14 Июл, 2025, 19 Муҳаррам, 1447
14 Июл, 2025, 19 Муҳаррам, 1447
Имом Термизий ва Ибн Можа раҳматуллоҳи алайҳумо ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ўз хатосини англаб, тортишувни тарк қилган кишига Аллоҳ жаннат ўртасида бир қаср бино қилади. Ҳақ бўлатуриб, тортишувдан ўзини тийганга эса, жаннатнинг энг юқорисидан қаср қуради” деб марҳамат қилганлар.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида “Сендан маслаҳат сўраган кишига тўгри (йўл) кўрсат, акс ҳолда, унга хиёнат қилган бўласан” ҳамда “Яхшиликка ундовчи одам, яхшилик қилган кабидир”, деб таъкидланган.
Ибн Можа раҳматуллоҳи алайҳ ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимга илмсиз равишда фатво берилса, бунинг гуноҳи фатво берган кимсага бўлади. Кимки ўз биродарига тўғрилик бошқа тарафда эканини била туриб, бошқа бир ишни кўрсатса, батаҳқиқ, унга хиёнат қилган бўлади”, дедилар.
Имом Доримий раҳматуллоҳи алайҳ ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Фатвога журъатли бўлганингиз, дўзахга журъатли бўлганингиздир”, дедилар.
Юқоридаги ҳадиси шарифларга яна бир бор эътибор қаратадиган бўлсак, фатво ва унга оид масалалар ўта масъулиятли иш эканини билиш билан бирга, фатво бериш инсоннинг дунё ва охиратдаги мақомининг қандай бўлишини ҳам белгилаб берувчи ўта нозик омонат – вазифа экани маълум бўлади.
Шайх Рамазон Бутий раҳимаҳуллоҳ эса: “Ҳукм чиқариш илми тиббиёт илми кабидир. Мабодо бировнинг фарзанди оғир касалга чалиниб қолса, у тегишли ташхис қўйиш ва фарзандини даволаш учун тиббиётга оид китобларни титадими ёки малакали шифокорнинг олдига борадими? Тўғрисини айтганда, унинг эси жойида бўлса, кейинги йўлни танлайди! Динда ҳам худди шундай! Аслида бу тиббиётдан ҳам муҳимроқ, шунингдек, қамрови жиҳатидан хавфлироқдир!”, деб таъкидлаганлар.
Хулоса ўрнида айтишимиз лозимки, барча масалаларда, жумладан, оятлар тафсири, ҳадислар шарҳи ва фатволар каби барча масалаларда ҳам мусулмоннинг дунё ва охират ҳаёти учун хайрият ва эзгулик асос қилиб олиниши зарур.
Қуръони карим оятларини ва ҳадисларнинг асл мазмунидан бехабар, уларни ўзи билганича ғаразли талқин қиладиганларга эргашмаслик зарурлигини ҳеч қачон ёддан чиқармаслик муҳимдир. Шу билан бирга, Қуръони карим, ҳадиси шариф ва фатво каби катта омонатлардан кимнингдир ёки муайян бир сиёсий тоифанинг манфаатлари йўлида фодаланиш ҳам катта ҳиёнат ва омонатни зое қилиш эканини англашимиз ва ўзаро бу омонатни етказишимиз бугунги куннинг муҳим талабидир.
Манбалар асосида
Акмалхон Ахмедов тайёрлади
Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу ёшлари ўтиб, кексайиб қолган чоғларида Мусҳафи шарифни олиб, йиғлаб туриб шундай дер эдилар: “Жиҳодлар билан овора бўлиб сени ўқий олмай қолдик”.
Бу қандайин гўзал узр! Хўш, биз ўзимизни нима деб оқлаймиз?! Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу шундайин гап айтдилар, аммо биз нима деймиз?! Қиёмат кунида “Қуръони карим ўқишдан сени нима чалғитди?!” – деб сўралсак, нима деб жавоб берамиз?! Токи у бизни зараримизга эмас, фойдамизга ҳужжат бўлиши учун кўксимизга босиб, кечаю кундуз тиловат қилиб бормаймизми?! Ахир Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таолонинг зикрини лозим тут, Қуръони карим тиловатида маҳкам бўл. Чунки бу сенинг осмондаги руҳинг, ердаги зикрингдир” [1], деганлар.
Қурони карим оятларини тадаббур қилмасдан, маънолари ҳақида фикр юритмаган ҳолда, ҳеч қандай тушунчасиз кўп тиловат қилиш асосий мақсад эмас. Агар инсон бир неча оятни тадаббур қилса, тафсир китобларига мурожаат этса ёки тафсир дарсларига қатнашса, маъноларни ўзлаштирса ва уларга амал қилса, бу иши ўша инсон учун улкан яхшилик, хайр-барака бўлади.
Имом Ғаззолий ҳазратлари бундай дейдилар: “Қуръон сиз сўрашингиз мумкин бўлган ва у сизнинг сўровларингизга жавоб бера оладиган тирик Расулдир. Сиз унга қулоқ солсангиз, у сизни қондиради”.
Қалблари иймон нури ила қоришиб кетган зотлар учун, албатта, Қуръонда шифо бордир. Яна Қуръони каримда саросима, шайтоний васвасалар, нафсу ҳавога эргашишдан сақловчи шифо бор. Қуръон ўқиган пайтимизда бизни фаришталар қуршаб олади ва улар ҳам бизга қўшилиб Раҳмон бўлган Зотнинг оятларига қулоқ тутади. Само фаришталари туни билан Қуръонга қоим бўладиган ер фаришталарига яқинлашадилар. Энди айтинг-чи, одамлар ухлаётган пайтда, тун қоронғусида биз Қуръон тиловат қиляпмизми?! Еру осмонлар Робби бизга қулоқ соладиган даражада оятларини тиловат қиляпмизми?!
Аллоҳ таолонинг шифо оятлари қуйидагилардир:
«...Ва мўмин қавмларнинг кўнгилларига шифо берадир» (Тавба сураси, 14-оят).
«Эй одамлар! Сизга ўз Раббингиздан мавъиза, кўксингиздаги нарсага шифо, мўминларга ҳидоят ва раҳмат келди» (Юнус сураси, 57-оят).
«Биз Қуръонни мўминлар учун шифо ва раҳмат ўлароқ нозил қилурмиз...» (Исро сураси, 82-оят).
«...У иймон келтирганлар учун ҳидоят ва шифодир...» (Фуссилат сураси, 44-оят).
«...Унда (асалда) одамлар учун шифо бордир...» (Наҳл сураси, 69-оят).
«Бемор бўлганимда менга шифо берадиган ҳам Унинг Ўзи» (Шуаро сураси, 80-оят).
Қуръони каримни тиловат қилиш, эшитиш, амал қилиш ва ҳар бир ишда ундаги ҳукмларга таяниб иш кўришдан четлашманг!
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Имом Аҳмад ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 