10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
10 Июн, 2025, 14 Зулҳижжа, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бир қиз айтади:
«Кўп йиллар давомида бирор ғам-қайғу етиб, ғам-ташвишга тушсам, тинимсиз йиғлардим, қайғуларимнинг сабаби ҳақида ўйлайверардим. Бу ҳам етмагандай, эски муаммоларимни ўйлаб, «Мени ҳеч ким яхши кўрмайди, ҳамма менга нисбатан ноҳақлик қилади, ҳатто севганларим, яқинларим ҳам…» деб, ўзимни мазлума ҳисоблардим. Бундай хаёллар мени тинимсиз қийнар, ҳаммаси мени эзиб турадиган оғир юкка айланган эди. Бутун ақлу хаёлимни фақат қайғуларим ҳақидаги фикрлар эгаллаб олган эди.
Бир куни интернетда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ғам-қайғуга ботганда ўқиладиган дуоларини кўриб қолдиму, маҳзун бўлган пайтларимда уларни айтиб юрадиган бўлдим. Аввалига натижасини унчалик сезмадим. Ҳатто ўзимга ўзим «Бу дуолар менга фойда бермайди, чунки қайғуларим шунақанги каттаки, уларни кетказишга бу дуоларнинг кучи етмайди», деган пайтларим ҳам бўлди. Лекин шайтонга енгилмадим, дуоларни кўп-кўп айтавердим. Ниҳоят, Аллоҳ таоло мени иккита фойда билан сийлади:
Биринчи фойда: қайғуларга қарши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари билан кураша бошлаганимдан кейин маҳзунлигим бирдан камая бошлади. Қайғу пайтидаги ёмон ўй-хаёллардан халос бўлдим, чунки шайтон маҳзун қизларни овлаб, уларга «Сен мазлумасан, бахтиқаросан, сени ҳеч ким яхши кўрмайди» деб, васваса қилади, уларни ғам-қайғудан «қутқарадиган» ҳар хил ёмон ишларга бошлайди. Масалан, «Уйдан қочиб кет», «Жонингга қасд қил, ўзингни ўзинг ўлдир» деб васваса қилади. Бу дуолар эса айнан мана шундай ёмон фикрлардан қайтариб, маҳзун қизларни шайтоннинг васвасасидан ҳимоя қилади.
Иккинчи фойда: қайғуларимнинг кўплиги, уларга қарши набавий дуолар билан кўп марта курашганимни эътиборга олсак, бу қайғулар Аллоҳ таолони кўп зикр қилишимга сабабчи бўлди. Бу эса Аллоҳ таолонинг менга кўрсатган марҳамати, иноятидир. Зеро, мана шу қайғулар сабаб Аллоҳни кўп ёд этиб, У Зотнинг қуйидаги оятида мақталган бандалар қаторига биз ҳам кирамиз:
«Аллоҳни кўп зикр қилувчи эркагу аёлларга Аллоҳ мағфират ва буюк ажр тайёрлаб қўйган» (Аҳзоб сураси, 35-оят)».
Бошқа бир қиз айтади:
«Ўрта мактабда устозларимдан ўрганган нарсаларимнинг энг яхшиси – Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ғам-қайғу пайтида қилган дуоларидир. Устозимиз уларнинг баъзиларини шарҳлаб, тушунтириб, чиройли қоғозларга ёзиб берганлар, кейин эса ҳар биримиздан уларни ёдлашни талаб қилганлар. Ёдлаганларга мукофотлар бериб, бу дуоларни ёдлашга ҳаммамизни қизиқтирган, ғамга ботган пайтларимизда уларни айтишни тайинлаган эдилар. Кутилганидек, натижалар ҳам кетма-кет кела бошлади. Баъзиларнинг тажрибасидан шуни тушуниб етдикки, қиз бола бу дуоларга деярли ҳар куни эҳтиёж сезар экан, бу дуолар эса инсоннинг ҳаётини янада мунаввар этар экан.
Бир куни онам билан суҳбатлашиб ўтириб, устозларимиз ўргатган, қайғу пайтида ўқиладиган дуолар ҳақида айтиб бердим. Онам эса мени ҳайрон қолдириб, шундай дедилар: «Бошингга оғир кун келган пайтда айтиладиган, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларида келган дуолар ҳақида ҳаётимда биринчи марта эшитяпман. Қанийди бу дуоларнинг биттасини бўлса ҳам ёшлигимда эшитган бўлсам! Эллик йил умримни ғам-аламлар билан ўтказибман-а! Агар бу дуоларни билганимда, ҳаётим бутунлай бошқача бўлар эди».
Онам шундай деб, бирпас жим қолдилар. Кўзларига ёш тўлди. Сўнг шундай дедилар: «Қизалоғим, бу дуоларни менга ҳам ўргатгин! Ўзинг эса уларни ҳеч қачон ёдингдан чиқарма, чунки биламан, бу дуолар сенинг ҳаётингни ҳам, менинг қолган ҳаётимни ҳам гўзал қилади».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Умматга қилинган сўнгги васият
“Ҳажжатул вадоъ” яъни “Вадо хутбаси” луғатда “Видолашув хутбаси”, “хайрлашув, айрилиқ хутбаси-хитоби” деган маъноларни билдиради.
Ҳижрий ўнинчи йилнинг 9 зулҳижжа ойида (милодий 632 йил 8 март) Пайғамбаримиз алайҳиссалом сўнгги ҳаж ибодатини адо этганларида хутба қилганлар. Унда Маккада жами 124 минг мусулмон тўпланган эди.
У зот алайҳиссалом Қасво деган туяларига миниб, Арафот водийсида умматга сўнгги васиятларини баён этганлар. Бу хитоб фақат ўша жойда тўпланган ҳожиларгагина эмас, балки қиёматга қадар келадиган бутун инсониятга қаратилган.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом умматга бундай васият қилдилар:
“Эй инсонлар! Сўзимни яхшилаб тингланг... Бу йилдан сўнг сизлар билан бу ерда яна кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.
Эй инсонлар! Бугунингиз қандай ҳам муқаддас кун, бу ойлар қандай ҳам муқаддас ой, бу шаҳар (Макка) қандай ҳам муқаддас бир шаҳар бўлса, Роббингиз билан кўришгунга қадар қонларингиз, молларингиз, обрўларинигиз ҳам айни шаклда муқаддасдир ва бир-бирларингизга ҳаромдир!
Эй саҳобаларим! Эртага Роббингизга рўпара бўлиб ва бугунги ҳолингиз ҳақида жавоб берурсиз. Мендан сўнгра эски залолатларга қайтиб, бир-бирингизнинг бўйнингизга урмангиз!...
Эй инсонлар! Аёлларингизга яхши муомала қилишингизни ва Аллоҳдан қўрқишингизни тавсия қиламан. Чунки улар амрингиз остидадир. Сиз уларни Аллоҳнинг бир омонати ўлароқ олдингиз ва уларнинг номусларини ва иффатларини Аллоҳ олдида сўз берароқ ҳалол этингиз.
Яхши билингки, сизнинг аёлингизда ҳаққингиз бўлганидек, уларнинг ҳам сизда ҳақлари бор.
Эй мўминлар! Сўзимни тингланг. Яхши тушиниб олинг. Батаҳқиқ Роббингиз бирдир. Оталарингиз ҳам биттадир. Аллоҳ ҳузурида энг хайрлигингиз, Аллоҳдан энг кўп қўрққанингиздир.
Арабларнинг ажамдан, ажамнинг эса арабдан, оқ ирқлининг қора ирқлидан, қора ирқлининг оқ ирқдан ҳеч қандай устунлиги йўқдир. Устунлик ёлғиз тақводадир.
Эй инсонлар! Аллоҳдан қўрқинг, раҳбар қилиб устингизга бурни, қулоғи кесик бир қулни сайлаб қўйса, Аллоҳнинг Китоби ила ҳукм этгани қадар уни тингланг ва унга итоат этинг!
Эй инсонлар! Сизга бир омонат қолдираяпман-ки, уни маҳкам ушласангиз йўлингиздан адашмайсиз! У омонат Аллоҳнинг Китоби ва пайғамбарининг суннатидир.
Эй мўминлар! Аллоҳдан қўрқинг! Беш вақт намозингизни ўқинг! Рамозон ойидаги рўзаларингизни тутинг!
Молларингизнинг закотини беринг! Ўзларингиздан бўлган амр соҳибларига итоат этинг-ки, Роббингизни жаннатига кирурсиз.
Эй инсонлар! Ҳаддан ошишликдан сақланинг. Ўтган умматларнинг ҳалокатининг сабаби, динларида ҳаддан ошиш эди.
Бу санадан сўнгра яна сиз билан бу ерда кўришиш-кўришмаслигимни билмайман.
Эй инсонлар! Эртага мен хақимда сиздан сўраганларида нима дейсиз? Рисолатни етказдимми? Илоҳий вазифани адо қилдимми?”, дедилар.
Бунга бутун асҳоби киром шундай жавоб бердилар: “Албатта, қасам ичамизки сиз Аллоҳнинг хабарини таблиғ этдингиз, вазифани бажардингиз. Бизга тавсия ва насиҳатда бўлдингиз. Ҳаммасига шоҳидлик берамиз!”
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак кўрсатгич бармоқларини самога ишорат қилдириб, жамоатга боқиб бундай дедилар: “Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим! Шоҳид бўл Роббим!”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам видолашув хутбасини якунлагач, Аллоҳ таоло қуйидаги оятни нозил қилди:
“Бугунги кунда Мен сизнинг динингизни мукаммал қилиб бердим. Сизга неъматимни батамом қилдим. Ва сизга Исломни дин деб рози бўлдим” (Моида сураси, 3-оят).
Набий алайҳиссалом вадо ҳажидан қайтишда йўлда хасталандилар. Хасталиклари 13 кун давом этди. Ҳижрий 11 йили робиъул аввал ойининг душанба куни Оиша онамизнинг хоналарида муборак руҳларини Аллоҳга топширдилар ва ўша жойда дафн қилиндилар...
Соллаллоҳу алайҳи васаллам
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 