— Do'kondan biror narsani qo'lga olib ko'rayotganda tushib ketib, sinsa yoki buzilsa, shariatda buning javobi qanday?
— Agar xaridor biror narsani sotib olishga kelishmasdan oldin beparvolik, ehtiyotsizlik qilib, biror narsani sindirib qo'ysa yoki ochib ko'rishda qo'pollik qilib, buzib qo'ysa, to'laydi. Buning nomini fiqhda “taaddiy” deyiladi. Agar ehtiyotkorlik bilan ushlasa, ko'rsa, ochib ko'rishda qo'pollik qilmasa, shunda ham sinsa yoki buzilsa, to'lamaydi.
Agar sotuvchi narxni aytgandan so'ng oluvchi rozi bo'lsa, keyin xaridor qo'liga olib ko'rayotgan vaqtda tushib ketib, sinsa yoki biror nuqson etsa bunday holatda xaridor to'laydi.
Shuningdek, xaridor sotib olmoqchi bo'lib, narxini kelishmasidan oldin ko'rishga ijozat so'rab, qo'liga oldi yoki sotuvchi narxni aytdi-yu, lekin xaridor rozi bo'lgani yo'q. Haridor ko'rayotgan vaqtida uning beparvoligisiz yoki qo'polligisiz u narsa tushib ketsa yoki buzilib qolsa, xaridor to'lamaydi. Chunki bu vaqtda u narsa uning qo'lida omonat bo'ladi. Omonatlar taaddiysiz (beparvolik, ehtiyotsizlik, noto'g'ri iste'mol qilish, tajovuz) to'latilmaydi.
Muhammad Ayyub HOMIDOV
#xabar #muftiy
Bugun, 11 sentyabr kuni Bishkek shahrida Turkiy davlatlar muftiylari kengashining VI yig‘ilishi o‘tkazildi.
Unda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari, Turkiya diyonat ishlari boshqarmasi raisi, doktor Ali Erbosh, Kavkaz musulmonlari idorasi raisi, shayxulislom Ollohshukur Poshozoda, Qozog‘iston musulmonlari diniy idorasi raisi, bosh muftiy Navro‘zboy hoji Tag‘anuli va Qirg‘iziston musulmonlari diniy idorasi raisi, muftiy Abdulaziz qori Zokirov qatnashdi.
Nutq qilgan muftiylar Turkiy davlatlar diniy idoralari o‘rtasidagi hamkorlik jadal rivojlanayotganidan mamnun ekanini izhor etib, ushbu an’anaviy anjuman ahillik, inoqlik, do‘stlik, birdamlik, tahlikali zamonda tinchlik-osoyishtalik va totuvlikni ta’minlashga hissa qo‘shishdek mushtarak maqsadlarga xizmat qilayotganini e’tirof etishdi. Bunday ezgu ishlar va ummat birligiga Qur’oni karim va hadisi shariflarda ham chorlanganini dalillar bilan keltirishdi.
Global muammolarga birgalikda yechim topish va Islom dini sofligini asrash borasidagi imkoniyatlarni birlashtirish bugungi kunda juda ham muhimligini ta’kidladilar. Fitnalar, buzg‘unchi g‘oyalar va axborot xurujlari avj olgan bir paytda g‘oyaviy tahdidlar qarshisida Turkiy dunyo xalqlari birdamlikda muammolarni bartaraf etishga yanada jiddu jahd qilish kerakligini aytib o‘tishdi.
Yig‘ilishda mazkur tuzilma huzuridagi Fatvo hay’ati tomonidan atroflicha muhokama qilinib, Kengashga ko‘rib chiqish va imzolanish uchun taqdim etilgan oila, nikoh, inson organlarini ko‘chirish, haj va umra, ayrim oziq-ovqat mahsulotlari iste’moli borasidagi beshta muhim fatvo imzolandi. Ushbu fatvolarning mazmun-mohiyatini kelgusida batafsil yoritish rejalashtirildi.
Kengash doirasida jamoaviy fatvolar chiqarilishi muhim tarixiy qadam bo‘lib, turkiy mamlakatlardagi diniy-ma’rifiy ishlar va fiqhiy masalalarni hal etishda yakdillik va hamkorlikni ta’minlaydi.
Turkiy davlatlar muftiylari hozirgi kunda dolzarb bo‘lib turgan Islomda ummat birligi nomli Bayonot hamda iqlim o‘zgarishining oldini olish, atrof-muhitni muhofaza qilish va ekologik muammolarni hal qilish to‘g‘risidagi Murojaatni ham qabul qilishdi.
Yig‘ilishda Turkiy davlatlar muftiylari O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarini muhtaram Prezidentimizning farmonlariga ko‘ra “Oliy Darajali Imom Buxoriy” ordeni bilan mukofotlanganlari munosabati ila samimiy qutladilar. O‘z navbatida Muftiy hazratlari qardosh davlatlar diniy idoralari rahbarlariga tashakkur aytdilar.
Shundan so‘ng Kengash yig‘ilishi O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining dunyo musulmonlariga tinchlik-ofiyat so‘rash, turkiy xalqlar birdamligi yanada mustahkam bo‘lishi haqidagi xayrli duolari bilan yakunlandi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati