25 iyun kuni dunyoga mashhur London Christie's auksion uyi Mehmed Fotih sifatida tanilgan usmonlilar Sultoni Mehmed IIning asl portreti sotish uchun qo‘yildi. Portret juda ko‘p sabablarga ko‘ra noyobdir.
Islomosferaning ma’lumotlariga ko‘ra, Usmonli imperiyasining eng nufuzli sultoni Mehmed Fotihning portreti 1480 yilda italiyalik rassom Jentile Bellini tomonidan qilingan.
Kartina Mehmed IIning undan tashqari boshqa shaxs bo‘lgan yagona portretidir. Bu kimoshdi savdosidagi eng e’tiborli ishlardan biri bo‘ladi. Portret 400,000 va 600,000 funt sterling atrofida turadi (506 055 – 759 083 ming AQSH dollari).
Christie's ning Islomiy va hind san’ati bo‘limi rahbari Sara Plamblining aytishicha:
"Bu kartina Konstantinopolning fotihi Sulton Mehmedning uchta portretidan biridir. Ular xususiy kolleksionerlarga tegishli va shu kungacha saqlanib qolgan. Bu juda noodatiy portret. Sultonning yonida yana bir arbobni ko‘ramiz. Haligacha bu odamning kimligini hech kim bilmaydi. Bu haqda bir necha taxminlar bor. Bir taxminga ko‘ra, bu uning uchta o‘g‘lidan biri, ammo ular orasidagi yoshning unchalik katta bo‘lmagan farqi bu nazariyaga mos kelmaydi. Boshqa nuqtayi nazarga ko‘ra, bu kishi soqoli olingan yuzli va terisining oq rangi tufayli Yevropa amaldorlaridan bo‘lishi mumkin.
Bundan tashqari, Plambli xonim ikkinchi figuraning Sultonning figurasi bilan bir xil miqyosda tasvirlanishi odatiy amaliyot emasligini ta’kidladi. "Agar boshqa figura bo‘lsa, u juda muhim shaxs yoki Qirol oilasiga mansub shaxs bo‘lishi kerak", dedi u.
Yana bir muhim jihati shundaki, bukartina Mehmedning Fotihning saqlanib qolgan uchta portretidan biridir, boshqalari London milliy galereyasining doimiy kolleksiyasining bir qismidir.
21 yoshida Konstantinopolni bosib olishdan tashqari, Mehmed san’atga bo‘lgan muhabbati bilan ham tanilgan. Uning o‘zi chizgan o‘xshash portretlari bo‘lgan. Biroq, ularning qayerda joylashgani ma’lum emas.
Uyg‘onish davriga katta qiziqish bilan qaragan Mehmed II nemis qiroli Frederik III dan unga yaxshi portret chiza oladigan rassomini yuborishni so‘radi. Natijada 1479 yilda italiyalik rassom Jentile Bellini (1429-1507) Istanbulga keldi. Sulton Bellinining iste’dodiga ishonch hosil qilish uchun o‘z portretini chizishga ruxsat berishdan oldin undan saroyda yashovchi odamlarning portretlarini chizishni so‘radi.
1480 yil 25 noyabr sanasi rasmning pastki o‘ng burchagida lotin tilida yozilgan. 1481 yilgacha Istanbulda qolgan venetsiyalik musavvir Bellinining eng muhim asarlaridan hisoblanadi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.
Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.
Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi.
AlQuranuz