Ramazon Qur’on oyi. Bu oyda Qur’on nozil bo‘ldi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hazrati Jabroil alayhissalomga har yili Ramazon oyida Qur’onni o‘qib berardilar. Ulug‘larimiz bu fazilatli oyda qiladigan asosiy ishlaridan biri Qur’oni Karimni xatm qilish bo‘lardi.
*****
Muhammad ibn Ismoil Buxoriy rahimahulloh Ramazon oyida kunduzi bir xatm, har uch kunda taroveh namozidan keyin yana bir xatm qilar edilar.
*****
Sa’id ibn Jubayr rahimahulloh har ikki kechada Qur’onni xatm qilardilar.
*****
Zubayd Yomiy Ramazon oyi kelsa, Qur’onni tilovat qilishga astoydil kirishar va do‘stlarini ham shu ishga jamlardilar.
*****
Valid ibn Abdulmalik rahimahulloh har uch kunda Qur’onni bir marta xatm qilardilar. Ramazon oyida jami o‘n yetti marta xatm qilishga erishardilar.
*****
Abu Avona aytadilar: “Qatodaning Ramazon oyida Qur’ondan dars berayotganini ko‘rdim”.
*****
Qatoda hazratlari yil davomida Qur’onni o‘qib yurib, har yetti kunda bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar. Ramazon oyi kelganda, har uch kunda bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar. Ramazonning oxirgi o‘n kunlarida esa har kecha bir marta to‘liq o‘qib chiqardilar.
*****
Imom Shofeiyning shogirdlaridan Rabiy’ ibn Sulaymon aytadi: “Shofeiy Ramazon oyida Qur’onni oltmish marta xatm qilardilar. Ya’ni har kecha ikki martadan xatm bo‘lardi. Ramazondan boshqa oylarda esa har oy o‘ttiz martadan xatm qilardilar”.
*****
Qosim ibn Ali otasi Ibn Asokir haqlarida bunday deydi: “Otam jamoat namozini, Qur’on tilovatini qoldirmas edilar. Odatda har juma Qur’onni bir marta xatm qilardilar. Ramazonda esa har kuni xatm qilardilar”.
1991 yildan buyon faoliyat yuritayotgan Jinna ilmiy-tajriba stansiyasi Antarktika qit’asidagi ilk namozgoh sifatida rasman tasdiqlangan maskan hisoblanadi. Stansiya Pokistonning ilmiy bazaci bo‘lib, mamlakatning qutb mintaqasini tadqiq etishga qaratilgan sa’y-harakatlar doirasida tashkil etilgan.
Sharqiy Antarktika hududida joylashgan mazkur stansiya 1991 yilda tashkil etilgan bo‘lib, ilmiy va logistik markaz sifatida xizmat qilib kelmoqda. Stansiya Pokistonning Okeanografiya milliy instituti tomonidan boshqariladi va muzshunoslik, dengiz biologiyasi hamda iqlimshunoslik bo‘yicha tadqiqotlar olib boriladi.
Stansiya faoliyati boshlangan ilk kunlardanoq Antarktikadagi musulmon mutaxassislar o‘zlarining ibodatlarini bajarib kelmoqdalar. Qattiq sovuq, oylab davom etuvchi tunda ham ular namozlarini muntazam ado etib kelishgan. Ilgari vaqtinchalik ekspeditsiyalarda ham ayrim odamlar Antarktikadada namoz o‘qigan bo‘lishi mumkin, lekin ilk jamoaviy namozlar aynan Jinna stansiyasi doimiy faoliyat boshlashi bilan yo‘lga qo‘yilgan.
Stansiyaning asosiy yashash joyi ichida kichik namozgoh tashkil etilgan bo‘lib, Antarktika mintaqasiga mos hisob-kitoblar asosida qibla yo‘nalishi aniqligida qurilgan.
Antarktika shartnomasi bandlarida barcha tadqiqot stansiyalarida diniy erkinlik va ibodat huquqini ta’minlash va hurmat qilish qayd etilgan. Pokiston hukumati ma’lumotlariga ko‘ra, Jinna Antarktika stansiyasi hozir ham faoliyat yuritmoqda, ilmiy izlanishlar bilan birga mutaxassislarning diniy ehtiyojlar uchun ham sharoit yaratilgan.
Mazkur stansiya Pokiston Respublikasining asoschisi — Muhammad Ali Jinna nomi bilan atalgan.
Toshkent islom instituti katta o‘qituvchisi
Po‘latxon Kattayev tayyorladi