Эроннинг таниқли тарихчи олимлари Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти томонидан ўтказилган Амир Темур таваллудининг 686 йиллигига бағишланган халқаро илмий видеоконференцияда онлайн тарзда иштирок этди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.

Анжуманда, шунингдек, Туркия, Озарбайжон, Қирғизистон, Қозоғистоннинг етакчи темурийшунос олимлари ҳам ўз маърузалари билан қатнашди.

Теҳрон Озод университети профессори, тарих фанлари доктори Акбар Рафеъий ушбу видеоконференцияда «Эрон жамғармаларида Темурийлар даврига оид манбалар» мавзусида маъруза қилди.

Унинг таъкидлашича, Ҳасан Жаъфарийнинг форс тилида битилган асарларида Эрон ҳудудида Темурийлар сулоласи ҳукмронлиги даврида Язд вилояти ривожланган ва гуллаб-яшнаган.

«Ҳеч бир даврни бу шаҳарнинг Шоҳруҳ Мирзо ҳукмронлиги давридаги тараққиёти билан солиштириб бўлмайди, - деди Акбар Рафеъий. - Манбада келтирилишича, Темурийлар даврида ушбу минтақада ўн мингга яқин уй-жой, ҳаммом, карвонсарой, мадраса, масжид ва боғлар барпо этилган ва қайта тикланган».

Форс тарихчисининг айтишича, Тожиддин Ҳусайн ибн Шаҳоб Яздий томонидан битилган «Ҳасаний йилномалари» номли китоб Темурийлар даврида ёзиб қолдирилган тарихий манбалардан бири ҳисобланади.

Ушбу асарнинг биринчи саҳифаси Султон Муҳаммад Мирзо Темурни мадҳ этувчи қасида билан бошланади. Кейинги қисмдаги яна бир боб Соҳибқирон Амир Темур вафотидан кейинги даврга бағишланган. Китобда «Мироншоҳ Мирзо ва унинг фарзандлари» номли қисса ҳам ўрин олган. Асарнинг сўнгги боблари эса Темурийлар саройига хизмат қилган вазир ва амирлар ҳақидадир.

Шунингдек, эронлик маърузачи таниқли форс тарихчиси Заҳриддин Маръашийнинг «Торихе Табаристон, Ройон ва Мозандарон» китобида Темурийларнинг Мозандарондаги ҳукумдорлиги ҳақида келтирилган маълумотларни ҳам ўртоқлашди.

«Ушбу асарда Заҳриддин Маръаший нега Соҳибқирон Амир Темур Мовароуннаҳрдан чиқиб, Хуросон ва Мозандаронга юриш қилгани сабабларини очиб берган. Тарихий воқеаларни ўзида мужассам этган ушбу қўлёзма қимматбаҳо ва муҳим манбалардан бири ҳисобланади», - деди форс тарихчиси.

Шу ўринда таъкидлаш жоизки, профессор Акбар Рафеъий томонидан жорий йил бошида Амир Темур таваллудининг 686 йиллиги муносабати билан Эронда «Темурийлар даври сиёсий-ижтимоий тарихи» номли китоб нашр этилди.

Ушбу асарда Амир Темур ва темурийлар ҳукмронлиги йиллари Турондан ташқари қатор ўлкаларда, жумладан, Эронда хам катта ижобий ўзгаришлар амалга оширилганлиги ҳақида сўз боради. А.Рафеъий темурийлар томонидан амалга оширилган йирик ислоҳотларни ўзининг ушбу китобида батафсил ёритишга ҳаракат қилган.

Акбар Рафеъийнинг таъкидлашича, Темурийлар даври Ислом оламида ҳамда Эрон тарихида санъат ва маданият юксалган, гуллаб-яшнаган даврлардан бири бўлган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ҳасан домла Қодиров

ЎМИ Масжидлар бўлими

Тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин Холиқназаров, Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқ Тошбоев, Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси раиси Рустам Қурбонов, мамлакатимизда фаолият олиб бораётган диний конфессиялар етакчилари ҳамда миллий маданий марказлар вакиллари иштирок этди. Тадбир давомида дин арбоблари атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг долзарб масалалари ҳақида сўз юритиб, бу борада мамлакатимизда амалга оширилаётган кенг кўламли ижтимоий-сиёсий ислоҳотларга ўз муносабатини билдирди.

Содиқ ТОШБОЕВ, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита раиси:

– Давлатимиз раҳбари ташаббуси билан илгари сурилган “Яшил макон” умуммиллий лойиҳаси доирасида “Яшил йиллик” умуммиллий тадбирлари юртимиз бўйлаб кенг амалга оширилмоқда. Эзгу мақсаднинг амалий қадамлари ўлароқ, март ойида Ўзбекистон халқаро ислом академиясида юртимиздаги 16 та конфессия вакиллари иштирокида учрашув бўлиб ўтган эди. Унда ирқи, миллати, диний эътиқодга мансублигидан қатъи назар, барча юртдошларимизни “Яшил йиллик” умуммиллий тадбирида фаол бўлишга ундовчи баёнот қабул қилинди. “Янги Ўзбекистон” боғида баёнотнинг амалдаги ифодаси ўлароқ, диний конфессия етакчилари иштирокида турли дарахт кўчатлари экилишида ҳам катта рамзий маъно бор.

Бу ерда турли миллат ва элат вакиллари эзгу ният, муштарак мақсад атрофида бирлашди: “Бағрикенглик боғи” ташкил этилди, кўчатлар ўтқазилди. Улар, албатта, йиллар ўтиб осмонга бўй чўзади, ўз сояси билан бу ерга ташриф буюражак юртдошларимиз ҳамда хорижлик меҳмонлар қалбига ҳузур бағишлайди. Бу каби хайрли ишларда ҳар биримиз камарбаста бўлиб, мунтазам атроф-муҳитни ҳимоя қилиш, юртимизни покиза сақлашга муносиб ҳисса қўшишимиз зарур. Айниқса, дунёда рўй бераётган иқлим ўзгариши билан боғлиқ глобал муаммолар, фожиалар қаршисида инсониятнинг ожиз қолаётгани, биздан талаб этиладигани неъматларга шукр қилиб, уни асраб-авайлашга туртки беради.

Мамлакатимиз бўйлаб давом этаётган умуммиллий тадбир доирасида ҳар бир ҳудуднинг иқлимига мос, кам сув талаб қиладиган кўчатлар танланиб, уларни етиштириш учун кўчатхоналарни кўпайтириш ҳамда аҳолига камида 10 миллион туп мевали ва манзарали дарахт кўчатини бепул тарқатиш белгиланди. Қувонарлиси, хайрли ташаббусга халқимиз чин дилдан хайрихоҳлигини кўрсатмоқда. Ушбу ташаббуснинг амалга ошишида турли дин ва миллат вакиллари қўлни-қўлга бериб, ягона ва аҳил оила аъзоларидек иштирок этмоқда.

Умар САЛМОНОВ, Ўзбекистон турк миллий маданият маркази раиси:

– Бугун давлатимиз миллий сиёсатининг энг муҳим устувор йўналишларидан бири — барча миллатларнинг равнақи учун тенг шароит ва имконият яратиш, миллатлараро муносабатларни уйғунлаштиришдан иборат. Айни пайтда барчамиз бир осмон остида, эзгу мақсад атрофида бирлашиб, умргузаронлик қиляпмиз. Ана шу муштараклик намунаси — “Бағрикенглик боғи” юртимиздаги бирдамлик ва ҳамжиҳатлик тимсолига айланишига шак-шубҳа йўқ. Тадбир доирасида Ўзбекистондаги барча миллат вакиллари бир ёқадан бош чиқариб, атроф-муҳит кўркамлигига, экология барқарорлигига ўз улушимизни қўшишни мақсад қилдик. Дарахтлар — тоза ҳаво манбаи. Тоза ҳаво эса саломатликка, соғлом авлод камолига хизмат қилади. Бу ҳаракатимиз халқимизга манзур бўлади, деб ишонаман. Бугун мамлакатимизда диний ташкилотлар ҳамда миллий маданий марказларнинг эмин-эркин фаолият олиб бораётгани, улар иштирокида турли тадбирлар ташкил этилаётгани ҳам юртимизда ҳукм сураётган бағрикенгликнинг амалий ифодасидир.

 Башорат ЮНУСОВА,

“Янги Ўзбекистон” мухбири

Абдусамад домла ЖЎРАҚУЛОВ

Тошкент тумани "Ҳамд" жоме масжиди имом-хатиби