“Қанча қолганингизни Роббингиз яхши билгувчидир, шаҳарга бирингизни ушбу пулингиз ила юборинг, назар солиб, яхши таомни танлаб, ундан ризқ келтирсин ва диққатли (мўътадил) бўлсин” (Каҳф сураси, 19-оят).
“Мўътадил бўлсин” сўзининг Қуръоннинг қоқ ўртасида келиши жуда ажойиб ҳолат. Мўътадиллик бу васатийлик, ўртабинликнинг бир туридир. Бу сўз Қуръоннинг энг ўртасида келган. Бу эса айни вақтда Раббоний йўл бўлмиш – васатийликнинг аҳамиятини белгилаб беради.
Душманлар билан мўътадил муомалада бўлиш талаб қилинар экан, мўминлар ҳақида-ку гапирмаса ҳам бўлади.
Масжидга келган бир йигитнинг телефони намоз ичида бехосдан жиринглаб қолибди, кейин намозхонлар: “Аллоҳнинг уйида Унга осийлик қиляпсанми?! Аллоҳ сени ерга юттиришидан қўрқмайсанми?!” дея ўкира кетишибди.
Ҳалиги йигит масжиддан шу чиққани бўйича қайтиб қадам ҳам босмабди.
Ўша куни бир қаҳвахонага борибди ва бир шиша идишнинг қопқоғини билмасдан ерга тушириб синдириб қўйибди. Шунда қаҳвахона эгаси унга қараб: “Хижолат бўлманг, жаноб! Мингта қопқоқ сиздан айлансин”, дебди.
Шу кундан бошлаб у қаҳвахонанинг доимий мижозига айланибди!
“Хушхабар беринглар, нафратлантирманглар”. Бу Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг насиҳатларидир.
Агар ота-оналар, эр-хотинлар атрофларидаги яқинларига хушмуомалада бўлсалар, кўп муаммолар ўз-ўзидан ечим топади ва кўпчилик хонадонларни тинчлик, ҳамжиҳатлик қамраб олади!
Одамлар ўртасидаги алоқалар худди қушларга ўхшайди, маҳкам ушлаб оласангиз, ўлиб қолади, енгил ушласангиз учиб кетади!
Эътибор билан ушлашингиз керак, шунда сиз билан қолади, ҳеч қаерга учиб кетолмайди, ўлиб ҳам қолмайди.
Юмшоқ сўзчалик, ёқимли табассумчалик, самимийлик ва холислик каби ҳеч нарса қалбларни маҳв этолмайди.
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу тунда ёқилган гулханни кўрганида: “Эй ёруғлик аҳли” деб нидо қилган эканлар. “Ҳой олов аҳли” дейишни маъқул кўрмаганлар.
Буларнинг ҳамма-ҳаммаси Аллоҳ таолонинг қуйидаги оятига асосланади: “Бандаларимга айтгин, улар энг гўзал бўлган нарсани айтсинлар. Албатта, шайтон ораларини бузиб турадир” (Исро сураси, 53-оят).
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Кимки юмшоқфеъллик билан насибаланган бўлса, яхшилик билан насибаланган бўлади. Ким бундан маҳрум бўлса, яхшиликдан ҳам маҳрум бўлади”.
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
Ўқилиши: Шаҳидаллоҳу аннаҳу лаа илаҳа илла ҳува вал малааикату ва улул илми қооиман билқисти лаа илаҳа илла ҳувал ъазийзул ҳакийм.
Маъноси: "Аллоҳ адолат ила туриб, албатта, Ундан ўзга илоҳ йўқлигига шоҳидлик берди. Фаришталар ва илм эгалари ҳам гувоҳлик бердилар. Ундан ўзга илоҳ йўқ. У азиз ва ҳаким Зотдир" (Оли Имрон сураси, 18-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Ким ушбу оятни ўқиб, охирида "Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ эканлигига мен ҳам гувоҳман" деса, Аллоҳ таоло ушбу оятнинг ҳарфлари ададича фаришталарни қиёмат кунигача ўша кишининг ҳаққига истиғфор айттириб қўяди".
У зот алайҳиссалом бошқа ҳадисда бундай деганлар: "Ким уйқуга ётишидан олдин ушбу оятни ўқиса, Аллоҳ таоло етмиш мингта фариштани яратади ва улар қиёмат кунигача ўша кишининг ҳаққига истиғфор айтиб турадилар".
Абу Ғолиб айтадилар: "Мен Куфага тижорат қилиш учун борганимда Аъмашга қўшни бўлиб турдим. Шунда у кишини ҳар кеча ушбу оятни такрор ва такрор ўқигани ва ундан кейин: "Мен ҳам Аллоҳ гувоҳлик берган нарсага гувоҳман, мен ушбу гувоҳлигимни Аллоҳга омонат қилиб топшираман. Қиёмат кунида Аллоҳ таоло менга омонатимни қайтаргай" деганларини эшитар эдим.
Шунда у кишидан бунинг сабабини сўраганимда, айтган эдилар: "Абу Воил менга Ибн Масъуддан ривоят қилиб айтган, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Ким ушбу оятни ўқиб, охирида ушбу калималарни айтса, қиёмат кунида Аллоҳ таоло унга хитоб қилиб бундай дейди: "Бандам менга берган ваъдангда турдинг, яъни тавҳидда, Мен ҳам Ўз ваъдамда тураман. Эй, малоикаларим! Жаннатнинг ҳамма эшикларини очинглар, бу бандам хоҳлаган эшигидан кирсин", дейди".