Bugun ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlarda (“tegajog‘lik qildi, zo‘rladi” mazmunidagi) axloqiy buzuqlik bilan bog‘liq noxush xabarlar ko‘payib ketdi. Ularni o‘qiganing sari fig‘oning oshadi. Nahot inson tubanlikka borsa. Bu illat voyaga yetmaganlar orasida ham, aqli raso va hatto yoshi bir joyga borib qolgan insonlar orasida ham urchiyotgani tashvishli holdir.
Bugun fahshni targ‘ib qilayotgan vositalar shunchalar ko‘pki, bundan qochishning iloji yo‘qdek. Oldinlari kishi aytishga or qiladigan behayo gaplar endilikda ochiqchasiga seriallaru kinolarda, ijtimoiy tarmoqlarda tashviq qilinmoqda. Oqibatda insonlarda hayo pardasi ko‘tarilib ketayotgandek...
Buning ta’sirida zo‘rlash bilan bog‘liq jinoyatlar ortib, o‘lim bilan yakunlanganlari bor. Umri xazon bo‘lgan yosh qiz-juvonlar, o‘smirlar qancha. Voyaga yetmay oila qurayotganlar, maktab partasida o‘tirib ona bo‘layotganlar-chi? Xiyonat sabab oilasi buzilayotgan, bolalarini yetim qilayotganlar, yaqin qondoshlik aloqalarini uzayotganlar ham yetarlicha. Buning ortidan yuqumli va bedavo kasalliklarga chalinayotganlar ham bor. Bularning barchasi birgina axloqsizlik ortidagi fojialardir.
– Zinoning yomonligi shundaki, jamiyatning asosi bo‘lgan oilaga jiddiy putur yetkazadi, insonning nasl-nasabi buziladi. Jamiyatda ko‘plab illatlarning urchishiga, kasalliklarning ortishiga sabab bo‘ladi, – deydi O‘MI Fatvo markazi bosh mutaxassisi Hikmatulloh domla Toshtemirov. – Shu bois dinimizda u gunohi kabira sanaladi. Qur’oni karimda: “Zinoga yaqinlashmangiz! Chunki u fahsh va yomon yo‘ldir” (Isro surasi, 32-oyat), deya marhamat qilingan. Demak, mo‘min kishi uning har qanday ko‘rinishidan yiroq yurishi lozim. Afsuski, bugun ijtimoiy tarmoqlar orqali o‘zga jins vakillari bilan munosabatlarda mana shu jihatlarga e’tibor qaratilmayapti. Nomahramlik masalalariga beparvo bo‘lish va o‘zaro nojo‘ya suhbatlar ortidan oilalar buzilib ketyapti. Hali oila qurmagan yoshlar hayosizlik, zinoning virtual ko‘rinishlariga, ya’ni “onlayn muhabbat”ga ruju qo‘ymoqda. Bu narsalar shariatimizda qat’iyan man qilingan.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam zinodan qaytarib aytadilar: “Ey insonlar! Zinodan qo‘rqinglar, unda oltita zarar bor. Shundan uchtasi bu dunyoda, uchtasi oxiratda bo‘ladi. Bu dunyodagilari: zino ruhiy go‘zallikni ketkazadi, kambag‘allik keltiradi, umrni qisqartiradi. Oxiratdagilari esa – Allohning g‘azabi, hisobdan yomon o‘tish va jahannam azobidir” (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyati).
Kundalik hayotimizda ham fahshga ruju qo‘yganlarning boshi balodan chiqmasligiga ko‘p bor guvoh bo‘lamiz. Bu ham hadisning naqadar haq ekanidan dalolatdir.
Qur’oni karimda: “(Ey Muhammad!) Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini (nomahram ayollardan) quyi tutsinlar va avratlarini (zinodan) saqlasinlar! Mana shu ular uchun eng toza (yo‘l)dir. Albatta, Alloh ular qilayotgan (sir) sinoatlaridan xabardordir”, deya marhamat qilingan (Nur surasi, 30-oyat).
Oyatda Alloh taolo erkaklarni nomahram ayollarga shahvat nazari bilan qarashdan man etmoqda. Chunki bunday nazar zinoga yetaklaydi va bunday qarash ko‘z zinosi hisoblanadi. Afsuski, bugun ko‘cha-ko‘yda, jamoat joylarida, ayniqsa, televizor va qo‘l telefonimiz qarshisida o‘zimizni nomahramlardan, behayo tasvirlardan tiya olmayapmiz. Yoshimiz ulg‘ayib nafsimizni jilovlab olgandirmiz. Lekin farzandlarimizning bu illat iskanjasidan asray olyapmizmi?
Tahrim surasi 6-oyatda: “Ey iymon keltirganlar! O‘zlaringizni va oila a’zolaringizni yoqilg‘isi odamlar va toshlar bo‘lmish do‘zaxdan saqlangiz...” deya marhamat qilingan. Oyat tafsirlarida ulamolarimiz o‘tdan saqlanish gunohlarni tark qilish va toat-ibodat bilan bo‘ladi. Bunda oila boshlig‘i ayolini ham farzandlarini do‘zax azobidan saqlashga mas’ul ekanini ta’kidlashgan.
Xulosa qilib aytganda, mo‘min kishi axloqiy buzuqlikka yetaklaydigan har qanday narsadan uzoq yurishi, ahli oilasini ham bu botqoqdan asrashi shart. Buning uchun esa dinimizni mukammal o‘rganib, Qur’onu sunnatda kelgan amallarni hayotimizga tatbiq qilishimiz, farzandlarimizga buzuqlik gunohi kabira ekanini anglatishimiz, eng asosiysi, ularga Allohni tanitishimiz zarur. Shundagina ular yolg‘iz qolsa ham, Allohning kuzatuvida ekanini his etadi, shayton vasvasalariga, nafsining xohishlariga uchmaydi, inshoalloh.
Bobur MUHAMMAD
Savol: Birinchi rakat tugab, sajdadan ikkinchi rakatga turayotganda bir-ikki soniya o‘tirib, keyin turish sunnat deb eshitdim. Bu qanchalik to‘g‘ri?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Buni fiqhiy kitoblarimizda "Jalsai istiroha" ya’ni, "orom olib o‘tirish" deb nomlanadi. Bundan birinchi va uchinchi rakatlar oxirida sajdadan keyin qiyomga turishdan oldin bir oz o‘tirib olish tushuniladi va bu amal hanafiy mazhabida makruh amal sanaladi ("Al-Lubob sharhul kitob").
Abu Hurayra roziyallohu anhudan Payg‘ambarimiz alayhissalom namozda bevosita qadamlarining old qismiga tayangan holllarida (ya’ni, yerga suyanmay va o‘tirmagan holda) turishlari rivoyat qilgan. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.