;

– 2021 йил 11 январь куни AОКАдаги матбуот анжуманида Ўзбекистон Республикаси Марказий банки раиси ўринбосари Беҳзод Хамраев 2021 йилда Ўзбекистон Республикаси Марказий банк ислом молияси концепциясини ўз ичига олган нобанк кредит ташкилотлари тўғрисида қонун лойиҳасини ишлаб чиқишни режалаштираётганлигини маълум қилди;

– 2020 йилнинг 22 сентябрь куни Ўзбекистон бош вазирининг ўринбосари – инвестициялар ва ташқи савдо вазири С.Умурзоқов видеоконференция шаклида Ислом тараққиёт банкининг президенти Б.Хажар билан музокаралар ўтказди. Музокаралар давомида 2021 йилда Ислом тараққиёт банки бошқарувчилар кенгашининг 46-йиллик йиғилишини

Ўзбекистонда ташкил этиш ва ўтказиш масалалари муҳокама қилинди;

– Ўзбекистон Республикаси Президентининг 29.12.2020 йилдаги Олий Мажлисга мурожатида мамлакатимизда ислом молиявий хизматларини жорий этиш бўйича ҳуқуқий базани яратиш вақт-соати етиб келганлиги қайд этилди.

Юқоридаги объектив ҳолатлар ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг 29.12.2020 йилдаги Олий Мажлисга мурожати ижросини таъминлаш борасида мамлакатимизда ислом молиявий хизматларини жорий этиш бўйича ҳуқуқий базани яратиш масаласида қуйидаги таклиф ва мулоҳазаларни келтириб ўтиш мумкин:

1. Тегишли билим ва тажрибага эга бўлган мутахассисларни бир жойга жамлаб, жамият ва давлат учун энг қулай ва самарали ёндашувни шакллантириш орқали ислом молиявий хизматларини жорий этишнинг ҳуқуқий базасини яратиш масаласида ишчи гуруҳ тузиш.

2. Ўзбекистон Республикаси Адлия Вазирлиги томонидан ишлаб чиқилаётган Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодекси янги таҳририда ислом молиявий хизматларининг шартномавий-ҳуқуқий базасини яратиш борасида тегиши ҳуқуқий нормаларни киритиш мақсадга мувофиқ. Бу жараёнда хорижий тажрибага мурожат этмоқ даркор. Таъкидлаш мумкинки, қўшни Қирғизистон Республикасининг амалдаги Фуқаролик кодексида ислом молиявий шартномаларига оид ҳуқуқий нормалар алоҳида боб (34-1-боб. Финансирование в соответствии с исламским принципами финансирования) шаклида баён этилган.

3. Банк ва молия соҳасидаги амалдаги қонунларга ислом молиявий хизматлари, тамойиллари ва субъектларига оид ҳуқуқий нормларни киритиш. Хусусан, “Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида”ги, “Банк ва банк фаолияти тўғрисида”ги, “Суғурта фаолияти тўғрисида”ги, “Лизинг тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси қонунлари ҳамданобанк кредит ташкилотлари тўғрисида ишлаб чиқилаётган қонун лойиҳасига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш.

4. Ислом молиявий хизматлари борасида олий таълим муассасаларида изланиш ва тадқиқот ишларини олиб бориш, хорижда мавжуд илмий манбаларни ўрганиш ва ўзбек тилига таржима қилишни йўлга қўйиш.

Умид қиламизки, Ўзбекистонда ислом молиявий хизматларининг жорий этилиши хорижий инвестициялар ҳажмининг ошиши ҳамда банк ва молия тармоғида шаффоф рақобат муҳитини яратиш имкониятини беради. Натижада аҳолининг молия бозоридаги фаоллиги ошади, аҳоли ва тадбиркорлар ихтиёрида бўлган бўш пул маблағлари мамлакат иқтисодиёти ривожланишида максимал иштирок эта олиши имконияти яратилади, капитал бозорининг ривожланишига туртки бўлади, янги молиявий муассасалар ташкил қилиш имконияти яратилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Асосий Қонунимизда уч минг йиллик миллий давлатчилик ҳамда дунё қонунчилик тажрибаси, халқаро инсон ҳуқуқлари мезонлари мужассамлашган. Қонунимизда давлат халқнинг иродасини ифода этиши, унинг манфаатларига хизмат қилиши, давлат муассасалари ва мансабдор шахсларнинг жамият ва фуқаролар олдида масъуллиги белгилаб қўйилган.

Бу қоида Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломнинг қуйидаги ҳадиси шарифларига ҳамоҳангдир: «Ҳар бирингиз мутасаддисиз, ҳар бирингиз қўл остингиздагилар учун масъулсиз. Ҳар бир раҳбар инсонлар устидан мутасаддидир ва улар учун масъулдир. Эр ўз аҳли аёли ва қўл остидагилар устидан мутасаддидир ва улар учун масъулдир. Хотин эрининг уйида мутасаддидир ва қўл остидагилар учун масъулдир. Қул хожасининг молига мутасаддидир ва унинг учун масъулдир. Ҳар бирингиз қўл остингиздагилар учун масъулсиз» (Имом Бухорий ривояти). 

Аллоҳ таоло Ислом динини, Ўзининг шариатини икки дунёда инсониятнинг бахт-саодатини таъминлаш учун жорий қилган. Ислом динининг барча таълимотлари, қонун-қоидалари бешта асосий мақсадни кўзда тутади: 

1) инсоннинг ҳаётини;

2) ақлини;

3) динини;

4) наслини;

5) мол-мулкини муҳофаза қилиш. 

Ишонч билан айтамизки, Ўзбёкистон Республикаси Конституцияси ушбу мақсадларнинг барчасига мувофиқ, уйғун ва ҳамоҳангдир. Ўзбекистоннинг Асосий Қонуни ушбу муҳим вазифаларни ҳаётга татбиқ этишда мустаҳкам асос бўлиб хизмат қилаётир.

Унда инсон, унинг ҳаёти, эркинлиги, шаъни, қадр-қиймати, диний эътиқоди ва бошқа дахлсиз ҳуқуқлари олий қадрият эканлиги белгилаб қўйилган. 

Конституциямизда жинси, миллати, дини, ирқи, ёши, эътиқоди, ижтимоий келиб чиқишидан қатъи назар, барча фуқаролар тенг ҳуқуқли деб эълон қилинган бўлиб, унда инсон ҳуқуқлари ва эътиқод эркинлигини камситиш қатъий қораланган.

Ватанимизда яшовчи барча фуқаролар ушбу Қомусда белгилаб қўйилган ҳуқуқ ва эркинликлардан кенг ва тўлиқ фойдаланмоқдалар. 

Бош Қомусимиз нафақат халқчил тамойилларга, балки минг йиллар давомида ривожланиб келган миллий маънавиятимиз асосларига ҳам таянади. Зеро, ҳар бир миллат ўзининг руҳий эътиқодий илдизларидан узилса, инқирозга учраши табиий. 

Ҳуқуқ, эркинлик, аввало, инсонга Аллоҳ таоло томонидан берилган энг олий туҳфа. Инсон ҳаётини мазмунли ва чиройли ўтказиши учун қонун қоидаларга бўйсуниши керак. Юртимизда яшаётган ҳар бир фуқаро Конституциямизда белгиланган барча қоидалар доирасида ҳаракат қилмоғи лозим. 

Раҳматуллоҳ домла САЙФИДДИНОВ,
Тошкент шаҳар бош имом-хатиби

Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази директори Акмал Саидов БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашининг терроризмга қарши курашда инсон ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш масалалари бўйича махсус маърузачиси Фионнуала Ни Аолайн билан учрашди, деб хабар беради “Дунё” АА мухбири.

Миллий марказ матбуот хизматига кўра, мулоқот чоғида суҳбатдош ташкилот фаолияти билан таништирилди.

Келгуси беш йилда Миллий марказнинг БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича Олий комиссари бошқармаси ва унинг Марказий Осиё минтақавий бўлинмаси билан ҳамкорлик муносабатлари юксак босқичга кўтарилди. Бундай изчил ҳамкорлик ўзининг улкан натижаларини бермоқда.

Хусусан, Ўзбекистон БМТнинг Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаши аъзолигига сайланди. Ўзбекистоннинг Женева шаҳридаги БМТ бўлинмаси ва бошқа халқаро ташкилотлардаги доимий вакили БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаши раиси ўринбосарлигига сайланди.

Шу маънода БМТ Терроризмга қарши курашда инсон ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш масалалари бўйича махсус маърузачисининг Ўзбекистонга ташрифи доирасидаги ушбу учрашув амалий алоқаларнинг мантиқий ва изчил давоми ҳисобланади. Миллий марказ инсон ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш соҳасидаги кенг кўламли ҳамкорликдан ҳамиша манфаатдордир.

Ўз навбатида, Фионнуала Ни Аолайн ўзаро ҳамкорлик муносабатлари сўнгги бир йилдан ортиқ вақт давомида тубдан кучайганидан мамнунлигини билдирди. Ўзбекистон делегацияси 2021 йил июль ойида бўлиб ўтган БМТ Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгаши 47-сессияси, шунингдек, “Можароли ҳудудлардан олиб чиқилган аёллар ва болаларни реабилитация ҳамда реинтеграция қилиш” мавзусидаги семинар ишида фаол иштирок этганига юқори баҳо берди.

Маълумки, Ўзбекистон Республикаси Президенти топшириғига биноан бугунги кунгача ўтказилган “Меҳр -1, 2, 3, 4, 5” операциялари доирасида Сурия, Ироқ ва Афғонистонда оғир аҳволга тушиб, чорасиз қолган беш юз нафар аёл ва бола Ўзбекистонга олиб келинди.

Ўзбекистоннинг ушбу инсонпарварлик ҳаракати инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш соҳасидаги асосий халқаро ҳужжатлар, шунингдек, халқаро гуманитар ҳуқуқ тамойилларига мувофиқ равишда амалга оширилди. Энг асосийси, БМТ Махсус маърузачиси таъкидлаганидек, қуролли можаролар давом этаётган ҳудудларга бориб қолган аёллар ва болаларни ўз Ватанига қайтариш, ҳимоя остига олиш ҳамда жамиятга мослаштириш ишлари аввало миллий даражада ҳал этилиши жуда муҳим.

Фионнуала Ни Аолайннинг фикрича, бугунги кунда кўпгина давлатлар ўз фуқароларини можароли ҳудудлардан олиб чиқиш билан шуғулланишни истамаяпти. Шу нуқтаи назардан, Ўзбекистоннинг бу борадаги миллий тажрибаси ўрнак олишга муносибдир.

Мулоқот чоғида терроризмга қарши курашиш соҳасидаги ҳамкорлик истиқболлари ҳам муҳокама қилинди. Бунда Ўзбекистоннинг терроризм ва зўравонлик экстремизмига қарши курашиш соҳасида халқаро, минтақавий ва икки томонлама даражада миллий салоҳияти шакллангани ҳамда мустаҳкамланганига эътибор қаратилди.

Ўзбекистон – халқаро терроризмга қарши курашнинг фаол иштирокчиларидан бири. Мамлакатимиз БМТнинг Глобал аксилтеррор стратегиясини қўллаб-қувватлаган, терроризм ва диний экстремизмга қарши курашиш бўйича 14 та халқаро конвенция ҳамда протоколни ратификация қилган. Бундан ташқари, бу борада бир қанча миллий норматив-ҳуқуқий ҳужжатни қабул қилган.

БМТ Махсус маърузачиси Ўзбекистоннинг қонун ижодкорлиги ва халқаро ҳужжатлар қабул қилишда ташаббускорлик кўрсатиш соҳаларида етакчи эканини эътироф этган ҳолда, ана шу юксак салоҳиятдан “терроризм” тушунчасига таъриф беришда амалий фойдаланиш таклифини илгари сурди. Бинобарин, терроризмга қарши кураш тўғрисидаги асосий конвенциялар ва БМТ Хавфсизлик Кенгаши, Бош Ассамблея ҳамда Инсон ҳуқуқлари бўйича кенгашнинг тегишли резолюцияларида ушбу атамага аниқ изоҳ берилмаган.

Шунингдек, томонлар инсон ҳуқуқларини рағбатлантириш ва ҳимоя қилиш соҳасидаги ҳамкорлик истиқболларини атрофлича муҳокама қилдилар. Терроризмнинг олдини олиш, терроризмга қарши курашиш шароитида инсон ҳуқуқларига амал қилиш, терроризм жабрдийдалари ва терроризмда айбланган маҳкумлар ҳуқуқларини таъминлаш каби масалалар юзасидан ўзаро фикр алмашилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Бирлашган Араб Амирликлари Президенти Шайх Халифа бин Зоид ол Наҳаён ҳазратлари мамлакатнинг Олтин юбилейи арафасида 870 маҳбусни озод қилишни буюрди.

Khaleej times маълумотига таянган ҳолда ЎзА хабар беришича, уларнинг қарзлари ва жарималаридан ҳам кечилган.
Ушбу қадам билан давлат раҳбари "маҳбусларга янги ҳаётни бошлаш ва уларнинг оилалари азобини енгиллаштириш имкониятини берди".

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати