Жиззах вилояти бош имом-хатиби

Меҳмон домла Жабборов

Тасаввуф йўналишида ҳам асл тасаввуфни тушунмасдан, бузиб талқин қиладиган тоифалар учраб туради. Уларнинг фаолиятига эътироз бўлаётган энг асосий масалаларнинг  бири тариқатга кирган кишига илмнинг шарт эмаслиги ва ҳатто илмни тарк қилиш афзаллиги. Баъзи бир сохта тариқатчилар бунга ушбуларни далил қилиб келтирадилар. Аввало илмнинг моҳияти ибодатга восита бўлишидир. У орқали инсон Роббисини танийди ва унга бандалик қилишга ҳаракат қилади. Модомики инсон Аллоҳга ибодат қилиш йўлига ўтган экан, унга илмнинг кераги йўқ.

Иккинчидан: Аллоҳнинг даргоҳидан  қувилган Азозил, яъни Шайтон ҳам бир пайтлар жуда илмли бўлган ва ҳатто фаришталарга дарс берган. Бироқ Аллоҳ таоло Одам а.с.ни яратиб, барча мавжудотни унга сажда қилишга буюрганида Шайтон бош тортди ва “Мени оловдан яратдинг, уни эса ботқоқдан,” – деб эътироз билдирди. Бу мам-манлиги туфайли Аллоҳнинг даргоҳидан қувилди,” – деб далил келтиришади. Сохта “тариқатчилик”нинг исломга ва жамиятга келтираётган ута жохилона зарарларидан айрим мутаассиб муридлар томонидан пирнинг таҳоратидан қолган сувни истеъмол қилиниши ҳолатлари учрайди. Ҳозирда ўзларини тариқатчимиз деб даъво қилётганлар аввало анъанавий тариқат асосларини қўпол тарзда бузаётганлари, қолаверса шариат кўрсатмаларига ҳам амал қилмаётганлари намоён бўлмоқда. Жумладан, пирнинг таҳоратидан қолган сувни табаррук қилиб ичиш масаласида улар қўпол хатога йўл қўймоқдалар. Биринчидан, бизлар XXI асрда яшамоқдамиз ва “тоза сув”, “ифлосланган сув”, “микроб”, “юқумли касаллик” деган тушунчалар барчага маълум. Одам ювинганда ёки таҳорат қилганда сувга унинг юз-қўлидан турли зарарли микроблар тушиши мумкин ва уни ичишнинг оқибати оғир касаллик билан тугаши мумкин. Иккинчидан, юқорида зикр қилинган “Мактубот” асарида Имом Раббоний: “Таҳоратни ният қилиб ишлатилган сувни ичиш мумкин эмас. Имом Аъзам наздида бу сув нажосат билан аралашган бўлади. Фақиҳлар уни ичишни ман этганлар”, – дейди.

Кўриниб турибдики, айрим тариқатчиларнинг қилаётган амаллари шариат асосларига ҳам, тариқат анъаналарига ҳам тўғри келмайди. Бундан ташқари, оддийгина инсоний мантиқ мезонига ҳам мос эмас.

Аслида тасаввуф намояндалари ҳеч қачон илмга қарши бўлмаганлар, балки илмсизлик билан тариқат уйғун бўла олмаслигини уқтириб келганлар. Шу ўринда биз тариқат мезонлари теранроқ англаш, асл моҳиятни тушуниш мақсадида  тарихга мурожаат қиламиз: XVIII  асрда Марказий Осиёда Нақшбандия-Мужаддидия тариқатининг ривожланишига улкан ҳисса қўшган аллома Мусохон Даҳбедийнинг шогирдларидан бири Халифа Сиддиқнинг бу борадаги қарашлари ва амалга оширган ислоҳотларини мисол қилиб келтирамиз. У сулукка раҳбарлик қила бошлагач, Нақшбандия-Мужаддидия сулуки Ўрта Осиё, Шарқий Туркистон ва Дашти Қипчоқни ўз ичига олган кенг ҳудудга ёйилди. Бу ҳақда XVIII асрда Марказий Осиёда кечган ижтимоий-сиёсий ва маданий-диний вазиятни қоғозга туширган тарихчилардан бири Жумақули Хумулий (туғ.й.1776/77)нинг “Тарихи Хумулий” асаридан батафсил маълумот олиш мумкин.

Халифа Сиддиқ сулукни бошқаришда ўзидан аввалгилардан фарқлироқ ноанъанавий йўлни танлади. Унинг ўзига хос жиҳатларидан бири шу эдики, муридларни зикр ўрнига кўпроқ Қуръон ўқишга чақирарди, турли диний билимларни, шариат аҳкомларини ўрганишга буюрарди. Ҳалқаларда кўпинча Атоуллохўжа Бухорий, Фарғона шайхул исломи Эшон Зокирхўжа Марғиноний, шайхул ислом Мир Абдулҳайхўжа Самарқандий каби ўша замоннинг фозил, олим кишилари ташриф буюриб, соликларга тафсир, ҳадис, фиқҳ каби фанлардан дарслар ўтишарди. Ҳар куни зикр ҳалқасидан ва ишроқ намозининг ўртасида “Тафсир ал-Байдовий”, “Мишкоти шариф” ва бошқа саҳиҳ китобларни илм толиблари мазкур уламолардан ўрганар эдилар. Фарз намозларидан сўнг хуш овоз қориларга Қуръон ўқишни, чиройли таъбирли шоирларни маснавий ўқишга буюрар эдилар.

Нақшбандия тариқатига оид маҳаллий сулуклар вакиллари (Ҳиндистон, Қашқар минтақаларидан тортиб то Болқон ва шимолий Африкагача) ўзларининг мамлакатларида сиёсий ва иқтисодий барқарорлик ва осойишталик ўрнатиш, қабилалар ўртасида эса тинчлик ва тотувликка фақат шариат аҳкомларининг мустаҳкамлиги орқали эришиш мумкин, деган хулосага келганлар.

Эгамбердиев Шуҳрат Каттақўрғон тумани “Валижонжоме масжиди имом-хатиби

Саравак (Малайзия) университети проректори Аҳмад Расит Президент Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлис ва Ўзбекистон халқига Мурожаатномасидан олган дастлабки таассуротлари ҳақида сўзлаб берди, деб хабар бермоқда “Дунё” ахборот агентлиги мухбири.
– Президент Шавкат Мирзиёевнинг Мурожаатномасидаги асосий фикрлар билан танишар эканман, Ўзбекистонда 2023 йил «Инсонга эътибор ва сифатли таълим йили» деб эълон қилиниши мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг изчиллигини таъминлашда муҳим аҳамият касб этади, деб ҳисоблайман, - деди эксперт. - Дунёнинг барча ривожланган мамлакатлари ижтимоий сиёсатга, таълим соҳасини такомиллаштиришга катта эътибор қаратмоқда.
Сўнгги пайтларда Ўзбекистонда салмоқли кўламда янги таълим муассасалари, жумладан, умумтаълим мактаблари ва мактабгача таълим муассасалари очилди, мамлакат олий билим юртлари ва етакчи хорижий университетлар ўртасидаги ҳамкорлик кенгаймоқда, чет давлатларнинг йирик таълим масканларининг филиаллари очилмоқда. Маълумки, таълим-тарбия давлатнинг иқтисодий ва маънавий-маърифий ривожланишида, сиёсий барқарорлик ҳамда тинч-осойишта муҳитда равнақ топишида асосий омил бўлиб хизмат қилади. Таълимга сармоя киритилиб, ёш иқтидорли йигит ва қизлар тарбияланади, улар эса, ўз навбатида, келажакда мамлакат тараққиётини таъминлайди.
Ўзбекистонда келгуси йилда 70 та янги мактаб қуриш, 460 та мактабни реконструкция қилиш, хусусий сармоя ҳисобига 100 та мактаб бунёд этиш режалаштирилаётгани ҳам бунинг ёрқин далилидир.
Бундан ташқари келаси йил олий ўқув юртлари талабалари учун имтиёзли таълим кредитлари учун ажратиладиган маблағлар икки баравар кўпайтирилаётгани, илм-фан ва инновациялар учун бюджетдан катта маблағлар ажратилаётгани ҳам эътирофга лойиқдир.
Ўзбекистон жаҳонда цивилизация бешиги сифатида машҳур, бу заминда Ибн Сино, Хоразмий, Беруний, Улуғбек ва бошқа кўплаб буюк алломалар туғилиб, вояга етган. Мамлакат раҳбарияти саъй-ҳаракатлари билан таълим сифатини тубдан ошириш, ўқув дастурларини илғор халқаро андозаларга мослаштириш борасида амалга оширилаётган ислоҳотлар мамлакатда яна аждодлари каби илм-фан тараққиётига муносиб ҳисса қўшадиган етук олимлар етишиб чиқишига хизмат қилишига ишончимиз комил.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Сўнгги йилларда юртимизда хайрли бир анъана шаклланди. Муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев ҳар йили йил сўнгида Олий Мажлисга ва Ўзбекистон халқига мурожаат қилиб, мамлакатимизда амалга оширилаётган улкан ислоҳотлар ва уларнинг натижалари, йўл қўйилаётган камчиликлар ва уларни бартараф этиш йўллари ва чоралари ҳақида куйиниб гапирмоқдалар.

Шу билан билан, келгусида амалга оширилиши режалаштирилаётган ишлар ҳақида ҳам тўхталиб, ҳар бир ишни пухта бажариш зарурлигини таъкидламоқдалар.

Бугун муҳтарам Юртбошимиз Олий Мажлисга ва Ўзбекистон халқига Мурожаатномасида бундай дедилар: «Бутун дунёда кучайиб бораётган радикализм, экстремизм, терроризм, одам савдоси, гиёҳвандлик каби хатарлар, афсуски, бизни ҳам четлаб ўтмаяпти.

Лекин, такрор айтаман, мусулмон умматига сабоқ берган Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий каби буюк уламолар етишиб чиққан бизнинг диёримизда бу борада адашганлар, радикализм ва экстремизм ғояларига берилганлар бўлиши мумкинми? 

 Биз жамиятимизда ҳар қандай радикаллашувга, ёшларимиз онгини бузғунчи ёт ғоялар билан заҳарлашга, диндан сиёсий мақсадларда фойдаланишга, маърифат ўрнини жаҳолат эгаллашига йўл қўймаймиз».

Дарҳақиқат, бугун Ўзбекистоннинг ҳар бир фуқароси, ким ўлишидан қатъи назар, янада ҳушёрроқ ва сергакроқ бўлиши шарт. Чунончи, ҳозирги вақтда дунёнинг бир чеккасида содир бўлаётган воқеа-ҳодисларнинг ижобий натижалари ёки салбий оқибатлари зум ўтмай юртимизда ҳам бўй кўрсатмоқда.

Бундай ҳолат кишига Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги муборак ҳадисларига қатъий риоя этишни эслатади: «Ҳар бирингиз мутасаддисиз, ҳар бирингиз қўл остингиздагилар учун масъулсиз. Ҳар бир раҳбар инсонлар устидан мутасаддидир ва улар учун масъулдир. Эр ўз аҳли аёли ва қўл остидагилар устидан мутасаддидир ва улар учун масъулдир. Хотин эрининг уйида мутасаддидир ва қўл остидагилар учун масъулдир» (Имом Бухорий ривояти).

Бугун Ўзбекитон ҳар бир фуқаросининг нигоҳи ойнаи жаҳонга қадалди. Давлатимиз Раҳбарининг Мурожаатномасини барчамиз жон қулоғимиз билан эшитдик. Бу Мурожаатнома юртимизнинг кейинги йиллардаги тараққиёт стратегиясини белгилаб берувчи муҳим концептуал асос бўлади.

Дарвоқе, биз тарихдан сабоқ чиқариб яшашга одатланган халқмиз. Шундай экан, Преидентимиз таъкидлаганларидек, биз жамиятимизда ҳар қандай радикаллашувга, ёшларимиз онгини бузғунчи ёт ғоялар билан заҳарлашга, диндан сиёсий мақсадларда фойдаланишга, маърифат ўрнини жаҳолат эгаллашига йўл қўймаслигимиз шарт.

Жасурбек домла РАУПОВ,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев томонидан мамлакат тараққиётининг энг муҳим, устувор вазифалари эълон қилинадиган йиллик мурожаатнома эълон қилинди.

Мурожаатномада халқимиз истиқболи ҳамда мамлакат равнақи учун ҳар бир раҳбар, ҳар бир фуқаро қандай иш тутиши ва юритиши билан боғлиқ вазифалар аниқ ва кескин равишда белгилаб берилди. Масалага онгли равишда ёндашиш, коррупция балосига қарши кескин курашиш, илм-фанни, барча соҳавий йўналишларда ўзаро манфаатли ҳамкорлик тўғри йўлга қўйилмаса, мамлакат тараққиёти ҳақида сўзлаш беҳуда.

Ҳар соҳага оид масалаларга тўхталиб, аниқ таклиф ва тавсиялар билдирган Президент миллатлараро дўстлик, диний конфессиялар ўртасидаги ҳамжиҳатлик, ижтимоий бағрикенглик муҳитини яна мустаҳкамлаш учун барча имкониятларни сафарбар этилишини ҳамда бутун дунёда ривожланиб бораётган радикализм, экстремизм, терроризм, одам савдоси, гиёҳвандлик каби хатарлар бизни ҳам четлаб ўтмаётганини афсус билан ёдга олиб, барчани огоҳ бўлишга яна бир бор чақирди.

Давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, бутун мусулмон умматига сабоқ берган Имом Бухорий, Имом Мотуридий, Имом Термизий каби буюк уламолар етишиб чиққан бизнинг диёримизда адашганлар, радикализм ва экстремизм ғояларига берилганлар бўлиши мумкинми деган саволга маҳалла раисидан бошлаб, вазир ва бутун жамоатчлигимиз йўқ деб жавоб берган ҳолда, бу билан кифояланиб қолмаслигимиз, бунга биргаликда курашишимиз даркор.

Мурожаатда ҳар қандай радикаллашувга, ёшларни онгини ёт ғоялар билан заҳарлашга, диндан сиёсий мақсадларда фойдаланишга, маърифат ўрнини жаҳолат эгаллашига ҳеч қачон йўл қўйилмаслиги таъкидланди. Бу билан ушбу йўналишда қонун устуворлиги таъминланиши маълум қилинди.

Биз, Самарқанд вилояти диний соҳа вакиллари, уламолар ёшларнинг турли ёт ғоялар таъсирига тушиб қолмасликлари учун ислом динининг асл моҳиятини уларга тўғри етказиш, бу борада буюк аллома боболаримизнинг илмий меросларидан унумли фойдаланиш борасида кўплаб ишларни амалга оширишимиз зарурлигини англадик.

Зайниддин ЭШОНҚУЛОВ,

Ўзбекистон мусулмонлар идораси

Самарқанд вилоят вакили, вилоят бош имом хатиби

ЎзА.