25 Июл, 2025, 30 Муҳаррам, 1447
25 Июл, 2025, 30 Муҳаррам, 1447
Маълумки, қон турли микроблар кўпайиши учун қулай муҳитдир. Шунингдек, қонда ҳеч қандай озуқавий модда мавжуд бўлмай, ҳазм бўлиши қийин нарсадир. Чунки, қондаги протеинлар жуда заҳарли моддалар билан аралаш ҳолатда бўлади. Ҳатто қоннинг озгинаси инсоннинг ошқозонига тушса, даҳол қайт қилиш жараёни бошланади. Мабодо қонни истеъмол қилинадиган бўлса, у ҳазм бўлмай, қора модда кўринишидан ташқарига чиқади.
Қонни ичиш ёки пишириш йўли билан истеъмол қилувчилар ўз таналарига катта зарарни қабул қилаётган бўладилар. Чунки, қон микроблар омборидир. Қон истеъмолига ўрганган кишилар микроблар, жуда заҳарли моддалардан ташқари, танада карбонат ангидрид гази ортиб кетиши сабабли ҳам ҳалок бўлишлари эҳтимоли катта. Қонни истеъмол қилиш ўзини ўзи ҳалокатга ташлашдир.
Роббимиз субҳанаҳу ва таоло бизга қонни, шу жумладан, оқизилган қонни ҳаром қилган. Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
قُل لاَّ أَجِدُ فِي مَا أُوْحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَّسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
“Менга ваҳий қилинган нарсада таомланувчи учун ҳаром қилинган нарсани топмаяпман. Магар ўлимтик ёки оқизилган қон ёки тўнғиз гўшти бўлса, албатта, у ифлос, ҳаромдир. Ёҳуд фосиқлик ила Аллоҳдан ўзганинг номига сўйилган бўлса (ҳаромдир). Бас, киши музтар бўлиб, маза талаб қилувчи ва тажовузкор бўлмаган ҳолида (истеъмол қилса). Албатта, Роббинг мағфират қилгувчи ва раҳмли зотдир”, деб айт”. (Яъни, сиз ҳаром деб атаган нарсаларнинг бирортасини ҳам Аллоҳ ҳаром қилгани йўқ. Бу нарсаларни сиз ўзингизча ҳаром деб юрибсиз. Аллоҳ таоло менга ваҳий юбориб, нима ҳалол, нима ҳаром эканини баён қилди.) (Анъом сураси, 145-оят).
Бу оятдаги مَّسْفُوحاً (масфуҳан) калимасида қоннинг ушбу қисми микроблар уяси эканига ишора бор. Маълумки, танада қонни тозаловчи аъзолар бор. Булар буйрак ва ўпкадир. Буйрак қонни заҳарли моддалардан, ўпка эса заҳарли газлардан тозалайди. Лекин ҳайвон ўлса, бу аъзолар ишдан тўхтагани учун танадаги қон микроблар манбаига айланади. Шу боис ҳайвонни сўйилганда, унинг танасидаги микробларга тўла қон оқизиб юборилади. Ҳа, жонлиқни Ислом ҳукмларига мувофиқ сўйиш унинг гўшти зарар эмас, фойда, озуқа манбаига айланишига сабаб бўлади.
Бугун эса ғарб мамлакатларида микроблар кашф этиланидан сўнг қон ва ўлимтик гўшти истеъмолини таъқиқлаш бўйича қонунлар чиқарилган. Улар қонда ва ўлган ҳайвон танасида микроблар кўп бўлишини билиб қолдилар. Лекин Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло бундан 1400 йил олдин сўйилаётган ҳайвон танасидан оқиб чиқаётган қонни ва ўлимтик гўштини ейишни ҳаром қилган.
Қассобларнинг пичоғида минглаб микроблар бўлади. Ушбу микроблар ҳайвонни сўйиш пайтида қонига тегиши биланоқ кўпая бошлайди. Ҳар ярим соатда бир неча баробарга кўпайиб кетади. Уч соат деганда мингта микроб юз минглаб микробларга ортади. Бу маълумотларни ўқигач, Роббимиз азза ва жалла Ўзининг улуғ Китобида бизга қонни ва ўлган ҳайвон гўшти истеъмолини ҳаром қилганининг ҳикматини англаб етамиз.
Биз Қуръони Каримни ўқиётганимизда, у Роббимизнинг Каломи эканини англашимиз керак. У Зот Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ
“Ўта хабардор зотдек ҳеч ким сенга хабар бера олмас” (Фотир сураси, 14-оят).
Оламлар Роббининг кўрсатмасидан тўғри кўрсатма йўқ!
Аллоҳ таолонинг амрига бўйсунмайдиган кишилар гўштни қони билан истеъмол қиладилар. Шу мақсадда улар ҳайвонни сўймай, электр токи бериб ўлдирадилар. Ана шундан кейин ўлган ҳайвонни майдалайдилар. Бу ҳолатда эса ҳайвоннинг қони гўштига уриб кетади. Кейин микроблар омбори бўлишга улгурган ўша гўштни пишириб ейдилар.
Агар сиз бахт-саодат ва саломатликни истасангиз, Холиқ таолонинг кўрсатмаларига амал қилиб яшанг!
Мўмин-мусулмон одам яхши тушуниб олиши керакки, Дин аҳкомлари инсон ҳурриятини чеклаш учун эмас, балки унинг саломатлиги гаровидир. Агар сиз симёғочга ёпиштириб қўйилган “Ҳаёт учун хавфли” деган ёзувни кўрсангиз, масъул кишилар ўша қоғозни сизнинг ҳурриятингизни чеклаш учун ёпиштирган деб ўйлайсизми ёки саломатлигингизни ўйлаб ёпиштирганларми?! Албатта, ўша ёзувли қоғоз инсонларни хавфдан огоҳ этиш учун ёпиштирилгани сир эмас.
Биз динимизни чуқур англашимиз керак.
Роббимиз азза ва жалланинг чегаралари бор. У Зот Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَعْتَدُوهَا وَمَن يَتَعَدَّ حُدُودَ اللّهِ فَأُوْلَـئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
“Ушбулар Аллоҳнинг чегараларидир. Бас, улардан тажовуз қилманг. Ва ким Аллоҳнинг чегараларида тажовуз қилса, бас, ўшалар, ана ўшалар, золимлардир” (Бақара сураси, 229-оят).
Юқори кучланишли электр токи атрофида магнит майдон ҳосил бўлади. Электр токи уришидан сақланиш учун ўша магнит майдонга ҳам яқинлашмаслик керак.
Гуноҳлар инсонни ҳалок қиладиган нарса экан, демак, унга олиб борадиган йўлларга ҳам яқинлашмаслик керак.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَقْرَبُوهَا
“Булар Аллоҳнинг чегараларидир, унга яқинлашманг” (Бақара сураси, 187-оят).
Гуноҳга олиб борадиган йўллари бор ишларга яқин йўламаслик, ундай йўллардан, воситалардан узоқроқ юришимиз керак.
Аллоҳ таоло яна бир оятда бундай деб марҳамат қилган:
وَلاَ تَقْرَبُواْ الزِّنَى إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاء سَبِيلاً
“Ва зинога яқинлашманглар. Албатта, у фоҳиша иш ва ёмон йўлдир”. (Оятда “зино қилманглар” эмас, балки “зинога яқинлашманглар” дейилмоқда. Бу дегани, зино қилманглар, дегандан кўра қаттиқроқдир. Мўмин-мусулмон одам зино қилиш тугул, унинг яқинига ҳам йўламаслиги керак. Зинога олиб борувчи нарсалардан ҳам узоқда бўлиши лозим.) (Исро сураси, 32-оятлар).
Маълумки, зино бир неча босқичлардан иборат. Номаҳрам билан танишиш, гаплашиш, учрашиш, ушлаш, ўпиш, уйига бориш ва охирида фарж зиноси юз беради. Демак, мўмин-мусулмон одам зинога олиб борадиган барча босқичларга яқинлашмаслиги керак.
Шундай қилиб, Аллоҳ таолонинг барча чегаралари инсоннинг, унинг наслининг саломатлиги учундир. Агар сиз бу чегараларга яқин келмасангиз, Аллоҳ таолони розилигига эришасиз ва ўзингизнинг саломатлигингизни сақлашга ҳаракат қилган бўласиз. Агар сиз Аллоҳ таолонинг тоатида бўлсангиз, Унинг зиммаси, омонлиги остида бўласиз.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
وَأَنزَلَ اللّهُ عَلَيْكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَكَ مَا لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَكَانَ فَضْلُ اللّهِ عَلَيْكَ عَظِيماً
“Аллоҳ сенга китобни ва ҳикматни туширди ҳамда билмаган нарсангни билдирди. Ва сенга Аллоҳнинг фазли улуғ бўлди” (Нисо сураси, 113-оят).
Пайғамбарига ва у киши орқали барча бандаларига билмаган нарсаларини таълим берган, уларга фойдали нарсаларни ҳалол қилиб, зарарли нарсаларни ҳаром қилган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар ва шукрлар бўлсин!
Доктор Муҳаммад Ротиб Набулсий ҳафизаҳуллоҳнинг
“Қуръон ва Суннатдаги илмий мўъжизалар энциклопедияси”
китоби ва интернет маълумотлари асосида
Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади
Барчамизга маълумки, ҳар бир ота-она ўз фарзандларининг истиқболи, бахт-саодати ва келажакда мустақил ҳаёт кечириб, жисмоний ва руҳий жиҳатдан баркамол авлод бўлиб етишишини ният қилади. Мана шу мақсадларга етишишда Ислом динининг том маънодаги улуғвор таълимотига амал қилиш муҳим аҳамиятга эга. Ислом динида болаларни ҳали мурғаклигиданоқ гўзал ахлоқ ва одобга ўргатиб бориш тавсия этилади.
Динимизда ёшларни асосан ростгўйлик, ваъдага вафо, омонатдорлик, каттага ҳурмат, кичикка иззат, ўзгаларга меҳр-оқибатли бўлиш каби фазилатлар соҳиби қилиб вояга етказишга катта аҳамият қаратилади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг бирида бундай деганлар: “Ота ўз боласига чиройли одобдан кўра яхшироқ нарса бера олмайди” (Имом Термизий ривояти).
Тарбия инсон камолотининг асосидир. Бизда фарзанд тарбияси ҳар бир оила учун асосий вазифа бўлиб келган. Ҳозирда ҳам ёшлар тарбиясига, уларнинг сифатли билим олишларига давлатимиз миқёсида катта аҳамият берилмоқда.
Президентимиз Шавкат Мирзиёев ёшлар билан учрашувда шундай таъкидлаган эдилар: “Менинг энг катта ташвишим, мақсадим — ёшлар тарбияси. Биз олган марралар учун билимли авлод керак. Бунинг учун ҳамма шароитларни яратишга ҳаракат қиляпмиз. Сизлар эса вақтнинг қадрига етиб, бор имкониятни ишга солиб, ўқишингиз керак. Олган билимингиз, ўрганган касб-ҳунарингиз келажакда сизларга қанот бўлади”.
Бугунги кунда давлатимиз томонидан ёшларни қўллаб-қувватлашга, уларни ақлан ва маънан етук авлод бўлиб етишишига катта эътибор қаратилмоқда.
Ислом дини таълимотида ёшларни ақлан тарбия қилиш ҳам муҳим масала саналади. Бунда уларни манфаатли илм соҳиби қилиб тарбиялаш, фикрий ва илмий жиҳатдан етук инсон қилиб камолга етказиш назарда тутилади. Ислом динида илм деганда диний ҳам дунёвий илмлар тушунилади. Диний илм инсоннинг руҳий ҳаёти, унинг эътиқодига оид бўлиб, охирати учун зарур бўлса, дунёвий илм унинг жисмоний ҳаёти, дунё ободлиги учун зарурдир.
Ислом таълимотларига жону дили билан амал қилган аждодларимиз, буюк бобокалонларимиз ҳам шариат, ҳам тариқат ва ҳам илм-фан соҳасида бутун дунёга ўрнак бўлганлар.
Буюк шоир ва мутафаккир Низомиддин Алишер Навоий ҳазратлари ёзганидек, “Китоб – беминнат устоз, билим ва маънавий юксалишга эришишнинг энг асосий манбаи”.
Инсон дунёда яшар экан, ўз ҳаётини гўзал ўтказишга ҳаракат қилади. Турмушнинг фаровон бўлиши, жамиятнинг тараққий этиши эса фақат илм-фан билан бўлади. Қаерда илм-фан ривож топса, ўша ерда тарққиёт бор. Илм-фаннинг ривожи эса илм эгалари – олимлар билан бўлади.
Ислом дини мусулмонларни доимо илмга ундаган. Чунки инсон шахсиятини илмдан бошқа ҳеч нарса тўғри йўлга сола олмайди, тараққиётга ҳам эриштира олмайди.
«Билимли инсон қуёшга ўхшайди, кирган жойини ёритади».
Ҳа, илм қоронғуликларни ёритувчи машъаладир. Қоронғуликда қолган ҳар бир киши унга муҳтож. Юксак поғоналарга илм нарвони билан чиқилади. Тараққий этишни ва камолот топишни истасак илмнинг этагини маҳкам ушлайлик.
Шундай экан, биз мусулмонлар ўз фарзандларимизни бугунги кун талаблари асосида тарбиялашимиз, уларни замонавий илм ва касб-ҳунарга йўналтиришга бор кучимизни сарфлашимиз лозим. Шунда фарзандларимиз хориж мамлакатларига ишлаш учун “қора ишчи” бўлиб эмас, балки мутахассис сифатида борадилар.
Сўнгги йилларда Юртбошимиз томонларидан ёшларни замонавий касб-ҳунарлар ва чет тилига ўргатиш бўйича илгари сурилган “1000 дастурчи”, “Икки тил, бир касб” лойиҳаларидан ҳам айнан шу эзгу мақсад кўзланган...
Албатта, мусулмон инсон ўзга инсонларга аввало ўзининг юксак ахлоқи билан намуна бўлиши керак. Зеро, инсонлар хулқи гўзал кишини яхши кўрадилар. Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Исломга чақиришни бошлаганларида қариндошларини “Эй Бани Фиҳр, эй Бани Адий” деб чақирдилар. Барча тўпланди, уйидан чиқишга имкони бўлмаган кишилар нима бўлаётганини билиб келиш учун одам жўнатдилар. Расулуллоҳ алайҳиссалоту васаллам: “Агар мен сизларга мана бу тоғ этагидаги водийда отлиқлар устингизга бостириб келишга тайёр турибди, деб хабар берсам, менга ишонасизларми?”, дедилар. Улар: “Сизнинг бирор марта ёлғон гапирганингизни билмаймиз, Сизга ишонамиз”, дейишди. Шундан кейин у зот ўзларини Пайғамбар қилиб юборилганларини айтдилар.
Бу ўринда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам пайғамбар эканларини турли ҳужжат ва мўъжизалар орқали исботлаш билан эълон қилмадилар. Балки, энг аввало уларга ўзларининг ахлоқлари ҳақида савол бериб, ўзларининг ростгўй эканликларини тасдиқлатиб олдилар. Бундан кўриниб турибдики, мусулмон киши ўзга кишиларга энг аввало амали, хулқи ва одоби билан намуна бўлиши керак экан.
Киши ҳусни хулқли бўлиши учун аҳли илм ва солиҳ зотларни суҳбатларидан баҳраманд бўлиши ва уларни одоб ахлоқларидан ўзига намуна олиши ҳам айни муддаодир. Бу ҳақда Ибн Ваҳб раҳматуллоҳи алайҳ бундай деганлар: “Имом Моликнинг илмларидан кўра, у зотнинг одобларидан ўрганганимиз кўпроқ бўлди”.
Демак, ҳусни хулқ ва одоб кишида ўз-ўзидан шаклланиб қолмас экан. Балки уни илм аҳли билан ҳамсуҳбат бўлиш, улардан илм олиш билан бирга одоб-ахлоқларини ўрганиш билан касб қилинар экан. Ушбу хислат ўтган салафи солиҳларимизнинг гўзал одатларидан бўлган.
Жунайд Бағдодий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Гарчи инсоннинг илми ва амали оз бўлса ҳам, тўртта нарса уни юқори даражаларга кўтаради: Ҳилимлик, тавозеълик, сахийлик ва ҳусни хулқдир. Ҳусни хулқ имоннинг комиллигидир”.
Луқмони Ҳакимнинг ўғли отасига: “Эй отажон, инсон учун қайси хислат яхшироқ?” деди. Отаси: “Дин”, деб жавоб берди. “Агар хислат иккита бўлса-чи?” деб сўради. Отаси: “Дин ва мол”, деди. “Агар учта бўлса-чи?” деди ўғли. Отаси: “Дин, мол ва ҳаё”, деди. Ўғил: “Агар тўртта бўлса-чи?” деди.
Отаси: “Дин, мол, ҳаё ва чиройли хулқ”, деди. “Агар бешта бўлса-чи?” деди ўғли. Отаси: “Дин, мол, ҳаё, чиройли хулқ ва сахийлик”, деб жавоб берди. Ўғил яна: “Олтита бўлса-чи?” деб ҳам сўраган эди, Луқмони Ҳаким: “Эй ўғлим, агар инсонда мана шу беш хислат жамланса, у покиза, тақводор, Аллоҳга дўст ва шайтондан узоқ бўлади” деб жавоб қилди. Мана шу бешта хислатлар борлиги ҳам мўминлик сифатларидандир.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу айтадилар: “Албатта, банда чиройли хулқи билан жаннатда олий мақомга етади, гарчи (нафл) ибодатини кўп қилса ҳам”.
Инсон ёмон хулқи билан бошқа инсонларни кўнглига озор берадиган бўлса, ўша хулқи туфайли қилган яхшиликлари ҳам бекор бўлади.
Киши илмга қанча муҳтож бўлса, гўзал хулққа ва одобга ҳам шунча муҳтождир. Зеро, илм, гўзал хулқ ва одоб инсонни камолотга етказувчи икки қанотдир. Ахлоқи комил, бир-бирига меҳрибон ва мададкор жамият бахтли ва фаровон жамиятдир.
Фарзандларимиз илм-маърифатли бўлишида энг катта масъул биз ота-оналар эканимизни зинҳор зинҳор унутмайлик. Фарзандим илмли, одобли, касб-ҳунарга эга бўлиб, ҳаётда ўз ўрнини топиб, оиласига, ватанига, муборак динига хизмат қиладиган, орзу-ҳавасларингизни рўёбга чиқарадиган инсон бўлсин десак, ҳаётда турли кераксиз, ортиқча ҳою-ҳавасларга берилиб кетмасдан, уларнинг эҳтиёжи учун энг зарурий бадиий, илмий, танлаган касбига оид, дунё ва охиратига манфаат берадиган китоблар, дарсликлар олиб беришга эринмайлик. Албатта, олиб бериб, уларни хурсанд қилиб, қўллаб-қувватлаб, шу китобларни бирга ўқийлик ёки ўқишини албатта назорат қилиб турайлик.
Муҳаммад Қуддус АБДУЛМАННОН,
Хўжаобод тумани “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа