— Keksa buvim yiqilib, oyog'i lat edi. Yurolmay bir joyda yotib qoldi. Shunda onam issiqda qiynalmasin deb buvimning sochini kalta qilib kesib qo'ydi. Lekin eshitishimcha, ayollar sochi ko'kragini yopadigan darajada uzun bo'lishi kerak ekan. Vafot etganda sochi kalta bo'lib ketmasligi kerak ekan. Shu gap qanchalik to'g'ri?
— Erlari bo'lsa, o'sha kishining ruxsati ila bo'ladi. Zaruriy holatlarda ayol kishi g'usl va ba'zi bir narsalarga qiynalgan holatlarda qisqartirish joiz. Qiyomatda qayta tirilganida erkagu ayol yalong'och bo'ladi. Shundan ba'zi kishilar ijtihod qilib ayolning sochlari uzun bo'lsa, ko'kraklarini to'sib turishi kerak, deganlar. Ulamolar ayol kishi sochini kesishiga ruxsat berganlar, faqat quloq yumshog'idan yuqori bo'lib ketmasligi kerak ekanligini ta'kidlaganlar. Soch zararlanganida parvarish uchun, er talab qilganida kesish joiz. Ammo boshqa holatlarda uzun bo'lishi afzal albatta. Vallohu a'lam!
Muhammad Ayyub HOMIDOV
Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.
Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.
Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:
“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).
To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:
Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.
Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.
To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.
Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome
masjidi imom-xatibi