Rashk imondandir
قال رسول الله صلى الله عليه وسلم إن الله يَغَارُ وإن المؤمن يغار وغيرةُ الله أن يأتيَ المؤمنُ ما حرم اللهُ.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) marhamat qiladilar: “Albatta, Alloh taolo rashk qiladi. Mo‘min ham rashk qiladi. Mo‘min banda Alloh unga harom qilgan narsani qilishiga Alloh taoloning rashki keladi”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).
Rashk Alloh taolo yaratgan insoniy tabiat va his-tuyg‘udir.
Kishi o‘z ahlini va yaqin mahramlarini begonalardan himoya qilishi va ularning turli nazaridan saqlashi ham rashk hisoblanadi. O‘z ahlini va yaqin mahramlarini begonalardan qizg‘anmaydigan va rashk qilmaydigan kimsa dayus deyiladi. Dayuslik esa ulkan gunoh bo‘lib, u haqda qattiq va’id va ogohlantirishlar bordir.
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Uch kishiga Alloh taolo qiyomat kuni nazar qilmaydi: ota-onasiga oq bo‘lgan; o‘zini erkaklarga o‘xshatgan ayol (kiyinish, yurish-turish va muomalada); dayus”, deganlar.
Ammor ibn Yosir (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytdilar: “Jannatga uch kishi kirmaydi:
- dayus;
- o‘zlarini erkakka o‘xshatadigan ayollar;
- aroq ichishda mukkasidan ketgan kishi”.
Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)dan so‘radilar: “Yo Rasululloh, aroq ichishda mukkasidan ketgan kimsani bilamiz, ammo dayus kim?”
Dayus shunday kishiki, o‘z ahlining oldiga kimlar kirib chiqadi, parvo qilmaydi, – dedilar.
Va yana so‘radilar: Erkakka o‘xshatadigan ayollar qaysi?
Shunday ayolki kiyinishda o‘zini erkaklarga o‘xshatadi, – deb marhamat qildilar (Imom Suyutiy rivoyati).
- عن زيد بن أسلم قال قال النبي صلى الله عليه وسلم إن الغيرة من الإيمان وإن البَذَاءٌ من النفاق والبذاء الديوث
Zayd ibn Aslam (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Rashk iymondandir. Benomuslik, sharmandalik, uyatsizlik munofiqlikdir. Oilasidagi fahsh ishlarga rozi bo‘lish esa, dayuslikdir”, dedilar”.
Erkaklarning ayollarga o‘xshashga urinishi yurish-turishda, gap-so‘zda va kiyimda bo‘ladi. Ayollarning erkaklarga o‘xshashga urinishlari ham xuddi shundoq. Bu ishni qilganlar Islomda qoralanadi.
Pahlavon Mahmud o‘zining baytlarida aytadi:
Erlik g‘ururing bo‘lsa, ey Alloh suygan,
Ahli ayoling bezatib chiqarma uydan.
Mevali shox agar chiqsa ko‘chaga,
Tama qilar o‘tgan yo‘lovchi undan.
Sen daraxt ekkan bo‘lsang va daraxtingning shoxlari ko‘chaga chiqib meva solsa, o‘tgan har bir kishi o‘sha mevani yeyish orzusida o‘tadi, deyilgan. Endi sen ham xotiningni yoki qizingni bezatib ko‘chaga olib chiqsang, ulardan ham o‘tganlar bir orzu qilib o‘tishadi.
Rashk va qizg‘anish hatto hayvonlarda ham bo‘lib, faqatgina to‘ng‘iz bundan g‘ayridir.
Jami jonivorlar tushsa ko‘zga,
Hamiyatli bo‘lur, to‘ng‘izdin o‘zga.
Alloh taolo “G‘oshiya” surasining 21, 22-oyatlarida marhamat qiladi: “Bas, (ey, Muhammad! Ummatingizga) eslating! Zotan, Siz (hozircha) faqat eslatuvchidirsiz. Ularning ustidan zo‘ravonlik bilan hukm yurgizuvchi emassiz”.
Ana shu ikki oyati karimaga muvofiq biz ham eslatmoqchimiz, xolos. Alloh taolo bizlarni turli xil illatlardan O‘zi xalos qilsin va asrasin. Yurtimizni tinch va osmonimizni musaffo qilsin.
Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi
Tojiddinov Abdussamad Abdulbosit o‘g‘li
Muhimi qalbdagi narsa, cho‘ntakdagi emas
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamga kelib: «Men qiynalgan kishiman», dedi. Ya’ni, och ekanini bildirdi.
Nabiy sollallohu alayhi vasallam xotinlaridan biriga ovqat so‘rab odam yubordilar. «U zotni haq ila jo‘natgan zotga qasam ichib aytamanki, uyimda suvdan boshqa hech narsa yo‘q!» dedi u.
Xuddi shunday qilib barcha xotinlariga ovqat so‘rab odam jo‘natdilar. Ularning bari yuqoridagidek javob berdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Bu kecha bu odamni kim mehmon qiladi, Alloh unga rahm qilsin», dedilar. Shunda ansorlardan bir kishi turib: «Yo Allohning Rasuli! Uni men mehmon qilaman», dedi. So‘ngra uni uyiga olib ketdi. Borib xotiniga bunday dedi:
— Bu odam Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning mehmonlari. Unga taom hozirla!
Xotin dedi:
— Bolalarimizning ovqatidan boshqa ovqat yo‘q.
Er dedi:
Bolalaringni uxlatib ovqatni olib kel. Mehmon ovqatga qo‘l uzatganida chiroqni o‘chirib qo‘y. Biz qorong‘ida o‘zimizni ovqat yeyayotgandek ko‘rsatamiz. Ammo yemaymiz. Mehmon shunda ozgina ovqatga to‘yadi.
Ular shunday qilib och uxlashdi. Mehmon to‘ydi. Ertalab ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga borishgach, u zot dedilar:
— Alloh taolo sizning ishingizdan ajablandi. Siz haqingizda Qur’on nozil qildi:
«Garchi o‘zlarining hojatlari bo‘lsa ham (boshqalarni) o‘zlaridan ustun ko‘radilar. Kim o‘z nafsining baxilligidan saqlansa, unday kishilar ha, ana o‘shalar najot topguvchilardir» (Hashr surasi, 9-oyat).
Dunyo charxpalakdir. Zamon aylanib turadi. Bugun puling bor. Ertaga yo‘q, ishing orqaga ketadi. Bugun faqirsan, ammo ertaga boyib ketishing mumkin. Faqirlik ayb emas, boylik fazilat emas.
Muhimi qalbdagi narsadir, cho‘ntakdagi emas. Muhimi insonning boylik va faqirlik paytidagi axloqidir.
Tasavvur qilyapsizmi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hech bir ayollari uyidan ovqat topilmayapti! U kishi Allohning Rasuli bo‘lish bilan birga davlat rahbari ham edilar. Uylarida suvdan boshqa hech vaqo yo‘g‘-a?!
Faqirlikni uqubat, boylikni esa mukofot deb o‘ylashdan ehtiyot bo‘ling. Dunyo bor-yo‘g‘i imtihon, xolos. Imtihon savollari qanchalar qiyin bo‘lmasin, o‘tirib qolmang.
Aqlli inson boshqalarning hojatini chiqarishga harakat qiladi. Ularni qiyin ahvolda qoldirmaydi. Kishilarga ehson qilganingizda ular o‘zini aybdor va nuqsonli sanashmasin!
Bemor kishining faqirligini bilib qolsangiz, u so‘rashidan oldin ahvolidan xabar olishingiz oqilona ishdir. Ba’zilarning iffati so‘rashdan to‘sadi. In’omning eng afzali insonlarning iffatni ehtirom qilib, obro‘larini muhofaza qilib berilgan in’omdir!
Ehson qilishning ham odoblari bor. Bir kishiga hammaning oldida sadaqa yoki ehson bersangiz, uni xijolatga qo‘yasiz, iffatini jarohatlaysiz, ojizligini yuziga solgandek bo‘lasiz... Bunaqa sadaqa-ehson qilgandan ko‘ra, qilmaganing afzaldir!
Yuqorida keltirilgan ansoriyning odobiga boqing. Ovqati ozligi uchun xotiniga chiroqni o‘chirishni buyurdi. Maqsadi mehmonni xijolat qilmaslik edi. Chiroq yonib turganida mehmon ovqatning kamligini ko‘rib, uyalib, ovqat barchaga yetishi uchun ehtimol to‘yib yeya olmasdi.
Kishilardan noqulaylikni ketkazish ham ularni xotirjam qilishdir. Xotirjam qilish esa, ibodatdir!
«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi