Sayt test holatida ishlamoqda!
20 Oktabr, 2025   |   28 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:22
Quyosh
06:40
Peshin
12:13
Asr
15:52
Shom
17:39
Xufton
18:51
Bismillah
20 Oktabr, 2025, 28 Rabi`us soni, 1447

Ramazonda ibodatlarga beparvo bo‘lmang!

12.05.2020   4666   4 min.
Ramazonda ibodatlarga beparvo bo‘lmang!

Shariatda ibodatlarning turlari juda ko‘p bo‘lib, ulardan eng ulug‘lari: poklik ibodati — tahorat, g‘usl; badaniy ibodat — namoz; ruhiy ibodat — ro‘za; moliyaviy ibodat — zakot; badaniy-moliy ibodat — umra, haj hisoblanadi.

Mazkur ibodatlar silsilasini oylar sultoni Ramazon kunlarida bajarilsa, ajru savoblar bir necha barorbariga ko‘paytirib beriladi.    Salmon Forsiy raziyallohu anhudan rivoyat qilinishicha: “Kim unda ixtiyoriy ravishda bir yaxshi ish qilsa, xuddi bir farzni ado etgandek bo‘ladi. Kim unda bir farzni ado etsa, xuddi yetmishta farzni bajargandek bo‘ladi”, deb aytganlar.

Ibn Rajab rahmatullohi alayhi: “Ro‘zaning shundoq ham boshqa amallarga nisbatan ajri bir necha barobar ko‘p bo‘lgach, Ramazonning ro‘zasi ham boshqa ro‘zalarga nisbatan bir necha barorbar ustun bo‘ladi. Bu uning vaqtining sharofati va u Alloh farz qilgan ro‘za bo‘lanligi hamda U Zot bu ro‘zani Islom barpo qilingan arkon – ustunlarning biri qilgani e’tiboridandir”, - dedilar.

Rasululloh sallallohu alayhi va sallam marhamat qiladilar: “Ro‘za tutgan kishining uyqusi ibodat, sukut saqlashligi Allohga tasbeh, qilgan amalining savobi orttirib beriladi, duolari ijobat va gunohi kechirilgandir”.

Demak, Ramazoni sharif mukarram oy. Undan unumli foydalanib qolish kerak. Chunki Termiziy rahmatullohi alayhi rivoyatlarining birida

“Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Ramazonda boshqa oylardagidan ko‘ra ko‘proq (ibodatga) jiddu jahd qilar edilar”, deb aytganlar.

Qalblarga jilo beradigan Qur’oni karim tilovati ham muborak Ramazon oyiga xoslanadi. Sababi Alloh subhanahu va ta’olo insoniyatga o‘zining muqaddas Kitobini Ramazoni sharifda nozil qilgan.

Alloh taolo Baqara surasida shunday deb marhamat qiladi:

“Ramazon oyi – unda odamlarga hidoyat hamda hidoyatu furqondan iborat ochiq-oydin hujjatlar bo‘lib, Qur’on nozil qilingan” (185-oyat).

Abdulloh ibn Amr raziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sallallohu alayhi va sallam dedilar: “Ro‘za va Qur’on bandaga shafoatchilik qiladi. Ro‘za: “Yo Rabbim! Men buni kunduzlari yemoq va shahvatdan to‘sganman, uning haqidagi shafoatimni qabul qil”, deydi. Qur’on: “Yo Rabbim! Men uni kechalari uyqudan to‘sganman, uning haqidagi shafoatimni qabul qil”, deydi. Shunda ikkovining ham shafoati qabul qilinadi”.

Ma’lumki, shariatda va’da qilingan savoblar erkagu ayolga teng barobardir. Shu bois, bu oyda ayollar ham ko‘plab ajru mukofotlarga erishib qolishlarida turmush o‘rtoqlari, farzandlari hamda oila a’zolari yaqindan ko‘mak bersalar nur ustiga a’lo nurdir. Negaki, opa-singillarimiz saharlik va iftorlik dasturxonimiz uchun kuyib-pishadilar, ro‘zador holatlarida kundalik ro‘zg‘or ishlari bilan band bo‘ladilar, farzand tarbiyasi bilan shug‘ullanadilar, oila a’zolari xizmatiga shay turadilar. Albatta, bu ishlar orqali savobga ega bo‘ladilar. Lekin, kundalik vazifalar bilan ayollarimiz iftorlikdan so‘ng toliqadilar, natijada nafl ibodatlari va Qur’on tilovatiga vaqt ajrata olmay qoladilar. Mislsiz ajrlar va’da qilingan oyda ko‘proq o‘z ibodatlari uchun ham e’tibor qaratishsa va bunda oila a’zolari yaqindan ko‘mak bersa ramazon oyi bundanda shukuhli o‘tadi.  

Shu bilan bir qatorda opa-singillarimiz ham o‘zlari ramazon oyida ibodatlariga beparvo bo‘lishmasin, turli seriallar va bekorchi suhbatlar bilan g‘animat vaqtlarini boy bermasinlar. Aksincha, qazo va nafl namozlarini ado etib, ko‘proq Allohning zikrida bo‘lsinlar, istig‘for tavbalarni ko‘proq aytsinlar. Mo‘tadil va toliqmaydigan holatda oila xizmatiga yarasinlar.

So‘z so‘ngida shuni aytamizki, ushbu fazilatli ramazon kunlarda kundalik yumushlar, tirikchilik ishlarini biroz yengillatib, ko‘proq ibodatlarni ixlos bilan qilib olishga e’tiborli bo‘lish zarurdir. Chunki Ramazon mag‘firat oyi hamdir. Abu Hurayradan qilgan rivoyatda Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi va sallam mana bunday degan ekanlar: “Kimki Ramazon ro‘zasini iymonu ixlos bilan tutsa, o‘tgan jami gunohlari mag‘firat qilinadi”. Imom Ahmad va sunan sohiblari (Termiziy, Abu Dovud, Nasoiy va ibn Moja)

 

Xadichai Kubro ayol-qizlar o‘rta maxsus islom

bilim yurti mudarrisasi N. G‘ofurova

 

Ramazon-2020
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Imom Abu Hanifa rahimahullohning fatvo berish borasidagi mas’uliyati

20.10.2025   691   3 min.
Imom Abu Hanifa rahimahullohning fatvo berish borasidagi mas’uliyati

Abu Hanifa aytdilar: "Men dahr’ (abadiy vaqt) nima ekanini bilmayman." Ya’ni, "Men unga "dahr" gapirmayman," degan iboradagi "dahr" so‘zidan qancha muddat qasd qilinganini bilmaganlar. Shuningdek, Imom Abu Hanifa quyidagi masalalarda ham tavaqquf qilib javob bermaganlar. Jumladan:

Birinchi savol: "Faqat najosat bilan oziqlangan hayvonning go‘shti qachon halol bo‘ladi?"

Bu masalada ulamolar ixtilof qilganlar: ba’zilar uch kundan keyin halol bo‘ladi, degan bo‘lsalar, boshqalari yetti kundan keyin, deganlar. Imom Abu Hanifa ushbu masalada tavaqquf qilib javob bermaganlar.

Ikkinchi savol: "Ovchi itni qachon "o‘rgatilgan" deb hisoblash mumkin?"

Imom bu masalaning yechimini amaliy tajriba bilan shug‘ullangan kishiga qoldirganlar. Ushbu masalada ba’zi ulamolar: "Agar it uch marta ovini yemasa, u o‘rgatilgan hisoblanadi", deganlar.

Uchinchi savol: "farzandni xatna qilish yoshi qachon?"

Bu masalada ulamolar ixtilof qilganlar: ba’zilar bolani 10 yoshida sunnat qilish kerak, deganlar; ba’zilar esa 7 yoshida yoki 12 yoshida qilish kerak, deb aytganlar. Imom Abu Hanifa esa ushbu masalada tavaqquf qilib javob bermaganlar.

To‘rtinchi savol: "Xunasa (ya’ni ikki jinsli odam) siydikni ikki joydan chiqarsa, uni erkak yoki ayol ekaniga qanday hukm beriladi?"

Bu masalaning javobini Imom Abu Hanifa ushbu dart ila balolangan kishiga qoldirib: "Siydikning qaysi joydan ko‘proq chiqishiga qaraydi", deb to‘xtalganlar.

Beshinchi savol: eshakning ortgan suvining pokligi masalasi bölib,

Abu Hanifa eshakning ortgan suvining pok yoki nopokligi masalasida qaror chiqarmaganlar.

Oltinchi savol: "Farishtalar payg‘ambarlardan afzalmi yoki yo‘qmi?"

Bu masalada ba’zi ulamolar payg‘ambarlar va maxsus insonlar farishtalardan afzal, deganlar. Imom Abu Hanifa esa ushbu masalada tavaqquf qilib javob bermaganlar.

Yettinchi savol: "Mushriklarning yosh holatda vafot etib ketgan bolalari oxiratda qayerda bo‘ladi?"

Bu masalada ba’zi ulamolar mushriklarning bolalari jannatda bo‘ladi, deganlar. Imom Abu Hanifa ushbu masalada tavaqquf qilib javob bermaganlar.

Sakkizinchi savol: "Masjid devorini shaxsiy mol bilan bezash mumkinmi?"

Ba’zi ulamolar zarurat bo‘lsa, masjidni bezash mumkin, deganlar. Imom Abu Hanifa ushbu masalada tavaqquf qilib javob bermaganlar.

To‘qqizinchi savol: "Jinlarning itoat va ibodatlari tufayli oxiratda insonlar kabi mukofotlanishlari masalasi"

Bu masalada Imom Abu Hanifa jinlar ham insonlar kabi mukofotlanadimi yoki yo‘qmi, degan savolda aniq bir fikr bildirmaganlar.

Xulosa qilib aytganda, bu holatlar Imom Abu Hanifaning chuqur ilmiy ehtiyotkorligi, taqvosi va shar’iy masalalarda asosli dalillarsiz qaror chiqarmaganliklarini ko‘rsatadi. Shuningdek, ular Qur’on va Sunnatni ijtihodlarining asosiy manbasi sifatida ko‘rganlar va qiyosni hech qachon ulardan ustun qo‘ymaganlar.

Azizbek Boqiyev,
Mir Arab oliy madrasasi o‘qituvchisi

MAQOLA