Баъзилар динни фақатгина баданий ибодатдан иборат деб ўйлашади. Ҳолбуки, дин илм ва ибодатдир. Илмсиз дин фалокатдир.
Ўйлаб кўринг, бир пайтлар шундай кишилар чиқдики, саҳобалар уларнинг қилган амаллари олдида ўз амалларини оз ҳисоблаб қолишди. Аммо у кишиларда ибодат бўлсада англаш йўқ эди, фиқҳ йўқ эди, илм йўқ эди. Оқибат шу бўлдики, улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўнг башариятнинг энг гултожлари бўлган саҳобалар розияллоҳу анҳумга қарши қилич кўтаришди.
Имом Молик роҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Бир қавм ибодатни исташди, илмни зое қилишди. Оқибатда Муҳаммад алайҳиссаломнинг умматига қилич яланғочлаб қарши чиқишди. Агар улар илм олишганида илм уларни бундан тўсган бўлар эди!”.
Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Илмсиз амал қиладиган киши ислоҳдан кўра кўпроқ фасод қилади. Илмни шундай талаб қилингки, ибодатга зарар етмасин. Ибодатни шундай қилингки, илмга зарар етмасин!”.
Ибодатнинг кўпи илмдан беҳожат қилмайди. Дин ва дунёни тушуниш албатта илмдадир!
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Олимнинг обиддан афзаллиги худди тўлин ойнинг бошқа юлдузлардан афзаллиги кабидир”, дейдилар.
Бугун ҳам мусулмон умматини қони тўкилишида динсизлар билан бир қаторда илмсиз мусулмонларнинг, ақидаси бузуқ обидларнинг ҳам яхшигина ҳиссаси бор. Зеро, бир мусулмоннинг ноҳақдан қони тўкилганидан, Аллоҳ учун бу дунёнинг йўқ бўлиб кетиши енгилроқдир!
Абдулқодир Полвонов
Имом Абу Мансур Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини нишонлашга оид Ўзбекистон Республикаси Президентининг Қарори юртимизда илмий-маърифий меросга, хусусан, исломий илмларнинг ривожига улкан ҳисса қўшган алломаларга бўлган эътиборнинг ёрқин намунасидир. Бу қарор нафақат Имом Мотуридий ибратли ҳаёт йўли ва мотуридийлик таълимотини кенг ёйиш, балки диний бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифатга асосланган жамиятни шакллантиришда улкан аҳамият касб этади.
Қарор чора-тадбирлар дастурида назарда тутилган амалий ишлар доирасида алломанинг туғилиб, ижод қилган ва мангу қўним топган Самарқандда ўтказиладиган “Мотуридийлик – бағрикенглик, мўътадиллик ва маърифат таълимоти” мавзусидаги халқаро ҳамда “Мотуридийлик таълимоти ва ҳозирги замон” мавзусидаги республика илмий-амалий конференцияси, илмий мақолалар танлови, алломанинг нодир қўлёзма ва нашр нусхалари, китоблари кўргазмаси, Абу Мансур Мотуридий мажмуасини қайта таъмирлаш ва ободонлаштириш Давлатимиз раҳбарининг буюк алломаларга муносиб эътибор қаратаётгани, Ислом цивилизациясининг жаҳон илм-фанидаги ўрнини янада мустаҳкамлашга интилаётганини яққол намоён этади.
Шунингдек, хорижлик тадқиқотчилар ўртасида мотуридийлик таълимоти бўйича, имом-хатиблар ҳамда диний таълим муассасалари талабалари ўртасида “Мотуридийлик таълимоти билимдони” танловини ўтказиш, маданий-маърифий учрашув ва семинар-тренинглар, давра суҳбатлари ташкил этиш, юбилейга бағишланган эсдалик сувенирларини муомалага чиқариш, хорижий мамлакатларда сақланаётган ноёб қўлёзма асарлар ва бошқа маданий бойликларнинг нусхаларини Ўзбекистонга олиб келиш, бадиий-публицистик фильм, медиамаҳсулотлар, аудиовизуал асарлар яратиш, уларни маҳаллий ва хорижий оммавий ахборот воситаларида эълон қилиш, интернет тармоғи ва ижтимоий тармоқларда кенг тарғиб қилиш Имом Мотуридийнинг бой илмий меросини чуқур ўрганиш ва унинг таълимотини кенг оммага етказишда муҳим қадам бўлади, албатта.
Айниқса, Имом Мотуридийнинг “Таъвилот ал-Қуръон” ва “Китоб ат-тавҳид” асарлари ва мотуридийлик таълимотига оид манбаларнинг ўзбек ва хорижий тиллардаги илмий-изоҳли академик таржималарини нашр этиш, олимнинг меросига оид илмий-тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш келажак авлод учун катта манба бўлиб хизмат қилади, инша Аллоҳ.
Мотуридийлик таълимотининг асосий тамойилларидан ҳисобланган мўътадиллик ва бағрикенглик бугунги дунё тинчлиги, бирдамлигини таъминлашда жуда муҳим. Шу нуқтаи назардан, мазкур қарор халқаро майдонда ҳам Ўзбекистоннинг маърифат ва илмга бўлган эътиборини, диний бағрикенглик ва ҳамжиҳатликни тарғиб этишга қаратилган саъй-ҳаракатларини янада кучайтиради.
Хулоса қилиб айтганда, Қарор Имом Мотуридий меросини асраб-авайлаш ва унинг таълимотини кенг тарғиб қилиш, шу билан бирга, ёшларни Ватанга муҳаббат руҳида тарбиялаш ҳамда миллий ва умуминсоний қадриятларни мустаҳкамлашга улкан ҳисса қўшади.
Муҳаммадолим Муҳаммадсиддиқов,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари,
профессор