06 Июн, 2025, 10 Зулҳижжа, 1446
06 Июн, 2025, 10 Зулҳижжа, 1446
Улуғ тобеин Абу Абдуллоҳ Саид ибн Жубайр ибн Ҳишом Асадий Волибий ҳижрий 46 йил (милодий 665 йил)да Куфада туғилган. Одамлар Ибн Жубайрни “кўринишлари қора бўлса ҳам, хислатлари оппоқ эди”, деб таърифлашган. Абдуллоҳ, Муҳаммад ва Абдулмалик исмли уч нафар фарзанди бўлган.
Дастлаб бир муддат Куфада Абдуллоҳ ибн Утбанинг котиби бўлган. Сўнгра бутун умрини илмга бағишлаган. Ибн Аббос, Ибн Умар, Абдуллоҳ ибн Муғаффал, Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳум каби йирик саҳобалардан таълим олган. Макка тафсир мактабининг устози, “Қуръон таржимони” Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан тафсир ва бошқа илмлардан сабоқ олди. Ибн Жубайр худди инсонга соя эргашиб юргандек, доимо Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу билан бирга юрарди. Шу сабаб, Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу шогирдининг илмига қаттиқ ишонар, масала сўраб келганларни унга йўллаб: “Ахир орангизда Саид ибн Жубайр борку!” деб танбеҳ берардилар.
Ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи Макка мадрасасининг олд талабаларидан, тафсир, ҳадис ва фиқҳ илмлари имомларидан бўлиб етишди. Ҳаммод ибн Абу Сулаймон, Амр ибн Дийнор, Муҳаммад ибн Восеъ, Ҳишом ибн Ҳассон, Ҳилол ибн Ҳиббон, Сулаймон Аъмаш роҳматуллоҳи анҳум каби зарабдаст олимларга устозлик қилди, ҳар куни бомдод ва аср намозларидан сўнг дарс берди. Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи талабаларга: “Ҳақиқий тавбанинг учта шарти бўлмаса, қабул бўлмайди: тавбанинг қабул бўлмаслик қўрқуви, қабул бўлишидан умид ва тоатларда бардавомлик”, деб айтарди.
Қатода роҳматуллоҳи алайҳи: “Билимдонлар тўрттадир: Ҳаж амаллари борасида Ато ибн Абу Равоҳ, тафсир илмида Саид ибн Жубайр, сийрат илмида Икрима, ҳалол ва ҳаромда эса Ҳасан Басрийдир”, деган.
Рамазон ойларида Ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи имомликка ўтарди. Агар ёлғиз ўзи ибодатни адо этса Қуръонни тўлиқ хатм қиларди. Қуръони каримнинг «Китоб (Қуръон)ни ва Биз пайғамбарларимиз билан юборган нарсаларни (Китобларни) ёлғон деган кимсалар яқинда (қиёмат Кунида) билажаклар. Ўшанда улар бўйинларида кишан ва занжирлар билан судралурлар» (Ғофир сураси, 70-72-оят) оятини тиловат қилганда ранги оқариб, бутун вужудини титроқ тутарди.
Ҳар йили ражаб ойида умра, зулқаъда ойида эса ҳаж ибодатини адо этарди. Ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи Қуръони карим маъноларини ва қироат илмини чуқур ва пухта билса-да, ўз фикри билан тафсир қилишдан ниҳоятда эҳтиёт бўларди ва “Мен учун тупроққа қоришиб кетишим, Қуръонни ўзимча тафсир қилишимдан кўра яхшироқдир”, дерди.
Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи ҳадисларни ёзиб саҳифаларга тўплаган. Абдуллоҳ ибн Зубайр, Анас ибн Молик, Саид ибн Худрий розияллоҳу анҳум каби саҳобалар билан учрашиб, улардан ҳадислар ривоят қилган.
Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳидан «Бас, Мени ёд этингиз, (Мен ҳам) сизларни ёд этурман…» (Бақара сураси, 152-оят) оятининг тафсирини сўрашганда “Ибодат, итоат билан «Мени ёд этингиз...» шунда «(Мен ҳам) сизларни ёд этурман…» яъни, гуноҳларингизни мағфират этаман, деб тафсир қилган.
Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳидан зикр нима деб сўрашганда: “Киши бирор амални бажаришда Аллоҳга итоат, Унинг розилигини топиш ниятида бўлар экан, ушбу амали зикр ҳисобланади. Агар Аллҳ таолога итоат этмаса, гарчи тунларини Қуръон тиловати ва зикр билан ўтказсада зикр қилувчилардан бўлмайди”, деб жавоб берган.
Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи золим Ҳажжож томонидан ҳижрий 95 йили (милодий 714) қатл этилган. Бир қанча саҳобаларнинг қонини тўккан бу золим: “Саид ибн Жубайрнинг ўлимичалик ҳеч кимнинг ўлими менга оғир келмади”, деган. Ибн Жубайрнинг вафотини эшитган Имом Аҳмад роҳматуллоҳи алайҳи: “Ер юзи Саид ибн Жубайрнинг илмига муҳтож”, деб чуқур қайғуга ботган.
Саид ибн Жубайр роҳматуллоҳи алайҳи ҳикматларидан
"Жаннатга биринчи бўлиб кирадиганлар қийинчилик ва хурсандчилика ҳам Аллоҳга ҳамд айтадиган кишилардир".
"Аллоҳ таолога таваккул қилиш иймоннинг ҳуснидир".
Даврон НУРМУҲАММАД
Рамазон ҳайити ва Қурбон ҳайити Исломнинг икки улуғ байрамидир. Уларнинг ҳар бирида улкан маънавий маънолар бўлиб, мусулмонлар ҳаётида алоҳида ўрин тутади. Хусусан, Қурбон ҳайити Исломда фидокорлик, садоқат ва бағрикенглик рамзи ҳисобланади.
Ушбу муқаддас байрам олдидан Давлатимиз раҳбарининг махсус қарорлари қабул қилиниши, Рамазон ва Қурбон ҳайити саналари дам олиш куни сифатида белгиланиши халқимизнинг диний эҳтиёжларини таъминлаш, миллий ва диний қадриятларни асраб-авайлаш ҳамда маънавий бирдамликни мустаҳкамлашга хизмат қилмоқда.
Қурбон ҳайити Зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунида нишонланади. Уламолар таъкидлаганидек, Зулҳижжанинг аввалги ўн куни Аллоҳнинг энг маҳбуб кунларидан бири бўлиб, бу кунларда қилинадиган амаллар, ибодатлар, хайру саховатлар жуда ҳам улуғ ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳ таоло ҳузурида яхши амаллар Зулҳижжанинг биринчи ўн кунида қилинадиган амаллардек афзалроқ амал йўқ”, — деб марҳамат қилганлар. Шундай экан, ушбу кунларда яхши амалларга шошилиш, савобли ишларга улгуриб қолиш айни муддаодир.
Қурбон ҳайитининг фазилатлари амалларидан бири – қурбонлик қилиш ҳисобланади. Қурбонлик, Ислом динида аҳамияти катта бўлган амаллардан бири бўлиб, у Қурбон ҳайити кунларида Аллоҳнинг розилиги учун фидоийлик ифодаси ўлароқ жонлиқ сўйишдир. Бу амал ҳазрати Иброҳим алайҳиссалом ва пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатларига амал қилиш, фидокорлик, сабр ва тақво каби тушунчаларни ифода этади.
Қурбонлик қилиш нафақат инсоннинг тақвоси, балки ижтимоий меҳр-оқибат, муҳтожларга ғамхўрлик белгисидир. Қурбонлик гўшти фақирларга, қариндошларга, қўшниларга тарқатилиши, аҳиллик ва меҳр-муҳаббатни янада мустаҳкамлайди.
Қурбон ҳайити — бу аҳиллик ва муштаракликнинг рамзи бўлиб, бу кунда мусулмонлар ўз қариндошлари, қўшнилари, дўстларининг ҳолидан хабар оладилар, узоқдаги яқинларини йўқлаб боришга ҳаракат қиладилар. Айниқса, кекса, бемор, ёлғиз кишилар ҳолидан хабар олиш — динимизда юксак ажр ҳамда эътиборга сазовор амал ҳисобланади.
Қурбон ҳайити инсонларни бир-бирига яқинлаштиради, меҳру шафқатни уйғотади, байрам муносабати билан эҳсон қилиш, болалар ва кексаларни хурсанд қилиш каби амаллар нафақат шахсий савоб, балки жамиятдаги яхшилик муҳитини янада мустаҳкамлайди.
Бу кунда имкони бор инсонлар кам таъминланган оилалар, етимлар, эҳтиёжмандлар ҳолидан хабар олиб, уларга хурсандчилик улашсалар, бу амалнинг савоби беқиёсдир. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўминларнинг ўзаро дўстликлари, раҳм қилишлари ва меҳр кўрсатишлари худди бир жасадга ўхшайди. Ундан бир аъзо хаста бўлса, жасаднинг қолгани унга қўшилиб бедор бўлади ва иситмалайди”, — дедилар (Имом Муслим ривояти).
Азизлар, айни кунларда юртимиздан 15 минг нафардан зиёд юртдошларимиз Исломнинг беш устунидан бири бўлган Ҳаж ибодатини адо этишга тараддуд кўрмоқдалар. Улар орасида юзлаб нуронийлар, оналаримиз, устоз ва зиёлилар бор. Бу ҳар бир юртдошимизнинг қалбида қувонч уйғотади. Айниқса, мамлакатимиз раҳбари муҳтарам Президентимиз Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий ҳазрат билан телефон орқали мулоқот қилиб, ҳожиларимиз аҳволидан хабар олганелари, уларга муборак сафарда тўлиқ шароит яратилиши, Ҳаж ибодатини хотиржам ва мукаммал адо этишлари учун зарур кўмак ва дуоларини изҳор этганлари катта воқеа бўлди.
Бу воқелик юртимизда дин ва давлат муносабатлари янги, барқарор ва ҳамжиҳат заминда қурилаётганидан далолатдир. Бу – халқимизнинг муқаддас қадриятларига ҳурмат, Исломнинг пок таълимотига бўлган эҳтиром намунасидир.
Бу каби юксак эътиборлар юртимизда дин ва давлат ўртасидаги мувозанатли муносабатнинг, халқнинг эътиқоди ва қадриятига нисбатан ҳурмат ва эъзознинг амалий намунасидир.
Муҳтарам юртдошлар! Фурсатдан фойдаланиб барчаларингизни ийд ал-Азхо – Қурбон ҳайити билан самимий муборакбод этаман. Юртимиз тинчликлиги барқарор, халқимиз тотувлиги бардавом бўлсин, динимиз янада равнақ топсин, хонадонингиздан файзу барака аримасин!
Қурбон ҳайитингиз муборак бўлсин!
Убайдуллоҳ Абдуллаев,
Фарғона вилояти бош имом-хатиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 