Ассалому алайкум, онажон! Яхшимисиз? Мен яхшиман, туғилишимга жудаям оз вақт қолди. Сизга айтишим керак бўлган бир гапим бор: мен баъзи нуқсонлар билан, ёруғ дунёдагилар тили билан айтганда ногирон бўлиб туғиламан. Аммо бунинг учун ҳеч кимнинг олдида бошим эгик бўлмайди, биргина сиздан ташқари…
Сиздан узр сўрайман…
Кутганларингизнинг ҳаммасига жавоб беролмаслигим учун…
Қўшнилар болаларини мен билан бирга ўйнатишни хоҳлашмаган пайтларда чекадиган изтиробларингиз учун…
Мен сабабли эшитган, қулоғингиз остидан кетмай қалбингизни поралайдиган “Боламас, бутун умрга етадиган ташвиш туғдинг”, каби гаплар учун…
Дўконма-дўкон юриб, велосипед қидиришнинг ширин завқларини ҳис этиш ўрнига, ногиронлар аравачаси ахтаришнинг азобига рўбарў қилганим учун…
Сиз чақирилмай қолиб кетадиган тўй-маърака, тадбирлар учун…
Ёки чақирилсангиз ҳам, мени ташлаб боролмайдиган йиғинлар учун узр сўрайман, Онажон!
Сиздан бир илтимосим ҳам бор: мендан воз кечманг! Ва эсингиздан чиқарманг:
Қувватсиз оёқларим билан зинапоялардан чиқишим машаққатга айланса ҳам, мени кўтариб чиқаришга уринманг. Майли, тўсиқларни биргаликда енгайлик, аммо қўлларимдан тутманг. Ёрдам беришни истасангиз, юқорига чиқинг ва “Кел!” денг. Балки уддалашга қийналиб, аламимдан йиғларман. Аммо шунда ҳам пастга тушманг, аксига, мени олға чорланг. Шундай қилмасангиз, ҳеч қачон кучли бўлолмайман.
Қулоқларим яхши эшитмагани учун гапиришга ўрганишимга анча муддат керак бўлар, балки… Бироқ, онажон, умидингизни узманг, мен билан кўпроқ гаплашинг, жим бўлиб олманг. Қўшиқлар куйланг, китоблар ўқиб беринг, шундай қилмасангиз… ҳеч қачон гапира олмаслигим ҳам мумкин…
Ҳамиша эътиборда бўлишим кераклигини имтиёз билиб, инжиқлик, қайсарлик қилсам, менга “Йўқ!” дея олинг. Раҳм-шафқатингиз ҳамма истаганларимни бажаришга ундамасин. Мени қувонтирганингиздек, йиғлата билинг. Йиғласам ҳам, мени оёқда туришга мажбур қилингки, келажакда биргаликда йиғламайлик.
Балки… дунёга келганимда бошқалардан юзу кўзим, аъзоларим бошқача бўлар, чиройли кўринмасман… Лекин сиз менга доим муҳаббат билан қаранг. Шундай қилингки, ойнага қараганимда ҳамманики сингари нуқсонсиз чеҳрани кўра олай…
Балки бошқа болалардек бир нарсани тезда тушунолмасман, англолмасман. Бироқ сиз тушунтиришдан эринманг, Онажон, юз марталаб такрорланг. Бўлмаса шундайимча ўтиб кетишим ҳам мумкин.
Яна бир гап, бу сатрларни ўқиётганда, кўзёш тўкманг, хўпми? Чунки мен буларни ёзаётиб асло йиғламадим. Ахир, сиз менинг онамсиз, Онажонимсиз, шундай эмасми?!
Ирфон тақвимидан
Cавол: Бир одам аёлига талоқ берган, кейин яқинларига ўша инсоннинг сеҳрлангани маълум бўлибди. Сеҳр қилинган кишининг талоғи ўтадими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аслида талоқ тушиши учун эрнинг ақл-ҳуши жойида бўлиши шарт. Шунинг учун фуқаҳоларимиз мажнун (ақли заиф), уйқудаги ва беҳуш кишининг талоғи ўтмаслигини таъкидлашган. Худди шунингдек, сеҳр сабабидан ақли жойида бўлмаса, феъл-атвори ўзининг мувозанатидан ташқарида бўлсаю хотинини талоқ қилса, талоғи тушмайди. Агар сеҳр қилинган кишининг ақл-ҳуши жойида бўлиб, ўзининг ҳатти-ҳаракатларини онгли равишда бажараётган бўлса, унинг талоғи тушади. Замондош ҳанафий уламолар сеҳр қилинган кишининг тасарруфи (талоқ, савдо каби ишлари) ҳақида бундай деганлар:
إن فقد عقله فهو غير مكلّف، وإلّا فيكون مكلّفاً
“Агар сеҳр қилинган киши ақл-ҳушини йўқотган бўлса, мукаллаф эмас (яъни талоғи ўтмайди). Аксинча - ақли жойида бўлса, мукаллаф саналади (яъни қилган ишларига жавобгар бўлади)” ("Арийжуз зуҳр” китоби).
Демак, саволда сўралган ҳолатда кишининг талоғи тушиши ақли жойида ёки жойида эмаслигига боғлиқ бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.