• Qabr ziyoratiga borgan odam avvalo niyatini to'g'rilashi hamda bu amali bilan Allohning roziligini ko'zlashi lozim. Zero, har bir amal niyatga bog'liqdir.
• Qabristonga imkon qadar tahoratli holda sukunat bilan kirgan afzal.
• Qabr ahliga sig'inish, ulardan ehtiyojlarini so'rash joiz bo'lmay, bu shirk amal hisoblanadi. Aksincha, buning o'rniga ularning haqqiga duo qilish lozim..
• Qabr ahliga nazr qilish, jonliq so'yish, sham yoqish, latta bog'lash kabi ishlar og'ir gunoh bo'lib, kishining imoniga putur etkazadi.
• Qabristonga kirishda quyidagi duoni o'qish va undagi ma'nolarni to'la his etish afzal: “Assalomu alaykum, mo'min musulmonlar diyori ahli! Biz ham, inshaalloh, sizlarga qo'shilamiz. Sizlar bizninng o'tmishdoshimizsiz, biz esa sizlarning o'rinbosaringizmiz. Allohdan bizga ham, sizga ham ofiyat so'raymiz”.
• Ziyoratchi o'zi ziyort qilmoqchi bo'lgan qabrga oyoq tarafidan kelib, qabrning o'ng tarafiga turadi va unga yuzlanib, qiblaga orqa qilgan holda qabr egasiga salom beradi.
• Ziyoratchi qabr ahli haqqiga Qur'on tilovat qiladi.
• Qabr oldida Qur'on o'qiganda tilovatni ovoz chiqarib o'qigan afzal, chunki qabr ahli undan bahra oladi.
• Qabr ustidagi ko'karib turgan o'simlik, dov daraxt va maysalarga tegilmaydi, chunki ularning tasbehidan mayyitga manfaat bor. Quriganlarini yig'ishtirish mumkin.
• Ziyorat vaqtida qabr toshlarini o'pish, ularni silab yuz-ko'zga surtish, qabr atrofini aylanib tavof qilish, u erda sham yoqish, ziyoratgoh hududidagi daraxt yoki yog'ochlarga latta parchalarini bog'lash joiz emas.
• Qabr ustiga pul sochish mumkin emas, balki har qancha xayriya, sadaqa va ehsoni bo'lsa maxsus ehson qutilariga tashlash talab etiladi.
• Ziyoratgoh hududi ozodalagini saqlash kerak. Yosh bolalarning boshqa ziyoratchilarga xalal berishlarining oldini olish lozim.
• Ziyoratdan so'ng yana oxista chiqib ketiladi.
Haydarxon Yuldashxodjayev,
“Mir Arab” Oliy madrasasi rektori
Savol: Men tush ko‘rdim va uyg‘onib Ibni Sirinning "Tushlar ta’biri" kitobini ko‘rsam yomonroq chiqdi va siqilib qoldim. Tush ta’biri masalalariga musulmon inson qanday qarashi kerak?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Avvalo shuni aytishimiz kerakki, Ibn Siriyn rahimahullohga nisbat berilgan “Tushlar ta’biri” kitobi u zotga tegishli emas. Shuning uchun bu kitobni u zotga nisbat berib bo‘lmaydi. Dinimizga ko‘ra tushlar uch xil bo‘ladi:
– Alloh taolo tomonidan bo‘lgan, tahorat bilan yotilganda, tongga yaqin ko‘riladigan, solih tushlar.
– Shaytondan bo‘lgan, aniq esda qolmaydigan, kayfiyatni tushiradigan, alahsirashga o‘xshash yomon tushlar.
– Kasbiga yoki qiziqqan narsasiga taalluqli tushlar.
Dinimizda tush ko‘rganda nima qilish kerakligi borasida aniq tavsiyalar kelgan. Agar rost tushlar shariatga mos kelsa, amal qilish mumkin, agar zid kelsa, qat’iy amal qilinmaydi. Yomon tush ko‘rgan kishi tushini birovga aytmasligi va tushning yomonligidan Alloh taolodan panoh so‘rashi kerak. Bu haqida Abdulloh ibn Qatoda roziyallohu anhu otasidan rivoyat qilgan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Rost tush Allohdan, yomon tush shaytondan. Birortangiz qo‘rqinchli tush ko‘rsa, chap tomoniga tuflab qo‘ysin va tushning yomonligidan (Allohdan) panoh so‘rasin. Shunda yomon tush zarar qilmaydi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Ya’ni yomon tush ko‘rgan kishi chap tomonga yengilgina tuflab: “Robbim! Ko‘rgan tushimni yomonligidan panoh so‘rayman”, deb qo‘yadi.
Ba’zi ulamolar imkon bo‘lsa o‘rnidan turib, tahorat olib, ikki rakat nafl namoz o‘qigani hamda biroz sadaqa qilib qo‘ygani yana ham yaxshi, deyishgan.
Shuningdek, tush inson taqdirini belgilamaydi. Tushga ortiqcha baho berib, uni hayot mezoniga aylantirish to‘g‘ri emas. Biz dinimiz ko‘rsatmalariga og‘ishmay amal qilsak, ham moddiy, ham ruhiy tarafdan sog‘lom, irodamiz mustahkam bo‘ladi. Vallohu a’lam!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.