Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Fitr sadaqasi

11.05.2021   2131   8 min.
Fitr sadaqasi

 

قدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى    ٰ

Batahqiq, kim pok bo'lsa, yutuq topadir..

وَذَكَرَ اسْمَ رَبِّهِ فَصَلَّىٰ

Va Robbisi ismini zikr qilsa va namoz o'qisa hamdir.

(A'la surasi 14-15-oyatlar)

Fitr sadaqasi ushbu oyat bilan farz bo'lgan.

Kasir ibn Abdullohdan, otasidan, bobosi roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ushbu oyat haqida so'ralganda, "Fitr sadaqasi haqida nozil bo'lgan", deganlar.

Fitr sadaqasi Ramazondan fitr (og'iz ochiqlikka) chiqish munosabati bilan berilgani uchun ham shunday nom olgan. Fitr sadaqasi hanafiy mazhabida vojib amal bo'lib, boshqa sadaqalar moldan qilinsa, bu kishi boshidan qilinadi.

Fitr sadaqasining bir nechta nomlari bor. Ular:

  1. Fitr sadaqasi
  2. Fitr zakoti
  3. Ro'za zakoti
  4. Ramazon sadaqasi

Ushbu nomlari hadislarda vorid bo'lgan.

Farz bo'lishining hikmatlari:

  1. Ro'zadorni ramazon oyi davomida qilgan gunohlaridan poklaydi.
  2. Insonni ziqnalikdan asraydi.
  3. Ro'zadorni ajrini ko'paytiradi.
  4. Faqir va miskinlarga tenglik qilishni o'rgatadi.
  5. Alloh taologa ramazonga va ro'za tutishga etkazgani uchun shukr izhor qilishga undaydi.
  6. Musulmonlarni o'zaro muhabbatli bo'lishga chorlaydi.

Fitr sadaqasiga oid ba'zi hukm va ma'lumotlar:

  • Fitr sadaqasi ibodatlardan biri.
  • Uning vojib bo'lishligi zakot bilan bog'liq.
  • Fitr sadaqasining hukmi Hanafiy mazhabida vojib qilingan. Qolgan mazhablarda farz.
  • Fitr sadaqasi ikki sabab bilan farz bo'lgan:

     a) ro'za tutuvchini turli xil yomonliklardan poklash uchun.

Vaki' ibn Jarroh rohimahulloh: "Ramazon oyida fitr sadaqasini berishlik, namozdagi sajdai sahv kabidir. Sajdai sahv namozning nuqsonlarini to'g'rilagani kabi u ham ro'zaning nuqsonlarini to'g'rilaydi".

b) u miskinning o'sha kundagi taomi bo'lgani uchun.

  • Fitr sadaqasidan maqsad: miskinlarga kenglik, shodlik va quvonch kuni bo'lgan hayit bayrami kuni ularni taom so'rab yurishlaridan ozod qilishdir.

 Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Nabiy sollallohu alayhi vasallam: "Fitr sadaqasi ro'zadorni bekorchi va fahsh so'zlardan poklovchi va miskinlarga taom ulashishdir", dedilar". (Abu Dovud rivoyati)

Umar ibn Abdulaziz rohimahulloh aytdilar: "Fitr sadaqasini berib, so'ng iyd namozida chiqiladi".

  • Fitr sadaqasi har bir nisobga etgan moli bor mo'minga farzdir.

Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Rasululloh sollallohu alayhi vasallam har bir hur va qul yoki har bir erkak va ayolga fitr sadaqasini farz qildilar". (Muttafaqun alayhi rivoyati)

  • U ro'za tutadimi, tutmaydimi, kattami yo kichikmi hattoki beshikdagi go'dak bo'ladimi nisobga etgan puli bo'lsa fazrdir.
  • U ramazon hayitining quyoshi chiqishi bilan farz bo'ladi. Kim quyosh chishidan avval tug'ilsa yo islomni qabul qilsa, unga vojib bo'lmaydi. Lekin quyosh chiqqach, vojib bo'adi.
  • Kim mana shu vaqtdan oldin vafot etsa unga ham vojib emas. Kim o'sha vaqtga etgan zahoti vafot etsa, uni merosidan chiqariladi.
  • Musulmon kishi o'zi, kichik bolalari va ota-onasi hamda turmushga chiqmagan qizi nomidan beradi.
  • Hotinining nomidan ham bermaydi.
  • Majnun bolasining nomidan beradi.
  • Boy farzandi nomidan bermaydi.
  • Erkak kishi raj'iy taloq qo'ygan ayoli nomidan ham beradi.
  • Boin taloq qo'yganidan bermaydi.
  • Farzand otasining faqir xotini nomidan bermaydi, chunki u ayolning nafaqasi u bolaga vojib emas.
  • Ota-onasining nomidan ham bermaydi. Ammo ota-onasi ham faqir, ham majnun bo'lsa unda beradi.
  • Farzand agarchi otasi uni nomidan beradigan bo'lsa ham, o'zi berishga qodir bo'lsa, o'zi berishi kerak bo'ladi.
  • Kishi musulmon ishchilari nomidan bermaydi. Agar bersa, hech qisi yo'q.
  • Yetim bolani kafilligiga olgan kishi uning nomidan fitr sadaqa berishi shart emas.
  • Fitr sadaqaning miqdori bug'doydan yarim so', undan boshqalaridan bir so'. Bir so'=3.800 gramm.
  • Abu Said Al-Hudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: "Biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallam zamonlarida bir so' miqdoricha taom berar edik". (Muttafaqun alayhi)
  • Barcha mazhab hurmo va arpadan bir so' berilishiga ittifoq qilganlar.
  • Bug'doydan bersa, yarim so' beradi.
  • Fitr sadaqasi har o'lkada o'sha erning keng tarqalgan taomidan beriladi.
  • Shakar, tuz kabi narsalardan chiqarilmaydi. Insonlar odatda ovqat sifatidan tanovul qiladigan narsadan berilishi kerak.
  • Konservalangan narsalardan ham berib bo'lmaydi.
  • Bir so'dan ko'proq miqdorda bersa ham joiz. Ziyodasiga savob oladi.
  • Hanafiy mazhabida arpa, hurmo, mayiz va bug'doyni o'zini berish joiz. Undan boshqa narsani pulidan beradi.
  • Bir kishining qarzi o'rniga bersa joiz emas.
  • Ishchisiga xizmat haqqi hisobidan ham berishi jozi bo'lmaydi.
  • Fitr sadaqasi berishning ikki vaqti bor. A) Mustahab vaqti: hayit kuni namozga borishdan avval.  B) joiz vaqti: hayitdan bir yoki ikki kun avval.
  • Kim bu vaqtlardan ham oldin bergan bo'lsa, Hanafiy mazhabiga ko'ra joiz bo'ladi. Qolgan mazhablarda qaytadan beradi.
  • Kishi bir vakil orqali bersa ham bo'ladi. Muhimi vaqtida bersa kifoya.
  • Iyd namozidan avval bera olmasa, keyin beradi.
  • Hanafiy mazhabida puldan bersa ham joiz.
  • Fitr sadaqasini haqiyqiy musulmon miskinga beradi.
  • Ishlashga qurbi etsa ham ishlamay yurganlarga bermaydi.

 

“Hadis va islom tarixi fanlari” kafedrasi mudiri F.Homidov

 

RAMAZON-2021
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Qalbingizga kelgan mehmonni hurmat qiling!

25.12.2024   413   1 min.
Qalbingizga kelgan mehmonni hurmat qiling!

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Hakimu ummat, Mavlono Ashraf Ali Tahonaviy quddisa sirruh shunday der edilar: "Qalbga, biron yaxshi amalni qilib olay, degan o‘y kelishi so‘fiylar istilohida "vorid" deyiladi. Ya’ni, men shu savob ishni qilay, namoz o‘qib olay, tahajjudga turay, sadaqa beray, birodarimga yordam qilay, do‘stimning g‘amini ketkazay degan o‘ylar kelishini "vorid" deydilar.

"Vorid" Alloh taolo tarafidan kelgan mehmondir. Agar sen bu mehmonni biroz bo‘lsa ham izzat qilsang, mehmonnavozlik ko‘rsatsang, u holda u yana keladi. Qaysi yaxshi amalni qilish fikri qalbingga kelsa, o‘sha zahoti uni bajarish mehmonnavozlikdir. Agar sen bir marta mehmonnavozlik qilmasang, u mehmon juda hurmatga sazovor bo‘lgani sababli huzuringa boshqa kelmay qo‘yadi. Uning qaytib kelmay qolishidan panoh so‘ragin. U mehmon qaytib kelmay qolishi degani, endi qalbga yaxshi amal qilish fikri kelmaydi deganidir. Alloh taolo bunday holdan O‘zi saqlasin. Qalbga muhr bosilsa, zang qoplasa, ana o‘shanda yaxshi amal qilish fikri kelmay qoladi".

«Nasihatlar guldastasi» kitobidan