Joriy yil 11 dekabr kuni Germaniyaning Berlin shahrida «Postsekulyar dunyo sharoitida dinlararo muloqot - o‘zaro hamkorlik maydonlarini kashf etish» mavzusida 15-xalqaro musulmonlar forumi bo‘lib o‘tdi.
Rossiya musulmonlari diniy idorasi, Berlin islom federatsiyasi, Germaniya musulmonlari markaziy kengashi tomonidan tashkil etilgan ushbu anjumanda dunyoning 20 dan ortiq davlatidan diniy idoralar va tashkilotlar rahbarlari, soha olimlari, shuningdek, Germaniyadagi diplomatik korpus, xalqaro tashkilotlar, milliy-madaniy markazlar hamda ommaviy axborot vakillari ishtirok etdi.
Anjuman kun tartibida bugungi insoniyat sivilizatsiyasi va geosiyosiy jarayonlarda, globallashuv sharoitida dinlararo va madaniyatlar muloqotni rivojlantirish, umuminsoniy qadriyatlarni himoya qilish va asrash, turli xalqlarning madaniyat va an’analariga ehtirom bilan qarash, millatlararo va irqlararo ziddiyatlarga yo‘l qo‘ymaslik hamda bu borada o‘zaro hamjihatlikni kuchaytirish, din niqobi ostidagi har qanday tajovuzlarga murosasiz bo‘lish, diniy erkinlik va e’tiqodni ulug‘lash kabi masalalar muhokama etildi.
Mazkur tadbirda «O‘zbekistonda diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik» mavzusidagi ma’ruza bilan Toshkent shahar bosh imom-xatibi Nuriddin Xoliqnazarov qatnashdi.
Ma’ruzada xalqlarni Islom dini haqidagi to‘g‘ri ma’lumotlar bilan ta’minlash, o‘sib kelayotgan yosh avlodni sog‘lom tushuncha bilan tarbiyalashdek mas’uliyat yuklatilgani qayd etildi. Bugungi kunda O‘zbekistonda diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik mustahkam qonuniy asoslarga ega ekanligi, dunyoviy davlat va din orasidagi munosabatlarning mustahkam huquqiy asoslari yaratilgani ta’kidlandi.
Ko‘p millatli mamlakatimizda diniy-ma’rifiy sohada, ayniqsa turli millat va elatlar, diniy konfessiyalar vakillari o‘rtasida ahillik, hamjihatlikni ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan ishlar, tinchlik va osoyishtalikni saqlash yo‘lida O‘zbekiston Prezidenti va hukumati tomonidan olib borilayotgan oqilona siyosat va islohotlar alohida ta’kidlab o‘tildi.
Yurtimizda 130 dan ortiq millat vakillari tinchlik va totuvlikda, bir yoqadan bosh chiqarib, o‘zaro hamjihatlikda bir-birlarining e’tiqodlarini hurmat va ehtirom qilib yashayotganliklari e’tirof etildi.
Anjuman so‘nggida uning ishtirokchilari tomonidan 15-xalqaro musulmonlar forumining Berlin rezolyutsiyasi qabul qilindi.
Ushbu forum doirasida ayrim ishtirokchilar bilan uchrashuvlar o‘tkazildi.
Jumladan, Rossiya Federatsiyasi musulmonlari diniy idorasi, Rossiya muftiylar kengashi raisi, muftiy shayx Ravil Gaynutdin janoblari Buxorodagi «Mir Arab» madrasasida ta’lim olganini, O‘zbekiston uning uchun juda qadrli va barcha iliq xotiralar bilan yodida qolganini ta’kidladi. Shu darajaga yetishishida, o‘zbekistonlik ustozlarning o‘rni beqiyos ekanini qayd etdi. Barcha O‘zbekiston musulmonlariga tinchlik-osoyishtalik, sihat-salomatlik va Yaratgan Parvardigorning ziynatini tiladi.
Turkiya diyonat ishlari boshqarmasi raisi Ali Erbosh O‘zbekistonga 2017 va 2018 yillari ikki marotaba tashrif buyurgani, birinchi tashrifida O‘zbekiston Prezidenti bilan uchashganini, 2018 yilda esa Turkiya Prezidenti delegatsiyasi tarkibida O‘zbekistonda bo‘lganini aytdi.
Germaniya musulmonlari markaziy kengashi raisi Ayman Mazek ushbu forumda turli davlatlarning musulmonlari diniy idoralari rahbarlari, xodimlari, olimlar bilan bir qatorda boshqa diniy konfessiya vakillarining ham ishtirok etayotganini ta’kidladi. Bugungi kunda dunyoda tinchlik va millatlararo totuvliknini saqlash, Yevropada keng avj olib borayotgan islomofobiyaga qarshi kurashish, Islom dinini dunyo hamjamiyatiga tanitish masalalari muhimligini qayd etdi.
O‘zbekiston vakilining mazkur forumda mazmunli ma’ruza bilan ishtirok etgani uchun minnatdorchilik bildirdi. O‘zbekiston bilan hamkorlik o‘rnatish va muntazam fikr almashinuvini yo‘lga qo‘yish ular uchun ham juda ham foydali bo‘lishini bildirdi.
Buyuk Britaniya musulmonlar Kengashi sobiq raisi, Dunyo islom iqtisodiyoti forumi boshqaruv kengashi a’zosi Sir Iqbal Sakrani O‘zbekiston vakillari bilan Moskva va Dog‘istonda bo‘lib o‘tgan tadbirlarda ham uchrashganini aytib, bugungi forumda respublikamizda diniy bag‘rikenglik va millatlararo totuvlik borasida ibratli ishlar amalga oshirilayotgani haqidagi ma’ruzani katta qiziqish bilan tinglaganini bildirdi. O‘zbekiston boy tarixga ega bo‘lishi bilan birga Islom dinining buyuk allomalari yetishib chiqqan o‘lka ekanini qayd etib, kelgusida respublikamizda bo‘ladigan xalqaro tadbirlarda ishtirok etish istagini ma’lum qildi.




O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Proyekt perevoda Korana na yazik roxindja osushestvlyayetsya v usloviyax, kogda musulmane roxingya na protyajenii desyatiletiy podvergayutsya presledovaniyam i izgnaniyu so svoyey zemli, s selyu vospolnit nedostatok znaniy ob islame i borotsya s podavleniyem yazika roxingya.
Kak soobshayet IQNA, roxindja - eto indoariyskaya etnolingvisticheskaya gruppa, preimushestvenno musulmanskaya, projivayushaya v shtate Rakxayn na zapade Myanmi. Po otsenkam, do genotsida 2017 goda, kogda boleye 740 000 chelovek bejali v Bangladesh, v Myanme projivalo 1,4 milliona roxindja.
Do 1989 goda etot shtat bil izvesten kak Arakan, istoricheskoye nazvaniye regiona, prostirayushegosya vdol severo-vostochnogo poberejya Bengalskogo zaliva i vklyuchayushego sovremenniy Bangladesh. Voyenniy sovet, prishedshiy k vlasti v 1988 godu, v ramkax svoix usiliy po otdeleniyu Myanmi ot svoyego soseda s musulmanskim bolshinstvom, izmenil nazvaniye provinsii i namerenno vibral nazvaniye preimushestvenno buddiyskoy etnicheskoy gruppi, a imenno rakxayn. Eto bilo chastyu rasistskogo proyekta natsionalnogo stroitelstva i yeshe odnim shagom v dolgoy istorii popitok isklyuchit etnicheskuyu gruppu roxingya iz istorii i obshestva Myanmi.
Selenapravlennie usiliya po isklyucheniyu etnicheskoy gruppi roxindja
S momenta prixoda k vlasti pervogo voyennogo soveta v 1962 godu roxindja sistematicheski lishalis grajdanskix i politicheskix prav pod predlogom togo, chto oni ne yavlyayutsya nastoyashimi birmansami, a yavlyayutsya grajdanami Bangladesh i nelegalnimi immigrantami v Myanmu. Oni stradali ot nexvatki obrazovaniya, infrastrukturi, zdravooxraneniya i ekonomicheskogo razvitiya, vo vsem etom im namerenno otkazivali. Pervaya volna nasilstvennix presledovaniy privela k tomu, chto sotni tisyach lyudey bejali v Bangladesh v 1978 godu, bolshinstvu iz kotorix vposledstvii bilo razresheno vernutsya posle soglasheniya o repatriatsii, zaklyuchennogo Organizatsiyey Ob’edinennix Natsiy.
Odnako v 1982 godu Zakon o grajdanstve Birmi ogranichil grajdanstvo tolko temi «natsionalnimi rasami», kotorie bili pryamo upomyanuti v zakonoproyekte, v kotoriy ne vxodili roxindja, chto sdelalo ix litsami bez grajdanstva. Dalneysheye gosudarstvennoye nasiliye protiv roxindja proizoshlo v 1991-1992 godax i, nakones, v xode krupneyshey i samoy sistematicheskoy popitki iskorenit musulmanskoye naseleniye Myanmi, nachinaya s 2012 goda, kotoraya dostigla svoyego pika v «krizise roxingya» v 2015 godu. Eta skoordinirovannaya kampaniya protiv roxingya bila klassifitsirovana Upravleniyem Verxovnogo komissara OON po pravam cheloveka kak «genotsid» i «prestupleniye protiv chelovechnosti».
Nekotorie uchenie, analitiki i politicheskiye deyateli, v tom chisle laureat Nobelevskoy premii i yujnoafrikanskiy bores s aparteidom arxiyepiskop Desmond Tutu, sravnivali usloviya, v kotorix naxodyatsya roxindja v Myanme, s aparteidom. Posledneye masshtabnoye peremesheniye roxingya v 2017 godu pobudilo Mejdunarodniy ugolovniy sud provesti rassledovaniye prestupleniy protiv chelovechnosti, a Mejdunarodniy sud OON zanyalsya etim delom kak genotsidom.
Proyekt perevoda Korana dlya naroda roxindja
V takix obstoyatelstvax proyekt sozdaniya perevoda Korana na yazik roxingya bil predprinyat s selyu vospolnit nedostatok znaniy ob islame i protivostoyat podavleniyu yazika roxingya. Etot proyekt bil initsiirovan Kutubom Shaxom, roxindja, izuchayushim sravnitelnoye religiovedeniye v Mejdunarodnom islamskom universitete Malayzii. On sotrudnichal s knijnim magazinom "Dakwah Corner Bookstore", religioznim izdatelem, baziruyushimsya v Petaling Djaya, prigorode Kuala-Lumpura, kotoriy spetsializiruyetsya na islamskom obrazovanii na angliyskom yazike.
Poskolku yazik roxindja redko ispolzuyetsya v pismennoy forme, i, kak sledstviye, nemnogiye roxindja nauchilis yego chitat, nezavisimo ot sistemi pisma, komanda reshila predprinyat neobichniy shag: snachala predstavit ustniy perevod Korana na yazik roxindja, prejde chem nachat sozdaniye pismennogo perevoda.
Poetomu komanda perevodchikov nachala s sozdaniya audio- i videomaterialov. Pri etom oni ispolzovali ryad tolkovaniy Korana i perevodov na angliyskiy, urdu, bengali i birmanskiy yaziki, opublikovannix Kompleksom imeni Korolya Faxda v Medine. Knijniy magazin "Dakwah Corner" imeyet filial v Mekke, chto otrajeno v vibore etix istochnikov.
Rabota nad ustnim perevodom Korana nachalas v nachale 2021 goda i zavershilas v avguste 2023 goda. Polzovateli mogut vibirat iz professionalnix audio- i videofaylov, kotorie sochetayut chteniye Korana na arabskom yazike s ustnim perevodom na yazik roxindja.
Perevod Korana - put k vozrojdeniyu yazika roxindja
Na osnove ustnogo perevoda v nastoyasheye vremya sozdayetsya pismennaya versiya shriftom xanifi, kotoraya poka oxvativayet pervie pyat sur. Komanda perevodchikov otmetila, chto stolknulas s ryadom problem pri realizatsii etogo proyekta, pervoy iz kotorix yavlyayetsya istoriya ugneteniya yazika roxindja.
Oni pisali: "Xotya sistema pisma razvivalas v konse 1970-x godov, yee populyarnost bila ostanovlena iz-za sistematicheskogo genotsida, kotoromu podverglis yee nositeli."
Perevod Korana na etot yazik, veroyatno, bil pervoy popitkoy perevesti takoy tekst na yazik roxindja.
V marginalnix soobshestvax s musulmanskim bolshinstvom, takix kak roxindja, sushestvuyet potensial dlya sozdaniya simbioza mejdu yazikovimi proyektami, kampaniyami po soxraneniyu kulturi i usiliyami po prodvijeniyu i obucheniyu islamu. Proyekt Korana na yazike roxindja - lish samiy posledniy primer etogo, no, bezuslovno, odin iz samix vpechatlyayushix, blagodarya toy tshatelnosti i professionalizmu, kotorie bili prilojeni k yego realizatsii.
Press-slujba Upravleniya musulman Uzbekistana