31 Октябр, 2024, 28 Рабиъус сони, 1446
31 Октябр, 2024, 28 Рабиъус сони, 1446
“Эй, имон келтирганлар! Ёппасига итоатга киришингиз ва шайтоннинг изидан эргашмангиз! Албатта у сизларга аниқ душмандир”.
Қуръони карим
Бақара сураси, 208-оят
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) – Ер юзида тинчликни ва хавфсизликни таъминлаш, давлатларнинг ва миллатларнинг ўзаро ҳамкорлигини ривожлантириш мақсадида 1945 йил 24 октябрда фашизм устидан ғалаба қозонган мустақил давлатларнинг ихтиёрий бирлашиш асосида тузилган энг йирик халқаро ташкилот.
1971 йилда БМТ Бош Ассамблеяси ўз резолюциясида аъзо давлатларга бу кунни байрам сифатида нишонлашни тавсия қилган.
БМТ Уставида кўрсатилгандек, у халқаро тинчлик ва хавфсизликни сақлаш, халқларнинг тенгҳуқуқли бўлиши ва ўз тақдирини ўзи белгилаши қоидасига амал қилиб, миллатлар ўртасида дўстлик муносабатларини ривожлантиришни, иқтисодий, ижтимоий, маданий муаммоларни ҳал этишда халқлар ўртасида ҳамкорлик бўлишини таъминлашни кўзда тутиб, шу умумий мақсадларга эришишда миллатлар ҳаракатини уйғунлаштириб турадиган маркази ҳисобланади.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ташкил топиши билан инсон ва шахс ҳуқуқларини ҳимоя қилишни халқаро ҳуқуқий тартибга солишни замонавий босқичига асос яратилди ва БМТ Уставида таъкидланганидек: “Биз, Бирлашган миллатлар халқлари, инсоннинг асосий ҳуқуқларига, инсон шахсининг қадр қимматига, эркак ва аёлларнинг тенг ҳуқуқларига ва катта-кичик миллатлар ҳуқуқларининг тенглигига ишончини қайта қарор топтиришга қатъий аҳд қилиб, Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ушбу Уставини қабул қилишга ва Бирлашган Миллатлар Ташкилотини таъсис қилишга розилик бердик!”
Айни маҳалда Бирлашган Миллатлар Ташкилотига аъзо давлатлар “Барча давлатлар ўртасида дўстона муносабатларни ривожлантириш ҳамда таъминлаш учун зарур бўлган тинчлик, адолат ва фаровонликнинг муҳим аҳамияти ҳисобланадиган инсон ҳуқуқлари ва асосий эркинликларининг ҳурмат қилиниши ва уларнинг ялпи аҳамиятини тан олиш” мажбуриятини ўз зиммаларига олдилар.
БМТ Устави барча давлатлар риоя этилиши шарт бўлган ягона халқаро ҳужжатдир.
Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг – 1992 йилнинг 2 мартида БМТга аъзо бўлди.
Бугунги кунда ер юзида 270 дан ортиқ мамлакат мавжуд бўлиб, улардан 193 таси БМТга аъзо бўлган. Дунёдаги энг нуфузли ташкилот бўлмиш БМТнинг Бош Ассамблеяси биноси олдида Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи шу куни 2 март 1992 йилдан бери юқорига самога кўтарилган.
1993 йилнинг 24 августида БМТнинг Тошкентдаги ваколатхонаси очилди.
Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг ва Бирлашган Миллатлар Ташкилот тараққиёт Дастурининг Ўзбекистондаги доимий вакили ҳамда Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармойишига биноан Ўзбекистон Республикасининг Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (Нью-Йорк шаҳри) даги доимий вакили фаолият юритадилар.
Ўзбекистон Республикаси БМТнинг тенгҳуқуқли аъзоси сифатида бу энг нуфузли халқаро ташкилотнинг мақсад ва қоидаларига қатъий амал қилиб келмоқда.
Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон декларацияси Ўзбекистон Республикаси Мустақилликка эришгандан сўнг қўшилган биринчи халқаро ҳуқуқий ҳужжат бўлди ва у туфайли Ўзбекистон БМТнинг тегишли конвенциявий органларига ўзининг даврий миллий маърузаларини мунтазам равишда тақдим этиш орқали инсон ҳуқуқлари соҳасидаги халқаро мажбуриятларни изчиллик билан ва қатъий равишда бажариб келмоқда. Уларнинг тавсияларини бажаришда муҳтарам Президентимизнинг раҳнамоликларида давлат органлари, фуқаролик жамияти институтлари, фуқароликнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари, оммавий ахборот воситалари ва бевосита фуқароларнинг ўзлари ҳам иштирок этмоқдалар. Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон Декларациясининг қоидалари Ўзбекистон Республикаси, инсоннинг сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва маданий ҳуқуқ ва эркинликларининг ишончли ҳимоя қилишни таъминлайдиган миллий қонунчилик меъёрларида ўз ифодасини топган.
1948 йил 10 декабрда Бош Ассамблеяси Инсон ҳуқуқлари Умумжаҳон Декларациясини эълон қилди ва қабул қилди. “Ҳар бир одам учун инсоннинг умумий ҳуқуқлари илк бор ўз ифодасини топган ушбу ҳужжат бугунги кунда 360 дан ортиқ тилда чоп этилган ва жаҳондаги энг кўп таржима қилинадиган ҳужжат ҳисобланади. Бу унинг универсал хусусиятга эга эканлиги ва кенг тарқалишидан далолатдир. Мазкур ҳужжат кўплаб янги, мустақил давлатлар конституциялари ва янги демократиялар учун намуна бўлиб хизмат қилмоқда, онгимизда эзгулик ва ёвузлик ҳақида фикр юритиш имконини берадиган мезонга айланди”, – деб тарифлади БМТнинг Бош котиби.
Ушбу декларация мустақил Ўзбекистон Республикаси имзолаган энг биринчи халқаро ҳужжатдир.
1991 йил 30 сентябрь. Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг “Инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчлари” деб аталган иккинчи бўлими мазкур декларация талабларига тўла мос бўлиб, унда Ўзбекистон Республикаси барча фуқаролари тенг ҳуқуқ ва эркинликларга эга бўлиши, жинси, ирқи, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чиқиши, эътиқоди, шахси ва ижтимоий мавқеидан қатъи назар, қонун олдида тенглиги таъминланган. Республикамизда инсон ҳуқуқларига оид юздан ортиқ қонунлар қабул қилинган ва улар халқаро меъёрлар ва андозаларга мувофиқлаштирилган.
БМТ Бош Ассамблеясида Ўзбекистон Республикаси Президенти муҳтарам Президентимиз томонларидан минтақавий хавфсизлик ва барқарорлик муаммоларини ҳал этиш йўл-йўриғи дунё миқёсидаги муаммолар билан бирга қўшиб очиб берилди. Ҳамда Ўзбекистоннинг кенг кўламли ҳамкорликка оид ҳамма таклифларида уни БМТ фаолияти ва бу ташкилотнинг ихтисослашган муассасалари орқали амалга ошириш тамойиллари илова қилинди.
Ҳаммамизнинг хабаримиз бор, муҳтарам Президентимиз ўз нутқларида муборак Ислом динимизнинг асл инсонпарварлик моҳиятини бутун жаҳон жамоатчилигига етказиш олдимизда турган муҳим вазифа эканини алоҳида қайд этдилар.
Давлатимиз Раҳбари БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида жаҳоннинг энг юқори минбаридан туриб, мустақил Ўзбекистон ташқи сиёсатининг маънавий йўналиши инсонпарварлик, инсонийлик, ошкоралик, ҳуррият, ўз имкониятларига таяниш ва инсониятнинг ягона оиласида ўз тараққиёт йўлига эга бўлишлигини таъкидлаб, баён қилдилар.
Шунингдек, давлатимиз Раҳбари аслида Ислом дини эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларга риоя этишга даъват этишини алоҳида таъкидлаб ўтдилар. Жумладан, муҳтарам Президентимиз шундай дедилар: “Биз бутун жаҳон жамоатчилигига Ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамлигининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Биз муқаддас динимизни зўравонлик ва қон тўкиш билан бир қаторга қўядиганларни қатъий қоралаймиз ва улар билан ҳеч қачон муроса қила олмаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади”.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ) – тинчликни ва халқаро хавфсизликни қўллаб-қувватлаш, давлатлараро ҳамкорликни ривожлантириш мақсадида ташкил этилган универсал ташкилотдир.
БМТ ҳар бир инсонни ҳуқуқларини қўллаб-қувватлаш, кенгайтириш ва ҳимоя қилиш мажбуриятини ўз зиммасига олган дунёдаги ягона ташкилот сифатида дунёнинг “Умумжаҳон парламенти” сифатида календарнинг маълум бир кунини инсоният учун, халқ учун, умумжамият учун зарур бўлган масалаларга бағишлаб қўйган.
“Динлараро бағрикенглик ҳафтаси”, “Саратон билан курашиш халқаро куни”, “Халқаро ижтимоий адолат куни”, “Халқаро она тили куни” февраль ойида. Март ойида “Камситишга ноль куни”, “Халқаро ёввойи табиат”, “Халқаро ирқий камситилишни бартараф этиш куни”, “Ирқчилик ва ирқий камситилишларга қарши курашаётган халқлар билан бирдамлик ҳафтаси”, “Халқаро сил касаллигига қарши курашиш куни”, “Халқаро инсон ҳуқуқлари поймол бўлишида ҳақиқатни ўрнатиш куни”. Апрель ойида “халқаро спорт, тинчлик ва тараққиёт йўлида куни”, “Йўл ҳаракатларида содир этилган ҳодисаларда ҳалок ўлганларни хотиралаш куни”, июнь ойида “Халқаро атроф муҳитни муҳофаза қилиш куни”, “Халқаро қочоқлар куни”, “Гиёҳвандликка қарши курашиш куни”, “Халқаро мурувват куни”, сентябрь ойида “Халқаро тинчлик куни” бўлиб деярли 365 кун инсонларнинг турли муаммоларини енгиллаштиришда, баъзи муаммоларни ечилишида ўз самарасини бермоқда.
БМТ ўз тараққиёт дастурини амалга оширишда дунёнинг турли чеккаларида ва ер юзининг барча минтақаларида БМТнинг кўплаб ихтисослашган ташкилотлари ва муассасалари орқали ҳам тинчликни сақлашда, инсонлар ҳаётидаги муаммоларни бартараф этишда салмоқли ҳисса қўшиб келмоқда. Зеро Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг XIX та бобларидаги 111 та моддаларининг барчалари ҳам ер юзида халқлараро тинчлик ва хавфсизликни барпо этиш билан йўғирилган.
БМТ Уставида таъкидланган халқаро тинчлик ва хавфсизликни барпо этишда Ўзбекистон Республикасининг ҳиссаси беқиёс ва бетакрор.
Жаннатмакон юртимиз тинчлиги, муқаддас Ватанимиз равнақи, доно халқимиз саломатлиги ва фаровонлиги учун, муборак динимиз камолоти учун муҳтарам Президентимиз Ш.М.Мирзиёев раҳнамоликларида ҳукуматимиз, Диний идорамиз раҳбарияти томонларидан оқилона олиб борилаётган хайрли, савобли ишларни амалга ошириш мақсадида вилоятларимиз раҳбарлари ҳамда шаҳар, туман раҳбарларининг бошчиликларида меҳнаткаш халқимиз кўп ишларни амалга оширди ва шу олижаноб ислоҳотлар ҳали ҳамон бажарилиб келинмоқда... Бунга дунё тан бермоқда...
Иброҳимжон домла Иномов
Бугун, 30 октябрь куни пойтахтимизда “Орфан касалликлари ташхиси ва даволаш” мавзусида халқаро форум бошланди. Мазкур муҳим тадбирда дунёнинг 15 дан ортиқ давлатларидан делегациялар, соғлиқни сақлашга соҳасига доир вазирлик, халқаро ва маҳаллий ташкилот мутасаддилари турли эксперт ва мутахассислар иштирок этмоқда. Форум таниқли дин пешволари ва тиббиёт мутахассисларини бирлаштириши билан ҳам катта аҳамиятга бўлди.
Мазкур форум жамиятдаги энг оғриқли мавзулардан бири бўлган болалардаги ирсий-генетик касалликларнинг олдини олиш ва даволаш масалаларига бағишланади.
Халқаро анжуманда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари нутқ қилиб, турли касалликларнинг олдини олиш ва даволашда диний-миллий қадриятларнинг ўрни, дин пешволари орфан касалликларининг маънавий, диний ва ижтимоий жиҳатларини муҳокама қилишга доим тайёр эканини таъкидлаб, беморлар дардига малҳам бўлиш, хусусан, ирсий-генетик касалликлар билан азият чекаётган ёш болаларнинг ҳаётини сақлаб қолишга ҳисса қўшиш савобли иш эканини алоҳида қайд этдилар.
Шунингдек, Ислом инсониятни бахтли-саодатли бўлиши учун дини, жони, ақли, насли ва молини муҳофаза қилишга чақириши, Аллоҳ таоло ҳаёт неъматини инсонларга омонат қилиб бераркан, уни муҳофаза қилишга амр этиши, ақлнинг улуғ неъматлиги, шу сабабли динимиз ақлга салбий таъсир қилувчи, унинг фаолиятини бузувчи зарарли нарсалар истеъмол қилишни тақиқлашини баён қилдилар.
Шу билан бирга, Аллоҳ таоло инсон наслини муҳофаза қилиш учун никоҳни жорий қилгани, у бузуқликнинг ҳар қандай туридан қайтариши, наслни муҳофаза қилиш йўлида никоҳ шартномасини тузишдан олдин икки томонни тиббий кўрикдан ўтишини ҳам маъқуллашини таъкидладилар.
Форум иши давом этмоқда.
ОРФАН КАСАЛЛИКЛАРИ ТАШХИСИ ВА ДАВОЛАШ БЎЙИЧА ХАЛҚАРО ФОРУМДАГИ
ЎЗБЕКИСТОН МУСУЛМОНЛАРИ ИДОРАСИ РАИСИ, МУФТИЙ ШАЙХ НУРИДДИН ХОЛИҚНАЗАР ҲАЗРАТЛАРИНИНГ МАЪРУЗАСИ
Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳу!
Аллоҳ таолога шукрки, аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш, оналик ва болаликни муҳофаза қилиш бўйича миллий дастурлар амалга ошириб келинмоқда. Шу билан бирга, кам учрайдиган (орфан) ва ирсий-генетик касалликларга чалинган болаларга вақтида ташхис қўйиш ва даволашга қаратилган тиббий ҳамда ижтимоий ёрдамни яхшилаш ишлари ҳам давом этмоқда.
Бугун бўлиб ўтаётган форум жамиятдаги энг оғриқли мавзулардан бири бўлган ирсий касалликларнинг олдини олиш ва даволаш юзасидан ташкил этилаётгани билан янада аҳамиятлидир.
Ҳурматли азизлар!
Таъкидлаш лозимки, инсонларнинг соғлом турмуш кечириши ҳар қандай жамиятда энг муҳим масалалардан бири ҳисобланади. Убайдуллоҳ ибн Миҳсон Ансорий Хотмий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«مَنْ أَصْبَحَ مِنْكُمْ آمِناً فيِ سِرْبِهِ، مُعَافىً فيِ جَسَدِهِ، عِنْدَهُ قُوتُ يَوْمِهِ، فَكَأَنَّمَا حِيزَتْ لَهُ الدُّنْيَا بِحَذَافِيرِهَا».
“Ким манзили тинч, тани саломат, бир кеча-кундузлик озуқаси бор ҳолда тонг оттирса, гўё унга бутун дунё тўлалигича берилибди”, дедилар” (Имом Термизий ривояти).
Ҳадиси шарифга эътибор билан қарасак, жамият фаровонлиги ва тараққиёти учун хизмат қилувчи учта улуғ неъмат: тинчлик, саломатлик ва бир кунлик ризқ ҳақида сўз бормоқда.
Динимиз инсониятни бахтли-саодатли бўлиши учун хизмат қилувчи “шариатнинг бош мақсадлари” деб номланган беш мақсадни муҳофаза қилишга чақиради. Улар: дин, жон, ақл, насл ва мол муҳофазаси. Ушбу заруратларнинг учтаси биз сўз юритаётган мавзу билан чамбарчас боғлиқ экан, шулар ҳақида сўз юритсак:
Биринчиси жон муҳофазаси. Аллоҳ таоло ҳаёт неъматини инсонларга омонат қилиб бераркан, уни муҳофаза қилишга амр этади. Ирсий касалликлар нафақат инсон жони ва саломатлиги, балки унинг ижтимоий ва руҳий ҳолати учун ҳам зарар экани маълум.
Иккинчиси ақл муҳофазаси. Ақл улуғ неъматлардан бири. Динимиз барча ишларда инсоннинг ақли расо бўлишини шарт қилади. Шу сабабли динимиз ақлга салбий таъсир қилувчи, унинг фаолиятини бузувчи зарарли нарсалар истеъмол қилишни таъқиқлайди.
Насл муҳофазаси. Аллоҳ таоло инсон наслини муҳофаза қилиш учун никоҳ аталмиш ақдни жорий қилди. Шунингдек, бузуқликнинг ҳар қандай туридан қайтарди. Шунингдек, наслни муҳофаза қилиш йўлида никоҳ шартномасини тузишдан олдин икки томонни тиббий кўрикдан ўтишини ҳам маъқуллайди.
Таҳлилларга кўра, орфан ва ирсий-генетик касалликларнинг келиб чиқиши сабаблари гиёҳванд, ақлни кетказадиган моддалар истеъмоли ва зино-фаҳш каби иллатлар экани маълум. Юқорида қайд этилган учта мақсадга амал қилиниши мана шундай касалликлардан ҳимоя қилишда муҳим омил бўлади.
Қадрли давра суҳбати иштирокчилари!
Ирсий-генетик касалликлар келиб чиқишининг яна бир сабаби яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳ бўлиб, унда кўплаб салбий оқибатлар мавжуд. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу яқин қариндошлари билан никоҳланишга одат қилган Бану Соиб қабиласига қарата бундай деди:
«مَاليِ أَرَاكُمْ يَا بَنِي السَّائِبِ قَدْ ضُوِيْتُمْ، غَرِّبُوا النِّكَاحَ لاَ تُضْوُوا»
“Эй Бану Соибликлар, нега мен сизни бунчалик заиф кўряпман?! Никоҳда бегоналашинг, заиф болалар туғилмайди”.
Имом Шофеий раҳматуллоҳи алайҳ бир қавмга оид бўлган инсонларнинг никоҳи ҳақида бундай деган:
«لَيْسَ مِنْ قَوْمٍ لاَ يَخْرُجُونَ نِسَائُهُمْ إِلَى رِجَالِ غَيْرِهِمْ وَلاَ يَخْرُجُونَ رِجَالُهُمْ إِلىَ نِسَاءِ غَيْرِهِمْ إِلَّا جَاءَ أَوْلاَدُهُمْ حَمْقَى».
“(Никоҳда) аёллари ўз қавмининг эркакларидан, эркаклари эса ўз қавмининг аёлларидан бошқага чиқмаган қавмларнинг фарзандлари ақли заиф бўлади”.
Имом Ғаззолий раҳматуллоҳи алайҳ “Иҳё” асарида никоҳ бобида яқин қариндошлар билан оила қурмаслик риоя қилиш лозим бўлган ишлардан деб таъкидлаган.
Тиббиёт илмидан маълумки, яқин қариндошлар ўртасидаги никоҳ сабабли кўп салбий асоратлар юзага келади. Жумладан, фарзандларни тузалмас ирсий касалликлар ва туғма нуқсонлар билан дунёга келиши, бир ёшгача бўлган болалар ўртасидаги ўлим сонининг кўплиги, аёллар ва эркаклар бепуштлиги кабиларни мисол қилиш мумкин.
Ҳурматли азизлар!
Пайғамбаримиз алайҳиссалом соғлиқни сақлашга тарғиб қилиш билан бирга, беморликни даволаш борасида ҳам гўзал хитоб қилганлар: “Аллоҳ дардни ҳам, давони ҳам туширган ва ҳар бир дардга давосини қилиб қўйган. Шундай экан, даволанинглар”.
Шунингдек, касалликни кечикиб даволагандан кўра, унинг олдини олган афзалдир. Имом Мотуридий ҳазратлари: “Тириклик қадрига соғлиқ пайтингда етгил!”, деганлар.
Киши касалликка йўлиққанда дардига шифо бўладиган омиллардан фойдаланиб, ўзига муолажа қилиши лозим. Агар у ўз саломатлигига эътибор бермаслиги туфайли зарар етадиган бўлса, гуноҳкор бўлади.
Тансиҳатлик бўлмаса, одам бу дунёда бахтли бўлишини тасаввур ҳам қилиб бўлмайди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Икки неъмат борки, кўп одамлар улардан ғафлатдалар. Улар соғлик ва фароғат”, дедилар (Имом Бухорий).
Муборак ҳадисларда келтирилганидек, “Аллоҳдан яқийн (мустаҳкам иймон)ни ва мустаҳкам соғликни сўранглар. Зеро, одамларга яқийн ва мустаҳкам соғликдан кўра яхши нарса берилмаган” (Имом Термизий ривояти). Демак, бандага Аллоҳ томонидан берилган неъматлар ичида энг биринчиси мустаҳкам иймон турса, ундан кейин соғлик туради.
Ҳикматларда келганидек, соғлом ақл саломат жисмни талаб қилади. Улар асло айро тасаввур қилинмайди. Ҳатто жаннатда ҳам “саломатлик” янграйдиган сўздир. Ҳақ таоло Қиёмат куни жаннатга кирган бандаларига қарата:
ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ آَمِنِينَ
“У (ер)га соғ-саломат, тинч-омон кирингиз!” деб марҳамат қилади (Ҳижр, 46).
Аллоҳ таоло барчамизни бу дунёда турли бало-офатлар, дардлардан йироқ айласин, халқларимизга тинчлик-офият ато этсин ва бу соҳада бошланган ҳамкорликларимизга қут-барака ва улкан зафарлар берсин.
Вассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳу.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 