Bu sahobiyning ismlari Abdurahmon ibn Avf bo‘lib, Banu Zuhra urug‘idan bo‘lganlar. Kunyalari Abu Muhammad edi. Makkada peshqadamlardan bo‘lib Islom diniga kirganlar. Rivoyatlarda fil yilidan o‘n yil keyin tug‘ilganlari aytiladi. Ikki marta hijrat qilganlar. Birinchisi Habashistonga, ikkinchisi Madinaga. Badr va boshqa barcha janglarda ishtirok etganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam Madinada u kishini asnorlardan Sa’d ibn Rabiy’ roziyallohu anhu bilan birodar qilib qo‘yganlar. Qahramonimiz Ibn Avf roziyallohu anhu “Asharai mubashshara” (tirikligida jannatga kirishini eshitgan)lardan edilar.
Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu baland bo‘yli, oppoq chehralariga biroz qizil aralashgan, go‘zal yuzli, keng yelkali bo‘lganlar.
Sa’d ibn Robiy’ roziyallohu anhu u kishi bilan aka-uka tutinganlaridan so‘ng “Men ansorlarning orasida moli ko‘p odamman. Molimning yarmini sizga beraman...” deganlar. Shunda Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu “Alloh taolo sizning molingizga va ahlingizga baraka bersin! Menga bozorni ko‘rsatib qo‘ying!” deydilar. Sa’d roziyallohu anhu u kishiga bozorni ko‘rsatib qo‘yadilar. Keyin qahramonimiz bozorda savdo ishlarini yo‘lga qo‘yib, tez orada boyib ketganlar.
Boyliklari juda ko‘p edi. Hatto rivoyatlarda kelishicha, Shomdan Madinaga yetti yuz tuyadan iborat karvon kirib kelar, o‘sha karvon Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhuga tegishli bo‘lardi.
Imom Buxoriy rahimahulloh “Tarix” kitoblarida keltirishlaricha, Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu Badrda qatnashib, o‘sha paytda hayot bo‘lib turgan sahobalarning har birlariga to‘rt yuz dinor, mo‘minlarning onalarining har birlariga ko‘p miqdorda mol berishni vasiyat qilgan ekanlar. Hatto Oisha onamiz roziyallohu anho “Alloh uni salsabil bulog‘idan sug‘orsin” deb duo qilgan ekanlar.
U kishi vafot etganlarida, qoldirgan boyliklari 3 103 000 000 (uch milliard bir yuz uch million) dinor bo‘lgan ekan. 1 dinor — 4.365 gramm oltindir. Mazkur dinorlarni dollarga aylantirsak, 528.2 mlrd.$ bo‘lar ekan.
Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu qullari bilan birga ovqatlanardilar. Tanimagan odam u kishini qullari orasidan ajrata olmasdi.
Shuncha boyliklari bo‘lsa ham u kishi o‘ta kamtar edilar. Kekkayish, o‘zini katta olish, moli bilan, obro‘si bilan maqtanish ularga yot edi.
Sahobai kiromlar Nabiy sollallohu alayhi vasallam madrasalarining peshqadam talabalaridir.
Pulning ko‘p yoki ozligi ularning fazilatlariga soya solmagan. Doim insoniylikning yuksak namunasini ko‘rsatib boraverishgan.
Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhu hijriy 32-yilda, Usmon roziyallohu anhuning xalifalik paytlarida vafot etganlar. Taxminan yetmish besh yil umr ko‘rganlar.
Alloh taolo u kishidan va barcha sahobalardan rozi bo‘lsin!
Internet ma’lumotlari asosida Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1989 yildagi qaroriga binoan “Usmon Mus'hafi” O‘zbekiston musulmonlari idorasiga berilgan. Shundan buyon “Usmon Mus'hafi” Diniy idora kutubxona muzeyi – “Muyi Muborak” madrasasida saqlanib kelinmoqda. 2007 yilda hukumatimiz tomonidan "Mo‘yi Muborak" madrasasi qaytadan zamonaviy qilib to‘liq ta’mirlandi.
Varaqlar o‘lchami: 53x68 sm.
Varaqlar soni: 338 varaq.
Matnlar o‘lchami turlicha: 33x39; 36x46; 38x46.
Ma’lumot o‘rnida “Usmon Mushafi” (dunyoda “Toshkent Qur’oni” nomi bilan tanilgan) dunyo sivilizatsiyasi tarixidagi eng nodir manba. Muborak Qur’oni karim uchinchi halifa hazrati Usmon ibn Affon (tax. 575-656 y.) (r.a.) buyruqlariga asosan VII asrda (644-648 yy.) kiyik terisiga Hijoz xatida yozilgan va muqovalangan.
“Toshkent Qur’oni” – “Hazrati Imom” majmuasi tarkibiga kiruvchi “Mo‘yi Muborak” madrasasi O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasi muzeyida saqlanadi.
Islom tarixidan ma’lumki, Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning vahiy ko‘chiruvchi kotiblari Zayd ibn Sobit (615-665 y.) boshchiliklaridagi sahobalar tomonidan 6 dona Qur’on nusxasi ko‘chirilgan.
Ushbu Mus'haf 338 varaqdan iborat. Har bir sahifa hajmi 53x68 sm.ni tashkil etadi. Halifa Usmon (r.a.) aynan shu Qur’onni o‘qib o‘tirganlarida shahid bo‘lganlar. U kishining muborak qon izlari Baqara surasining 137 - ( فسيكفيكهم الله و هو السميع العليم...) oyatida saqlanib qolgan.
Hijoz xati bitilgan matn harakat va nuqtalardan holi, kiyik terisiga yozilgan, harflar qirrali emas, “alif”larning uchi o‘ngga sezilarli darajada burilgan.
“Usmon Mus'hafi” 1997 yil Xalqaro YUNЕSKO tashkilotining “Memory of the World” (Dunyo Xotirasi) ro‘yxatiga kiritilgan. Bu haqda 28.08.2000 yilda maxsus sertifikat berilgan.
“Usmon Mus'hafi” buyuk bobomiz Amir Temur hazratlari tomonidan XIV asrda Iroqdan Samarqandga olib kelingan. Mus'haf uzoq yillar Samarqanddagi "Nodir Devonbegi" madrasasida saqlangan. Chor Rossiyasi tomonidan O‘rta Osiyo bosib olingandan so‘ng, Turkiston General-gubernatori Fon-Kaufman 1869 yilda Mus'hafni Sankt-Peterburgga berib yuborgan. 1905 yilda Sankt-Peterburgda 50 dona nusxa ko‘chirilgan. 1917 yilda Rossiyadagi o‘zgarishlardan so‘ng Usmon Mus'hafi Toshkent va Sirdaryo ulamolari talabiga muvofiq dastlab 1923 yilda Ufaga, so‘ng "Mus'hafi Usmon"ni O‘zbekistonga qaytarib berish to‘g‘risidagi maxsus dekretga asosan 1924 yilda Toshkentga qaytarib olib kelingan va O‘zbekiston davlat tarixi muzeyida saqlangan. 1989 yili Vazirlar Mahkamasi qaroriga binoan O‘zbekiston musulmonlari idorasiga taqdim etilgan.
Kamoliddin Mahkamov,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Kutubxona bo‘limi boshlig‘i