Cavol: Ayol kishining eri vafot etsa yoki taloq qilsa idda o‘tirishini bilamiz. Ko‘pchilik buni homiladorlikni aniqlash uchun joriy etilgan deb tushunadi. Shuning uchun bugungi kunda ba’zi ayollar UZI apparatiga tushganda homiladorlik aniqlanmasa, yangi turmush qurib ketmoqdalar. Shar’iy jihatdan idda tugamasidan qilingan ushbu nikohlari durust bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Shariatimiz eri vafot etgan ayol uchun to‘rt oyu o‘n kun idda o‘tirishni belgilagan. Agar u homilador bo‘lsa, bola tug‘ishi bilan iddasi tugaydi. Burhoniddin Marg‘iloniy rahmatullohi alayh “Hidoya” kitobida quyidagilarni aytadi: “Agar ayol homilador bo‘lsa uning iddasi homilasini tuqqunichadir. Chunki Alloh taolo: “Homilador ayollarning idda muddati homilalarini tuqqunlarigachadir”, degan (Taloq surasi 4-oyat)”. Eri vafot etganda ozod ayolning iddasi to‘rt oy va o‘n kundir. Chunki Alloh taolo: “Sizlardan vafot etib, xotinlarini qoldirgan bo‘lsalar, (beva xotinlari) to‘rt oyu o‘n kun o‘zlarini kuzatib (idda saqlab) o‘tiradilar”, - degan (Baqara surasi 234-oyat)”.
Biroq, homilador bo‘lmasa, aytilganidek, uning iddasi to‘rt oy va o‘n kundir. Idda chiqmasidan turmush qurishi mutlaqo joiz emas va u shar’iy jihatdan haqiqiy nikoh hisoblanmaydi. Chunki, idda o‘tirishning sababi faqatgina homilani aniqlash emas. Balki, ortda qolgan nikohning va ushbu nikohda jufti halol bo‘lgan erning ehtiromi uchun ham ayol idda o‘tiradi. Shuning uchun erlari vafot etgan muslima ayollar, agar homilador bo‘lsalar bolani tug‘maguncha, homilador bo‘lmasalar, erlarining vafotidan to‘rt oyu o‘n kun o‘tmaguncha boshqaga turmushga chiqishlari joiz emas. Shuningdek, erlari taloq qilgan ayollarning ham, agar homilador bo‘lsalar bolani tug‘magunlaricha, homilador bo‘lmasalar to‘liq uch hayz ko‘rmagunlaricha iddalari tugamaydi. Hayz ko‘rmaydigan ayollar esa uch oy idda o‘tiradilar. Ushbu muddat ichida ularning boshqa nikoh qurishlari joiz bo‘lmaydi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Mavzuga oid maqola:
Idda saqlamaslik saratonga sabab bo‘ladi
Xabaringiz bor, 2025 yil hajga borgan yurtdoshlarimiz Arafot vodiysida muhtaram Prezidentimizga Qurbon hayiti tabrigini yo‘llab, yurtga qaytgach har bir hoji «Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari» degan ezgu tashabbusni bir ovozdan olg‘a surgan edilar.
Ana shu ezgu tashabbus bugun amalga ko‘chib, hojilar, imom-xatiblar, mahalla faollari bilan birgalikda xonadonlarga, oilalarga kirib boryapti.
Bugun, 10 iyul kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi Xorazm viloyati vakili Xayrulla domla Abdullayev boshchiligida tuman bosh imom-xatiblari, hojilar, otinoyilar va mahalla faollari ishtirokida Xonqa tumanidagi «Sayid ota» jome masjidida sayyor yig‘ilish bo‘lib o‘tdi.
Tadbirdan so‘ng Xayrulla domla Abdullayev hududdagi bemor va nogironligi bor oilalar holidan xabar olib, moddiy ko‘maklar ko‘rsatdi hamda haqlariga xayrli duolar qildi.
Ishchi guruh a’zolari hamda imom-xatiblar, vakillik xodimlari, tuman bosh imom-xatiblari va otinoyilari, shuningdek, “Haj – 2025” ziyoratchilari, mahalla raislari ishtirokida tumandagi mahallalarga tashrif buyurdilar.
Mahalladagi oilalarga kirilib, ehtiyojmand, boquvchisini yo‘qotgan, kam ta’minlangan, nogironligi bor oilalar holidan xabar olindi. Shuningdek, er-xotin, aka-uka, ota-bola, qaynona-kelin, o‘rtasidagi kelishmovchilik va janjallar sababli notinch bo‘lib turgan oilalar o‘rganilib, ularga nasihat qilindi. Ajrim yoqasida turgan yoshlar yarashtirildi, spirtli ichimlikka ruju qo‘ygan kishilar bilan yakka tartibda suhbatlar o‘tkazilib, ularga yo‘l-yo‘riqlar ko‘rsatildi, tavsiyalar berildi.
Shuningdek, adashib aqidasi buzuq kimsalar tuzog‘iga tushib qolgan fuqarolar bilan ham suhbatlar o‘tkazilib, ularga islomning sof ta’limoti haqida ma’lumotlar berildi.
Shundan so‘ng ushbu sayyor uchrashuvda ishtirok etgan diniy soha xodimlari bilan tahliliy yig‘ilish tashkil qilindi. Unda tumandagi mahallalarda o‘rganilgan muammolar, diniy sohadagi yutuq hamda kamchiliklar muhokama qilinib, ijroga yo‘naltirildi. O‘tkazilgan tahliliy yig‘ilishda masjidning hujjat yuritish va obodonchilik bo‘yicha hamda aholining turli qatlamlaridan o‘rganilgan kamchilik va muammolar hamkor tashkilotlar bilan birgalikda ijroga yo‘naltirish choralari muhokama qilindi. Shuning bilan bir qatorda, diniy soha xodimlariga rahbarlar tomonidan aholi bilan yanada yaqinroq ishlash, sohaning rivojini yanada takomillashtirish hamda joylarda diniy vaziyatni yanada sog‘lomlashtirish va shu kabi dolzarb yo‘nalishlar bo‘yicha kerakli ko‘rsatma hamda topshiriqlar berildi.
Mazkur tadbirlardan so‘ng Allohdan yurtimiz tinchligi, osmonimiz musaffoligi, yurtboshimizning olib borayotgan ishlariga zafarlar so‘ragan holda xayrli duolar qilindi.
Xorazm viloyati vakilligi
Matbuot xizmati