29 Декабр, 2024, 29 Жумадул сони, 1446
29 Декабр, 2024, 29 Жумадул сони, 1446
Рўзанинг шаръий маъноси ейиш, ичиш ва эр-хотин жинсий яқинлик қилишдан тийилиш демакдир. Рўзанинг фарзлигига Қуръон, суннат, ижмоъ ва маъқул далиллар мавжуд. Қуръондаги далил:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
яъни: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз”. (Бақара, 183). Шунингдек:
فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ
яъни: “Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин”, ояти ҳам Рамазон рўзасининг фарзлигига далилдир. (Бақара, 185).
Суннатдаги далил эса Пайғамбар с.а.в.нинг қуйидаги ҳадиси муборакларидир:
بني الإسلام على خمس : شهادة أن لا إله إلا الله ، وأن محمدا رسول الله ، وإقام الصلاة ، وإيتاء الزكاة ، وصوم رمضان ، وحج البيت من استطاع إليه سبيلا
(رواه البخاري ومسلم) .
яъни: “Ислом беш нарсага бино қилинган: Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқлиги ва Муҳаммад Аллоҳнинг Расули эканлигига гувоҳлик бериш, намоз ўқиш, закот бериш, Рамазон рўзасини тутиш, йўлга қодир бўлган киши ҳажга бориши”. )Бухорий ва Муслим ривояти). Шунингдек,
عن أبي إمامة الباهلي رضي الله عنه قال: سمعت رسول الله صلي الله عليه وسلم يخطب في حجة الوداع فقال: (( اتقوا الله، وصلوا خمسكم، وصوموا شهركم، وأدوا زكاة أموالكم، و أطيعوا أمراءكم، تدخلوا جنة ربكم
(رواه الترمذي)
яъни: Абу Имома ал-Боҳилий р.а. айтадилар: Мен Расулуллоҳ с.а.в.ни Ҳажжатул Вадоъдаги хутбада шундай деганларини эшитганман: “Аллоҳга тақво қилинг, беш вақт намозингизни ўқинг, бир ой рўзангизни тутинг, молларингизни закотини беринг, амирларингизга итоат қилинг, Раббингизнинг жаннатига дохил бўласизлар” (Термизий ривояти).
Рамазон ойи рўзасининг фарз эканлигига ва уни фақат кофир кимсагина инкор қилиши мумкинлигига мусулмон уммати бир овоздан ижмоъ қилганлар.
Маъқул далил қуйидагиларда кўринади, биринчидан: рўза неъматга шукр келтириш учун василадир. Чунки, рўза неъматларнинг ичида энг қадрлиси ва зарури бўлмиш ейиш, ичиш ва жимоъ қилишдан нафсни тийиш бўлиб, маълум вақт ўзини бу неъматлардан тийган киши унинг қадрига ета бошлайди. Зеро, неъматнинг қадри ундан бебаҳра бўлгандагина билинади. Бу эса, кишини неъматга шукр қилишига сабаб бўлади. Неъматга шукр қилиш ҳам ақлан ва ҳам шаръан фарздир. Шунинг учун Қуръони каримдаги рўзага оид оятнинг сўнгида:
لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
яъни: “шукр қилишингиз учундир”, дейилмоқда. (Бақара, 185).
Иккинчидан, рўза тақвога василадир. Чунки, киши Аллоҳнинг розилигини истаб, унинг аламли азобидан қўрқиб ҳалол неъматлардан нафсини тияди. Бунда нафси унга итоат қилади. Бас, шундай экан, нафснинг ҳаромдан ҳазар қилиши янада осонроқ кечади. Шундай экан, рўза нафсда Аллоҳ ҳаром қилган амаллардан тийилишга кўникма ҳосил бўлишига сабаб бўлади. Ҳаромдан сақланиш эса фарздир. Шунинг учун ҳам Қуръони каримдаги рўзага оид оятда:
لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
яъни: “шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз”, дейилган (Бақара, 183).
Ҳар бир ибодатда бўлгани каби рўзанинг ҳам фарз бўлишининг ҳикмати бор. Рўза инсонни тарбиялашда, унинг ахлоқини гўзаллашувида катта аҳамият касб этади. Зеро, тарбия маёғи бўлмиш рўза туфайли киши нафақат жисмонан, балки маънан ва ахлоқан покланади. Ибн Можа ўзларининг “Сунан” китобларидан қуйидаги ҳадисни келтирадилар:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : لِكُلِّ شَيْءٍ زَكَاةٌ وَزَكَاةُ الْجَسَدِ الصَّوْمُ
яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. айтдилар: “Ҳар бир нарсанинг закоти бор, жасаднинг закоти рўзадир”. Маълумки, закотнинг маъноси тозалаш демакдир. Демак, рўза туфайли киши жасадини ундаги ортиқча ва зарарли моддалардан тозаласа, ахлоқини зарарли одат ва хулқлардан тозалаб олади. Чунки, аъзоларни гуноҳ ишларни қилишдан тийиш рўзанинг мақбул бўлишининг асосий шартларидандир. Шунинг учун ҳам Расулуллоҳ с.а.в. ҳадисларининг бирида марҳамат қилдилар:
عن أبي هريرة رضي الله عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم من لم يدع قول الزور والعمل به فليس لله حاجة في أن يدع طعامه وشرابه
(رواه البخاري).
яъни: Абу Ҳурайра р.а.дан ривоят қилинади, Расулуллоҳ с.а.в. дедилар: “Ким гуноҳ гапни ва гуноҳ амални қўймаса таоми ва шаробини тарк этганига Аллоҳ муҳтож эмас”. (Бухорий ривояти).
Демак, рўза кишида инсоний фазилатларни мужассам бўлишлиги ва номуносиб иллатлардан қутилишига кўмак берадиган улуғ ибодатдир.
Ҳомиджон Ишматбеков.
Аллоҳ таолога чексиз ҳамду саноларимиз, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга мукаммал салавоту саломларимиз бўлсин.
Муҳтарам юртдошлар!
Аллоҳга шукрки, гўзал диёримизда ҳар тонгни тинчлик, хотиржамлик билан қарши олмоқдамиз. Ушбу улуғ неъмат сабабли, ҳар соҳада ютуқлар, юксалишлар бўлмоқда, неъматлар кундан-кун зиёда бўлиб бормоқда. Бу юртда инсон азиз, унинг қадри юксак экани, ўзининг ҳаётий ифодасини топиб бормоқда. Айниқса, ижтимоий ҳимояга муҳтожлар, ногиронлиги бўлган инсонлар, камбағал оилаларга доимий ғамхўрлик кўрсатиб келинмоқда.
Шубҳасиз, охирги йилларда кам таъминланган, боқувчисини йўқотган, ёрдамга муҳтож фуқаролар билан манзилли ишлаш бўйича қонуний асослар ва халқпарвар тизим яратилди.
Сиз азиз юртдошларимизга мурожаат қилар эканмиз, шуни алоҳида таъкидлашни хоҳлардикки, ижтимоий ҳимоя масаласида Президентимизга камарбаста бўлиш барчамиз интилаётган фаровон келажак, фарзандларимиз бахту саодатини таъминлашнинг энг муҳим шартидир.
Ислом динида муҳтожларга ёрдам бериш, жисмоний имконияти чекланган инсонларга меҳр-мурувват кўрсатиш, мискин ва бечоралар ҳолидан хабар олиш энг савобли амаллардан ҳисобланади. Муборак динимиз хайр-саховатга буюрар экан, уни ўз ўрнига сарфлашга амр этади. Муҳтож инсонлар ҳаққига хиёнат қилиш эса оғир гуноҳ саналади.
Юртимизда Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги ташкил этилиши халқимиз қалбидаги эзгу иш бўлди. Агентлик оғир ижтимоий ҳолатга тушган ва тушиш хавфи бўлган аҳоли билан манзилли ишлаётгани, хайру эҳсонларни ўз эгаларига етказаётгани халқимизни мамнун этмоқда, қалбига хурсандчилик улашмоқда. Албатта, мана шундай меҳрга муҳтож инсонларнинг дуоси билан юртимиз янада обод бўлади.
Ҳурматли юртдошларимиз!
Яратганга шукр, тарбиянинг асосий пойдевори бўлган мактабга, ёшларни илм-маърифатли қилишга давлатимиз томонидан доимий эътибор қаратилмоқда. Янгидан янги мактаблар, боғчалар қурилмоқда. Юртимизда ўрта ҳисобда йилига бир миллион бола туғилмоқда. Бу дегани, етти йилдан кейин бир неча минг мактабга эҳтиёж пайдо бўлади. Шундай экан, саховатпеша кишиларимиз мактаб қуриш ёки таъмирлаш ишларига ҳам катта эътибор қаратишларини тавсия этамиз. Зотан, маърифат, зиё маскани бўлган таълим даргоҳларини қуриш, обод қилиш ажри улуғ амаллардан ҳисобланади. Шунингдек, таълим муассасалари талаба ва ўқувчиларни моддий тарафдан таъминлаш, уларни контракт-шартномаларини тўлаб бериш, ўқув қурол ва дарсликларини олиб бериш савоби доимий ёзилиб турадиган садақаи жория бўлади.
Азиз ватандошлар!
Таассуфки, тўйлар, оилавий тантаналар, марҳумлар хотираси, ҳаж ва умрага бориб-келувчиларни кутиб олишга бағишланган йиғинлар, улардаги бир-биридан ўтиб тушадиган, кимўзарга, риёга, исрофга тўла ишлар халқимизнинг жиддий муаммоларидан бири бўлиб келмоқда.
Шу ўринда, зиёлилар, ёши кекса отахону онахонлар, нуронийларга айтар сўзимиз, келинг, биргаликда юртимиз аҳолисига, айниқса, юқоридаги каби исрофгарчилик ва дабдаба қилаётганларга тушунтириш ишларини кўпайтирайлик, бу каби иллатларга биргаликда барҳам берайлик. Аллоҳ таоло ато этган мол-дунёни исроф қилиш – катта гуноҳ, эканини уқтирайлик! Бунинг ўрнига топганларимизни савобли ишларга сарфлаб, бева-бечора, ночор, муҳтожларга ёрдам берайлик, ана шунда улкан савобга эга бўламиз, иншоааллоҳ!
Қадрли уламолар ва имом-домлалар!
Ижтимоий ҳимоя бўйича Юртбошимизнинг ташаббусларини қўллаб-қувватлаган ҳолда, биз – дин пешволари қуйидаги 7 та вазифани амалга оширишни белгилаб олмоқдамиз:
Биринчи, уламолар ва имом-хатиблар “Хайру саховат – қалбларга қувонч улашади” шиори остида тарғибот-ташвиқот ишларини кенг кўламда амалга ошириш.
Иккинчи, ҳар бир марказий масжид 5 тадан эҳтиёжманд оилани оталиққа олиб, уларнинг фарзандларини ўқув курсларида ўқитиши, касб-ҳунарга ўргатиши ва доимий даромадга эга бўлишига кўмаклашиш.
Учинчи, ҳар бир туман-шаҳар бош имом-хатиблари ҳудудидаги камида 1 та мактабни ҳомийларни жалб этган ҳолда таъмирлаш ишларига ёрдам кўрсатиш.
Тўртинчи, “Вақф” хайрия жамоат фонди Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги билан ҳамкорликда мамлакатимиз бўйича кам таъминланган оилалар фарзандлари бўлган 200 нафар ёшни касбга ўргатиш ва иш билан банд қилиш.
Бешинчи, “Вақф” хайрия жамоат фонди “Инсон” ижтимоий хизматлар маркази билан ҳамкорликда жисмоний имконияти чекланган болаларга 50 дона спорт аравачаси ва бошқа реабилитация воситалари олиб бериб, уларнинг даволанишларига кўмаклашиш.
Олтинчи, масжид имом-хатиблари ҳомийларни жалб этган ҳолда “Меҳрибонлик”, “Саховат”, “Мурувват” уйларига ва меҳнат фахрийларига моддий ёрдамлар кўрсатиш ишларини ташкил этиш.
Еттинчи, имом-хатиблар томонидан тўй-маърака маросимлардаги исрофгарчилик, умра зиёратидан қайтгандан кейин ҳар хил хўжакўрсин маросимлари уюштиришдек иллатларнинг олдини олиш юзасидан тарғибот ишларини амалга ошириш.
Азиз юртдошлар!
Хайрли ва савобли ишга ҳисса қўшган, етим-есир, бева-бечоранинг бошини силаган одамнинг амал дафтарига қиёматгача садақаи жория савоби тўхтамасдан ёзилиб туришини, бундай одам халқ ичида, эл орасида доимо ҳурмат ва эъзозда бўлишини унутмайлик!
Аллоҳ таоло эзгу ишларимизни Ўзи мукофотласин, омин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар Кенгаши раиси,
муфтий Шайх Нуриддин ХОЛИҚНАЗАР
Тошкент шаҳри
2024 йил 26 декабрь
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 