Абдуллоҳ домла Йўлдошев

Олмазор тумани бош имом-хатиби

15 ноябрь куни амалий ташриф билан Ўзбекистонда бўлиб турган ЮНЕСКО Бош директори О.Азуле хоним Ўзбекистон Республикаси Маданият ва санъатни ривожлантириш жамғармаси ижрочи директори Г.Умерова ҳамроҳлигида Ҳазрати Имом мажмуасини зиёрат қилди.
Мартабали меҳмонга Ислом цивилизацияси маркази директори Шоазим Миноваров ҳамда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов ҳамроҳлик қилди. Меҳмонларга юртимизда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар ва уларнинг мазмун-моҳияти ҳақида маълумот тақдим этилди. Шунингдек, Эски Тошкент тарихи, Ҳазрати Имом мажмуи, ЎМИ идораси кутубхона-музейида сақланаётган Усмон Мусҳафи ва унинг тарихи ҳақида ҳам батафсил маълумотлар берилди.
О.Азуле хоним Ўзбекистон ва унинг халқига чуқур эҳтиромини билдирди, маданий меросни сақлаш бўйича мамлакатда олиб борилаётган ишлардан мамнун эканини, келгусида ҳам ЮНЕСКО бу йўналишдаги барча лойиҳаларни қўллаб-қувватлашини таъкидлади.

Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази
Матбуот хизмати

Кўҳна Хоразм диёрининг Урганч шаҳрида жойлашган “Охун бобо” жоме масжиди ва зиёратгоҳи обод ва табаррук масканлардан бири саналади. Аввало, исми ибодатгоҳ ва зиёратгоҳга номи ўлароқ улуғланиб келаётган Охун бобо ким? Шу хусусда сўзимизни бошласак.

Хоразм элида Охун бобо шахси кароматгўй авлиё ва ёрқин тасаввуф намояндаси сифатида эъзозланиб келинган.

Ниёз Муҳаммад Охунд Бухоро амирлигининг Қоракўл мавзесида таваллуд топган. Оталарининг исми шарифлари мулла Мирзо Муҳаммад Муроддир. У ўз даврининг илмли кишиси бўлган. Шу боисдан фарзандининг ҳам билим олиши ҳаракатида бўлиб, уни ёш чоғида Бухородаги машҳур Мир Араб мадрасасига ўқишга беради.

Ниёз Муҳаммад мадрасада етти йил таҳсил олгач даргоҳни “охунд” даражасида тарк этади. “Охунд” даражаси мадрасада ўқиган, уни битказаётган ҳамма муллаваччаларга берилавермасди. Бунинг учун у таниқли уламолар олдида қийин имтиҳондан ўтиши керак эди. Шу ўринда эътиборли иш йўсинини айтиб ўтиш жоиз. Хива хонлигида амалда бўлган тартибга кўра, шаҳардаги энг йирик мадрасаларни битказган толибларни шахсан хон ҳузурида уламолар имтихон қилиши керак бўлган. Эгаллаган илми, қувваи ҳофизасига қараб унга қай даражани беришни хон ўзи ҳал қилган. Фақат саноқли талабалар хон олдида муваффақиятли синовдан ўтиб “охунд” даражасини олганлар. Бухоро амирлигида ҳам шундай тутим амалиётда бўлган.

Ниёз Муҳаммад Охунд мадраса илми билан чекланиб қолмайди. У тасаввуфий сабоқлар олишга киришади. Тариқатда муриднинг олий мақомга етишиши, авлиёлик мақомини олиши учун ўта қийин бўлган босқичлар мавжуд. Буни жуда содда қилиб, “етти босқич” деб атайдилар. Бу босқичлардан мурид бўлган инсон кўп заҳматлар чекиб, оғир синовларга дош бериб ўтиши керак.

Авлиё зот ҳақидаги ривоят ва маълумотларда у кишининг етти йил Бухородаги Мир Араб мадрасасида таҳсил олгани, сўнгра ўн икки йил давомида ўз даврининг етук уламоларидан бири ҳузурида тасаввуфдан сабоқ олиб, муридлик қилгани айтилади. Йигирма беш ёшларида тахминан 1715 йилларда Хоразмга келиб ватан тутган.

Тарихий даврларда диний пешволар чекига элни ҳидоятга бошламоқ, раиятнинг маънавий дунёсини асраб қолиш вазифаси тушган. Ниёз Муҳаммад Охунд Хоразмга келишни ихтиёр этиб, шу ерни абадий ватан тутмоқ орзу илинжида бўлган замонлар шундай эди. Хонликда рўй берган ўзаро тахт талашишлар, турли қатламларнинг бир-бирларига енг ичида пичоқ асрашлари, хиёнаткорлик баъзилар учун касбга, яшаш тарзига айланиб қолган муҳитда раиятни ҳидоят йўлига бошламоқ, кунда намозда амри маъруф айтиш билангина чегараланиб қолмайди. Бу йўлда жонни фидо қилишга, раият билан ҳамдам, ҳамфикр бўлишга, сўнгги бурда нонини биргаликда баҳам кўришга тўғри келади.

Фазлийнинг “Мақомоти Охунд бобо” номли кичкина рисоласида у зотнинг нақшбандия тариқати вакили эканлиги, ўз даврининг буюк авлиёларидан бири саналгани айтилади. Ушбу рисолада Охунд бобонинг тариқатдаги силсиласи Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу орқали Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга бориб тақалади.

Ниёз Муҳаммад Охунд вафот этганида бутун эл чуқур қайғуга ботган. Ул зотнинг жанозаларига яқин атрофлардан ташқари, хонликнинг бошқа қалъаларидан ҳам муридлари, ихлос қўйган кишилар етиб келишган. Ҳатто Хива хони шахсан бу маросимда қатнашгани ҳақида ривоятлар мавжуд.

Бу даврда Янги Урганч номи билан Абулғозий Баҳодирхон бунёд этган шаҳар эндигина бир асрдан ошиқроқ умр кўрганди. Қалъа нисбатан кичикроқ, аммо қалъанинг чор атрофида туташиб кетган қишлоқлар бўлган.

Валий зот умри поёнида яшаган манзил шаҳар қалъасининг кунчиқар – шарқ томонида эди. Унинг васиятига кўра умрининг аксар қисми кечган шу қишлоқ ҳудудида дафн этишади. Кейинчалик қабр устига кичикроқ мақбара ҳам тиклашади.

Ниёз Муҳаммад Охундга қўл берган муридлари ғоятда кўп эди. Шу боис муридлар чин дунёга риҳлат қилишлари арафасида фарзандларидан ҳокини устози ёнига қўйишни васият этишган. Шу тахлит Ниёз Муҳаммад Охунд дафн қилинган ва кейинчалик мақбара тикланган манзил атрофида аста-секин қабристон пайдо бўлиб, вақт ўтиши билан кенгая борган, ўтган икки аср давомида Охун бобо номи билан аталувчи қабристон шу ҳудуддаги энг йирик қабристонлардан бирига айланади. Вақт келиб шаҳар кенгая боргач ўтган асрнинг ўрталарига келиб мазкур қабристон шаҳарнинг қоқ маркази бўлиб қолади.

Тақрибан 1800 йилларда қабристон ёнида ихчамгина масжид ҳам бунёд этилади. Бу масжидлар лойдан тиклангани, пойдевори мустаҳкам эмаслиги, зах сувларнинг ер юзасига яқинлиги боис ўн-ўн беш йил ичида нураб, завол, топиб, ўрнига янги масжид тикланаверган.

Ўтган асрнинг иккинчи ярмига келиб Урганч шаҳри вилоят маркази бўлганидан қисқа фурсатда кенгайиб, аҳоли сони ошди. Айни шу даврда – 1960 йилларга келиб аҳолининг талаб-истаклари инобатга олиниб, ноиложликдан ҳукумат шу ўринда масжид қуришга рухсат беради. Аммо, бу масжид ҳам омонатгина қурилган, намозхонаси тор, мўминлар ибодат қилишлари учун шарт – шароитлар деярли йўқ бир аҳволда эди.

Ўтган асрнинг охирларига келиб эски Охун бобо қабристони шаҳарнинг қоқ марказида қолиб кетгани инобатга олиниб, шаҳарнинг шимолий қисмида – халқа йўли ёнида янги қабристон барпо этилди. Мазкур қабристон ҳам Охун бобо қабристони деб юритилади.

Аммо, Ниёз Муҳаммад Охунд дафн қилинган, қабр устига мақбара тикланган манзилни кўчиришга шўроларнинг журъатлари етмади. Одамлар норози бўлишларидан чўчишди. Бу ердаги кичкина масжидда жума намозлари имкон қадар адо этилиб келинди.

2017 йил 28 январь куни Хоразмга мамлакатимизнинг янги сайланган Президенти Шавкат Мирзиёв амалий ташриф билан келдилар.

Ушбу ташриф давомида Юртбошимиз Охун бобо масжиди қурилиши бошланаётган жойга келдилар ва шу ерда кенг жамоатчилик, диний уламолар, нуронийлар иштирокида бу савобли ишимизга ой йўл тилаб, илк ғиштни қўйиб бердилар.

Шу ўринда Юртбошимиз ҳали ҳукумат бошлиғи бўлиб ишлаган кезларида ҳам Хоразм маркази –Урганч шаҳрида замонавий типдаги янги масжид қурилиши режаси билан қизиққанлари, бу масала ечими бўйича масъулларга топшириқ берганларини ҳам қайд этиш керак. Демак, аслида янги масжид айнан Юртбошимиз ташаббуси билан бунёд бўлди.

Юртбошимиз янги масжиднинг хашар йўли билан қурилажаги, бу савобли жараёнга ўз ҳиссаларини қўшишни хоҳловчи тадбиркорлар, сармоядор инсонлар кўплигини эшитиб: “Хашар – ота-боболаримиздан қолган минг йиллик удум. Бу удум миллий қадрият даражасига кўтарилган. Ҳашар халқни бирлаштирадиган эзгу амаллардан”, дедилар ва масжид қурилиши учун биринчилардан бўлиб, 300 миллион сўм эҳсон қилдилар.

Лойиҳага кўра, масжидга ёнма ён минора ҳам тикланди. Масжиднинг минораси учун Хивадаги Хўжа минорадан улгу олинганини айтиш керак. Бу минора айланаси ҳам айнан Хўжа минор айланасига тенг қилиб олинди. Баландлиги 47 метр бўлган минорани хивалик Бозор уста ўз шогирдлари билан қойилмақом қилиб бунёд этди. Шунингдек, масжиднинг айланаси 12 метрга 12 метр ўлчамда бўлган гумбазини ҳам Бозор уста ва шогирдлари тикладилар.

Ниёз Муҳаммад Охунд мақбара – хилхонасини ҳазорасплик уста Баҳром шогирдлари билан бунёд қилди. Бу мақбара Хивадаги паҳлавон Маҳмуд мақбараси кўринишида – баландлиги 17 метр бўлиб, айланаси 10Х10  метр ҳажмида.

Масжидга кириш ва чиқиш учун ўрнатилган 2 та дарвозани хивалик дурадгор уста Рўзмат ака ясадилар. Масжиднинг ичқарисидаги бешта эшикни тошкентлик уста Файзулла ўғли Тоҳир ака ёнғоқ дарахтидан ясадилар. Бу инсон машҳур халқ устасининг фарзанди бўлиб, ноёб халқ ҳунармандчилигини болалигидан ўрганиб, бир умр ардоқлаб келмоқдалар.

Масжид гумбазига ўйма нақшлар ўйишдек ўта нозик ишларни қўқонлик усталар бажаришди. Улар нилий нақшлар билан ҳамоҳанг тарзда Қурони Карим оятларини ҳам муҳрладилар.

Бугунги кунда Хоразм вилояти марказидаги Охун бобо зиёратгоҳи ва жоме масжиди обод ва кўркам масканлардан бирига айланиб улгурди. Масжидда 1500 нафар намозхон ибодат қилиш имкони мавжуд. Ҳар куни ушбу табаррук масканга олис яқин ҳудудлардан зиёратчилар ташриф буюришади. Улар Юртбошимиз Ш.Мирзиёевнинг бевосита бошчилигида миллий қадриятлар, азиз авлиё ва алломаларнинг пок номига, хотирасига чексиз ҳурмат намунаси ўлароқ амалга оширилган улкан бунёдкорлик ишларини кўриб таҳсин ва шукрона айтадилар, алқаб дуои хайр қиладилар.

ЎМИ Масжидлар билан ишлаш бўлими

Ҳурматли конференция қатнашчилари! Хонимлар ва жаноблар!

Сиз, азизларни Тошкент шаҳрида Кичик ёшдаги болаларни тарбиялаш ва таълим беришга бағишланган Бутунжаҳон конференциясининг очилиши билан чин қалбимдан табриклайман.

Халқаро анжуманда иштирок этаётган юқори мартабали меҳмонларимизга, халқаро ташкилотлар раҳбарлари, хорижий давлатлар вазирлари ва масъул вакилларига ўзимнинг самимий ҳурматим ва эзгу тилакларимни билдираман.

Ўзбекистон заминига хуш келибсиз, қадрли меҳмонлар!

Ҳурматли дўстлар!

Халқаро конференциянинг очилиш маросимида ЮНЕСКО Бош директори Одри Азуле хонимнинг шахсан иштирок этаётгани бизга алоҳида мамнуният бағишлайди.

Сўнгги йилларда ЮНЕСКО билан таълим, фан, маданий мерос, ахборот ва коммуникация соҳаларида ҳамкорлигимиз жадал ривожланиб бормоқда.

Жумладан, мазкур ташкилот кўмагида юртимиздаги бутунжаҳон маданий мерос объектларини асраб-авайлаш, қадимий Буюк Ипак йўлида мавжуд бўлган маданий алоқаларни қайта тиклаш, таълим тизими сифатини ошириш ва баркамол авлодни тарбиялаш, Ўзбекистонда ёшларнинг меҳнат кўникмаларини ривожлантириш бўйича қатор муҳим дастур ва лойиҳалар самарали амалга ошириб келинмоқда.

Фурсатдан фойдаланиб, Азуле хонимга ва барча чет эллик ҳамкорларимизга бу муҳим ва шарафли ишга қўшаётган ҳиссалари учун ташаккур изҳор этаман.

Ҳурматли конференция иштирокчилари!

Ҳозирги вақтда дунё миқёсида кичик ёшдаги болаларни сифатли мактабгача таълим билан таъминлаш борасида қатор муаммолар мавжудлигини инкор этиб бўлмайди.

Кўплаб мамлакатларда қарийб 200 миллион бола мактабгача таълим билан қамраб олинмагани натижасида уларнинг бошланғич билим олиш имкониятлари чекланмоқда.

Ўз навбатида, кейинги бир неча йил давомида коронавирус пандемияси таълим соҳасига ҳам катта салбий таъсир кўрсатгани сир эмас.

Мана шундай синовлар даврида барча давлатларнинг яқин ҳамкорликни янада чуқурлаштириши, халқларимиз ўзаро бирлашиб, муаммоларни биргаликда ҳал этиши нақадар муҳимлигини яққол кўрсатмоқда.

Шу маънода, бугунги анжуманимиз ҳам Барқарор ривожланиш мақсадларининг муҳим йўналиши ҳисобланган болалар таълими масаласида барчамиз бир бўлиб, янги ёндашувлар ва ечимлар ишлаб чиқишимизга хизмат қилади, деб ишонаман.

Азиз дўстлар!

Биз “инсон қадри, унинг ҳуқуқ ва манфаатлари – олий қадрият”, деган тамойилдан келиб чиққан ҳолда, мамлакатимиз аҳолиси учун муносиб турмуш шароитини яратишни Янги Ўзбекистон сиёсатининг устувор йўналиши этиб белгилаганмиз.

Бу борада, авваламбор, ёшлар ва болаларга эътибор ва амалий ғамхўрлик кўрсатиш, уларни жисмоний ва маънавий баркамол этиб тарбиялашга алоҳида аҳамият қаратмоқдамиз.

Болаларни кичик ёшдан бошлаб ривожлантириш, уларнинг ўқиши учун муносиб шарт-шароитлар яратиш орқали келажакда ёшларнинг ўзлигини тўла намоён этишига мустаҳкам замин яратаяпмиз.

Зеро, бу каби эзгу мақсадимиз йўлида сарфланган инвестициялар эртага бир неча баробар ортиғи билан қайтишига шубҳа йўқ.

Шу билан бирга, бола шахсиятининг асоси айнан мактабгача таълим ёшида шаклланиши, бу даврда унинг интеллектуал ва жисмоний камолоти учун пойдевор яратилиши ҳаммамизга яхши маълум.

Ҳозирги пайтда юртимизда 3 миллионга яқин мактабгача ёшдаги болалар бор.

Ҳеч шубҳасиз, улар бизнинг энг бебаҳо бойлигимиз, эркин ва фаровон ҳаётимиз, ёруғ келажагимиз бунёдкорларидир.

Шуни ҳам айтиш жоизки, юртимизда яқин ўтмишда болаларни мактабгача таълим билан қамраб олиш кўрсаткичи 27 фоизга тушиб қолган эди.

Деярли барча мактабгача таълим ташкилотларда замонавий технологиялар ва қўлланмалар йўқ, бинолари таъмирталаб эди.

Бу эса болаларимизни тўлақонли сифатли таълим ва тарбия олишини чеклаган.

Ҳолбуки, фарзандларимиз тарбиясида энг асосий бўғин ҳисобланган мактабгача таълим тизимининг ижтимоий ҳаётимиздаги ўрни ва аҳамиятини ҳеч нарса билан ўлчаб, баҳолаб бўлмайди.

Биз ислоҳотларнинг биринчи кунлариданоқ мавжуд таълим соҳасини, хусусан, мактабгача таълимни тубдан модернизация қилишга қарор қилдик.

Шу мақсадда, юртимиз тарихида илк бор алоҳида Мактабгача таълим вазирлигини ташкил этдик.

Боғчаларни замон талабларига мос равишда янги босқичга кўтариш, илғор тарбия услублари ва методикаларини кенг қўллаш, ўқув-моддий базасини кучайтиришга катта эътибор қаратмоқдамиз.

Соҳани кенг ривожлантириш учун хусусий сектор кириб келишига ҳам қулай шарт-шароитлар яратиб бердик.

Боғчаларда ҳар бир тарбияланувчи бола учун Давлат бюджети ҳисобидан субсидиялар берила бошланди.

Сўнгги йилларда мамлакатимизда боғчалар сони 6 баробарга кўпайди. Олис ва чекка ҳудудларда минглаб оилавий боғчалар ташкил қилинди.

Тарбиячи ва педагоглар сони ҳам 3 баробарга ўсиб, 160 мингга етди. Шунингдек, педагог кадрларнинг малакасини тизимли ошириб бориш ишлари ҳам йўлга қўйилди.

Ушбу чоралар натижасида боғчаларда таълим ва тарбия оладиган болалар сонини 600 мингдан 2 миллионга етказилиб, қамров кўлами 70 фоизга чиқди.

Ҳурматли анжуман қатнашчилари!

“Таълим ва тарбияда танаффус бўлмайди”, деган ҳикматли ибора сизларга яхши таниш.

Шу сабабли биз Ўзбекистонда олиб бораётган демократик ислоҳотларимиз жараёнида таълим тизимини замонавий талаблар даражасига кўтаришга устувор аҳамият қаратмоқдамиз.

Жумладан, ҳозирги вақтда мамлакатимизда 10 мингдан ортиқ ўрта таълим мактаблари фаолият кўрсатмоқда.

Сўнгги йилларда олий ўқув муассасалари сони қарийб 2,5 баробар кўпайиб, 186 тага етди. Уларнинг 31 таси дунёдаги етакчи университет ва институтларнинг филиалларидир.

Олийгоҳларга қабул квотаси 3,5 баробарга ортганини, олий таълим қамрови эса 9 фоиздан 38 фоизгача ошганини қайд этиш лозим.

Сизларга яхши маълумки, Буюк ипак йўлининг чорраҳасида жойлашган мамлакатимиз қадимдан жаҳон цивилизацияси ва маданияти ривожига муносиб ҳисса қўшиб келади.

Диёримиздан етишиб чиққан атоқли алломалар, алгебра фани ва алгоритм тушунчасига асос солган Ал-Хоразмий, минералогия фанининг тамал тошини қўйган Ал-Беруний, дунёда Авиценна номи билан танилган машҳур тиббиёт олими Ибн Сино, бир минг ўн саккизта юлдузнинг координатларини ва ҳаракатини аниқ белгилаб берган буюк астроном Мирзо Улуғбек, Нил дарёсининг сатҳини ўлчовчи ноёб ускуна яратган аллома Аҳмад Фарғоний каби улуғ аждодларимиз ўзларининг бебаҳо асарлари, илмий ва ижодий кашфиётлари билан ўрта асрлардаги биринчи ва иккинчи шарқ ренессанси ривожига улкан ҳисса қўшганлар.

Бу ҳақда сўз борар экан, ўтмишда Бухорода 300 дан ортиқ, Самарқандда эса 120 га яқин ўз даврининг университетлари бўлган мадрасалар фаолият кўрсатганини алоҳида таъкидлаш ўринлидир.

Азал-азалдан бизнинг юртимизда таълим билан бирга тарбия масаласига беқиёс аҳамият бериб келинади.

Буюк ўзбек шоири ва мутафаккири Алишер Навоий ҳар томонлама уйғун ривожланган, юксак билим ва маънавият соҳиби бўлган комил инсон ғоясини илгари сургани сизларга яхши маълум.

ХХ аср бошида фаолият кўрсатган улуғ маърифатпарвар, атоқли адиб ва педагог Абдулла Авлонийнинг: “Тарбия биз учун ё ҳаёт – ё мамот, ё нажот – ё ҳалокат, ё саодат – ё фалокат масаласидир”, деган сўзлари биз учун бугунги кунда ҳам муҳим дастур бўлиб хизмат қилмоқда.

Биз юртимизда учинчи ренессансни барпо этиш масаласини стратегик вазифа сифатида олдимизга қўйиб, уни миллий ғоя даражасига кўтармоқдамиз.

Биз мактабгача таълим ва мактаб таълими, олий таълим тизими ҳамда илмий-маданий муассасаларни бўлғуси Ренессанснинг тўрт узвий ҳалқаси, деб биламиз.

Боғча тарбиячиси, мактаб муаллими, профессор-ўқитувчилар ва илмий-ижодий зиёлиларимизни эса янги Уйғониш даврининг тўрт таянч устуни, деб ҳисоблаймиз.

Бу борада биз ўзимизнинг миллий тажрибамиз ва жаҳондаги илғор ютуқларини уйғунлаштирган ҳолда фаолият олиб борамиз.

Барчамизга аёнки, таълим ва тарбия бор жойда албатта илм, албатта маданият ва тараққиёт бўлади.

Таълим ва тарбия ривожланган жамиятда радикализм ва экстремизм кайфиятлари ҳеч қачон илдиз отолмайди.

Биз келгусида ҳам бу йўлда бошлаган ишларимизни изчил давом эттириб, 2025 йилда болаларни мактабгача таълим билан қамраб олиш даражасини 80 фоизга етказиш учун барча зарур чораларни амалга оширамиз.

Бундан ташқари, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Барқарор ривожланиш мақсадларида белгиланган кўрсаткичларга эришиш доирасида 2025 йилга қадар 6 ёшли болаларнинг 100 фоизини мактабга тайёргарлик дастури билан қамраб олишни мақсад қилиб олганмиз.

Ҳурматли тадбир иштирокчилари!

Анжуманимизда жаҳоннинг 150 мамлакатидан вакиллар ташриф буюргани бугунги кунда мактабгача таълим соҳасини ривожлантириш глобал даражада долзарб аҳамиятга эга эканидан яққол далолат беради.

Ишончим комил, мазкур конференция бутун дунёда 2030 йилга қадар мактабгача таълим соҳасига оид сиёсатни белгилаб олиш ва шу орқали ёш болаларга сифатли таълим бериш йўлида халқаро ҳамкорликни янада кенгайтиришда янги имкониятлар яратади.

Шулардан келиб чиқиб, биз қуйидаги муҳим таклифларни илгари суришни мақсадга мувофиқ, деб ҳисоблаймиз.

Биринчидан, шиддатли дунёда турли хавф-хатарлар кучайиб бораётган давримизда энг заиф қатлам бўлган мактабгача ёшдаги болалар ҳам жиддий азият чекмоқда.

Шу сабабли, кичик ёшдаги болалар учун сифатли таълим бериш муаммоларини глобал даражада самарали ҳал қилиш, бу масалаларга биргаликда тезкор ечимлар ва тизимли ёндашувларни ишлаб чиқиш жуда долзарбдир.

Буни инобатга олиб, мазкур халқаро конференцияни мунтазам равишда ўтказиб боришни таклиф этамиз.

Иккинчидан, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Барқарор ривожланиш мақсадларига уйғун бўлган таълим бўйича барча саъй-ҳаракатларимизни тизимли мувофиқлаштириш мақсадида Тошкентда ЮНЕСКОнинг минтақавий марказини ташкил этиш ташаббусимизни маъқуллайсизлар, деб ишонаман.

Шунингдек, Кичик ёшдаги болалар таълими бўйича жаҳон ташкилоти билан қўшма лойиҳа ва тадқиқотларни олиб бориш, тарбиянинг янгича услубларини ва методик қўлланмаларни тайёрлаш учун кенг қамровли дастурни ишлаб чиқишни таклиф этаман.

Шу билан бирга, мазкур йўналишда жаҳонда тўпланган илғор тажрибалар, замонавий интерактив ўқитиш услублари, амалий билим ва кўникмалар билан ўзаро алмашиш мақсадида тарбиячилар халқаро ҳамжамиятини ташкил этиш ташаббусини илгари сурамиз.

Учинчидан, 2024 йилда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти томонидан ўтказиладиган келажак саммитининг умумий кун тартибидаги асосий мавзулардан бири сифатида, кичик ёшдаги болаларни тарбиялаш ва таълим бериш масаласини киритиш ҳамда унга алоҳида сессияни бағишлаш муҳимдир.

Бугунги конференция якунлари бўйича Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг болалар тарбияси масалалари умумбашарий тараққиётга эришишнинг муҳим омили экани тўғрисида махсус резолюциясини қабул қилиш айни муддао бўлар эди.

Ушбу ҳужжатда ота-оналарни болаларнинг сифатли таълим ва тарбия олиши, маънавий ва жисмоний баркамоллигини таъминлашдаги ролини, уларнинг қобилият ва салоҳиятларини тўлиқ намоён этиш борасидаги масъулиятини янада ошириш каби масалалар ўз ифодасини топиши лозим.

Муҳтарам хонимлар ва жаноблар!

Бугунги конференция қизғин мунозара ва ўзаро фикр алмашувлар руҳида ўтишига, унда янги ғоя ва ташаббуслар, аниқ таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқилишига ишонаман.

Анжуман якунлари бўйича қабул қилинадиган Тошкент декларацияси келгусида ушбу йўналишда биз биргаликда амалга оширадиган саъй-ҳаракатларимиз учун асос бўлиб хизмат қилиши шубҳасиз.

Фурсатдан фойдаланиб, барчангизга мустаҳкам саломатлик ва омадлар, анжуман ишига эса улкан муваффақиятлар тилайман.

Эътиборингиз учун раҳмат.

Инсон нафсининг касалликларидан бири – Аллоҳга таваккул қилишдан кўра, одамларга суяниш, ҳатто улар ўзларига ёрдам беришга қодир бўлмасада, улардан ёрдам сўраш. Ушбу касаллик Аллоҳ таоло барча махлуқотларига ризқ беришни зиммасига олган бўлишига қарамай инсон ўз ризқи ҳақида борасида қайғурганида ҳам намоён бўлади.

Муолажа услуби

Бундай касалликдан халос бўлиш учун Аллоҳ таолонинг қуйидаги ваъдаси асосига иймонни мустаҳкам қилиб барпо этиш лозим. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:

﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يُرِدۡكَ بِخَيۡرٖ فَلَا رَآدَّ لِفَضۡلِهِۦۚ يُصِيبُ بِهِۦ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۚ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ١٠٧﴾

“Агар Аллоҳ сени зарар ила тутса, Ундан ўзга ўшанга кушойиш берувчи йўқдир. Агар У сенга яхшиликни ирода қилса, Унинг фазлини рад қилувчи ҳам йўқдир. Уни бандаларидан хоҳлаганига етказади. У мағфират қилгувчи ва раҳмли Зотдир" (Юнус сураси, 107-оят).

Қолаверса, Аллоҳ таолонинг ушбу оятини ҳамиша ёдда сақлаш керак:

﴿۞وَمَا مِن دَآبَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا عَلَى ٱللَّهِ رِزۡقُهَا وَيَعۡلَمُ مُسۡتَقَرَّهَا وَمُسۡتَوۡدَعَهَاۚ كُلّٞ فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ ٦﴾

“Ерда ўрмалаган нарса борки, барчасининг ризқи Аллоҳнинг зиммасидадир. У зот уларнинг турар жойларини ҳам, борар жойларини ҳам билур. Ҳамма нарса очиқ-равшан китобда[1] бордир" (Ҳуд сураси, 6-оят).

Бир куни Аҳнаф ибн Қайс раҳимаҳуллоҳдан: “Қандай қилиб сиз бу одамларга улар орасида каттаси бўлмай туриб бош бўлдингиз?" деб сўрашди. Ахнаф уларнинг саволига бундай жавоб берди: “Ўз вазифамни бекаму кўст бажаришга ҳаракат қилдим ва мен масъул бўлмаган ишларга аралашмадим. Чунки Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилган:

﴿فَٱعۡبُدۡهُ وَتَوَكَّلۡ عَلَيۡهِۚ ١٢٣﴾

"Бас, Унга ибодат қилинг ва Ўзига суянинг!" (Ҳуд сураси, 123-оят).

Агар банда одамларнинг ожиз, заиф ва фақат Аллоҳ таолонинг изни билангина бирор ёрдам беришлари мумкинлигини англаб етса бу касалликдан халос бўлади. Инсонларнинг ўзи ҳар бири ёрдамга муҳтожликларини билган одам бошқаларга суянмайди, балки фақат Аллоҳ таолога таваккул қилади.

Абу Абдураҳмон ас-Суламийнинг

"Нафс иллатлари ва уларнинг муолажаси" китобидан

Даврон НУРМУҲАММАД таржимаси.

[1] Бу оятдаги очиқ-равшан китобдан мурод – Лавҳул-Маҳфуз. Лавҳул-Маҳфуз коинотдаги ўтган, ҳозир мавжуд ва келажакда бўладиган барча воқеа, ҳодиса ва нарсалар битилган ўчмас лавҳдир.