Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
13 Июл, 2025   |   18 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:20
Қуёш
05:01
Пешин
12:34
Аср
17:40
Шом
20:00
Хуфтон
21:33
Bismillah
13 Июл, 2025, 18 Муҳаррам, 1447

Муфтий ҳазрат ҳаётига чизгилар (4-қисм)

08.01.2021   2001   8 min.
Муфтий ҳазрат ҳаётига чизгилар (4-қисм)

(Давоми, 1-қисм2-қисм, 3-қисм) 

Шавкат Мирзиёев президентлик лавозимида иш бошлаганларидан кейин мўмин-мусулмонларнинг иймон эътиқодларига каттагина эътибор ва эркинлик берилди. Юртбошимизнинг Самарқанд вилоятига қилган ташрифлари чоғи “Маданият ва маърифат” телеканали орқали диний-маъриф йўналишда бир қатор кўрсатувлар тайёрлаш ҳақида топшириқ берган эканлар. Шу йиғилишда қатнашган муфтий ҳазрат эртаси куни мени чақириб: “Президентимиз шунақа топшириқ бердилар, ижросини таъминлашимиз керак”, – дедилар. Зудлик билан кўрсатувлар лойиҳасини тайёрлашни буюрдилар. Ўша пайтда идора котибияти бошлиғи Улуғбек Султонов эди. Мубашшир Аҳмад домла эса матбуот бўлимида ишларди. Лойиҳа уларга маъқул келди. Тўртта кўрсатув лойиҳаси тайёр бўлди: "Олтин силсила",  "Қуръони каримни ўрганамиз", "Битиклар мутолааси" ва "Сўраган эдингиз". 

Лойиҳа ҳужжатлари билан ҳазратнинг ҳузурига кирдик. Лойиҳаларни тушунтириб, асосий иш телевидение раҳбариятидан розилик олиш ва декорация масаласида кўмак сўраш лозимлигини айтдик. Ҳазрат хурсанд бўлиб, шу каби хайрли ишлар учун барча имкониятларини ишга солишларини билдирди. Улуғбекка ТВ раҳбариятига хат тайёрлаш топшириғини бердилар. Унда кўрсатувларни тасвирга олиш учун махсус павильонлар қуриш ва бошқа барча ташкилий ишлар сарф-харажати диний идора томонидан қопланиши кўрсатиб ўтилиши лозимлигини таъкидладилар. Иш бошқарувчи Рустамга эса ҳозирдан декорация ишларини бошлаш кераклигини уқдирдилар. Мубашшир домлага ҳар бир кўрсатувнинг иштирокчилари ва бошловчилигига номзодлар рўйхатини тузиш ва тасдиқ учун тақдим қилиш вазифасини юкладилар. Мубашшир домла ҳазратнинг ҳузуридан чиққанларидан сўнг, хурсанд  бўлиб: “Ҳазрат нақадар холис одам-а?” – деб мамнун бўлган эди. 

Диний идора томонидан барча ишлар бажарилди. Компания раҳбарияти бу ишга розилик берди. Тўрттала кўрсатув бир муддат эфир юзини кўрди. У юртимиз аҳолисига қанчалик маърифат тарқатгани, билим бисотларини бойитгани айни ҳақиқат.   

***

Президентимизнинг ташаббуси билан диний идора мамлакат миқёсида, Қуръони каримни ўқиш мусобақасини ташкиллаштирди. Туман босқичи ғолиби вилоят босқичига, вилоят босқичи ғолиблари республика финал босқичида ўз маҳоратларини синовдан ўтказишлари режалаштирилди. Ташкилий қўмита, ҳакамлар ҳайъати ташкил этилди. Барча мусобақа бўладиган жойлар аниқланиб, дизайн асосида декорациялар қурилди. Қориларнинг овозларини сифатли ёзиш учун барча қулайликлар муҳайё қилинди. Баъзи жойларда мухлислар учун мусобақани бевосита онлайн тарзида кузатиш имконияти яратилди.

Хуллас, мусобақа кўтаринки ва  чиройли ўтиши учун барча заруриятлар қилиниб, бошлаш санаси ҳам белгиланди. Шу асно каминада бир фикр – мусобақани телевидение орқали намойиш қилиш ғояси туғилди. Зотан, шу йўл билан биз бир талай мақсадга эришамиз. Биринчидан, Қуръон тиловатидан миллионлаб мухлислар баҳраманд бўладилар. Иккинчидан, телевидениенинг рейтинги ошади. Учинчидан, конституциямизда виждон эркинлиги ҳақидаги эркинликларимиз амалда эканини намойиш этамиз.

Шу каби таклифларимни муфтий ҳазратга айтганимда, хурсанд бўлиб, қилиниши керак бўлган ишлар кимларга боғлиқлигини ва қайси телеканалда узатсак, яхши бўлишини сўрадилар. "Маданият ва маърифат" телеканалининг руҳияти мусобақага тушиши ва бу соҳани тушунган малакали кадрлар борлигини айтдим. Эртаси куни тегишли жойлардан рухсат бўлганини ва ишни ҳозирдан бошлайверишим мумкинлигини айтиб, дуо бердилар. Телевидение раҳбарияти "Маданият ва маърифат" телеканалида ҳар куни йигирма беш дақиқалик эфир ажратди ва уни тўлдириш, сифати бўйича жавобгарликни бўйнимга қўйди. Шарафли, савобли айни пайтда масъулиятли иш эди бу. Шунинг учун шахсий монтаж столимни ҳам ТВга кўчирдим, ҳарна-да! Иброҳим деган намозхон, Қуръони каримнинг тиловат қилинишини хуш кўрадиган укамиз билан қориларимиз томонидан ўқилган тиловатларни эфирга беришни бошладик.

Ҳар куни 6–7 соатлик материал олардик. Уни эшитиб, эфирга лойиқларни яна бир бор кўриб, ҳакамлар тузатган жойларини тўғрилаб, Қуръони каримга қараб, тўғрилигига ишонч бўлгандан сўнг эфирга берардик. Тушунарсиз ҳолларда машҳурроқ қорилардан сўрардик. Чунки бу жараённи аҳли илмлар, кўплаб  ҳофизи Қуръонлар кузатиб бораётгани бор гап эди. Қолаверса, Қуръони каримга муҳаббат ҳаммасидан устун эди. Тиловатлар ажойиб тарзда эфирга узатилди. Жараён мусобақанинг республика босқичи якунлангунча давом этди. Олти ой телеэкранда узлуксиз тиловат  берилди. Табриклар, ташаккурлар бўлди.
Бир куни эфирга масъуллардан бири – Муқаддас синглимиз каминага миннатдорчилик билдирган бўлиб, Қуръон тиловатини жуда кўп мухлислар томоша қилаётганини, телеканал мутасаддилари ва ходимларига роса савоб ёғилаётганини тўлқинланиб-тўлқинланиб гапирди. Шунда мен: “Муқаддас, буни биз тайёрлаб эфирга бераяпмиз, холос. Аммо бир нарсани англангки, кимдир шу иш устида ҳимоя бўлиб турмаса, бу нарса умуман эфирга кетмаслиги аниқ. Қаршиликлар бўлиши табиий, аввало, Президентимиз ташаббуси, қолаверса, муфтий ҳазратларининг қатъиятлиги туфайли шу мартабага эришиб турибмиз, дедим. Кейин дуога қўл очиб, бутун Ўзбекистон халқига, мўмин-мусулмон қавмига раҳнамо бўлиб турган инсонлар ҳақига дуои хайрлар қилдик. 

Аллоҳ уларнинг хизматларидан рози бўлсин!

***

Қуръони карим оятларини тўлиқ ёд олган кишиларни элда қори, ҳофизи Қуръон, деб эъзозлашади. Муборак ҳадисларда эса мана шу вазифани тўла адо этган фарзанднинг ота-онасига ажр-мукофот борлиги, бир қорини дунёга келтирган ота-она бошига зиёси қуёшникидан ҳам чароғон тож кийдирилиши марҳамат қилинган.  

Юқорида номини зикр этганим Иброҳим: “Дилмурод ака, қориларнинг ота-оналари Аллоҳнинг наздида юксак мартаба тутар эканлар-а, ахир жаннатда тож кийишдек мукофотнинг баҳоси бўлмаса керак, – деб қолди. У бу гапни чин юракдан, ҳавас билан сўзлади. Чунки Иброҳим намозга, рўзага ҳарис йигит. Тақвоси такаббурликдан йироқ, ибодати намойишкорлик ғаразидан холи, ўзи камсуқум, виждонли инсон эканидан раҳбарлар ҳам унинг бу ишига монелик қилмасди. Иброҳимдаги масъулият, аҳлоқ-одоб мўминлик одати бўлганидан телевидение ишларини ҳам маромига етказиб бажарарди. Унинг юриши, туриши бошқалар учун ибрат эди.

 – Иброҳим, – дедим унинг саволига жавобан, – мен ҳам диний таълим олганман. Азҳардек нуфузли университетда ўқиганман. Қуръони каримни ёдлашга кўп ҳаракат қилдим, бироқ уддалай олмадим. Фарзандларимдан ҳофизи Қуръон чиқишини Аллоҳдан дуолар қилиб сўрайман, сўраяпман. Умидим албатта бор. Бу изтироб ва умидлар мен ва мен каби минглаб аҳли илмларнинг, мўмин-мусулмонларнинг қалбидаги энг буюк орзу аслида. Орзулар рўёбини фарзандларинг камолида кўриш – бундан ортиқ бахт бўлмаса керак! 

Мана шу сўзларимнинг тасдиғи сифатида бундан ўн–ўн беш йиллар аввал содир бўлган бир воқеа ёдимга тушди. Рамазон ойи таровиҳ намозида Қуръони каримнинг хатми бўладиган кун. Ҳазрати Имом масжидида намозхонлар тумонат. Хатмни тўлиқ тасвирга олиш учун тасвирчи Файзуллохон билан ишни бошладик. Хатм тугагандан кейин дуолар бошланди. Масжид имоми,  устоз Каримуллоҳ домла қорилар ва уларнинг ота-оналари ҳақига дуолар қилди. Намозхонлар жойи келган вақтида баралла “омин” деб туришарди. Файзуллохон мени олдига чақириб, камера объективидан сафнинг биринчи қаторига эътибор билан қарашимни сўради. Қарадим. Муфтий ҳазратнинг кўзларида ёш кўрдим, йиғидан елкалари силкиниб-силкиниб кетаётганини илғаш қийин кечмади. Ҳазратни тўлқинлантирган нарса нима эканини дарров англадим. Кўзларидан сизиб чиқаётган ёш ниманинг ҳосиласи эканини ҳис этдим. Бу – орзулар рўёби эди. Ахир, бугунги  хатми Қуръонни у кишининг ҳофизи Қуръон фарзанди – Аҳмадхон адо этди-да!

Бир ҳадис мазмунида Аллоҳ ризоси учун йиғлаган кўз жаҳаннам оловида ёнмайди, деб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хитоби бор эди.

Биз барча қорилар ва ота-оналарига бу мартабалар муборак бўлсин, дея бизларга ҳам насиб бўлишини Аллоҳдан сўраб қоламиз.

(давоми бор)

Дилмурод Қўшоқов

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Қуръони каримни 82 йил қалбида сақлаган олим

11.07.2025   6738   3 min.
Қуръони каримни 82 йил қалбида сақлаган олим

Хотира

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.


Қуръони Карим ходими, устоз Яҳё қори Турдиев 1930 йил 21 декабрда Шарқий Туркистоннинг Қашқар вилояти Янгисор шаҳрида зиёли оилада таваллуд топган. У 1943 йил Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди.

1962-1968 йиллар давомида Мир Араб мадрасасида таҳсил олди.

1978-1984 йилларда Ўртачирчиқ туманидаги Тўйтепа жомеъ масжидида имом-хатиблик қилди.

1988 йилдан Тошкент (ҳозирги Зангиота) туманидаги Кўктерак масжидига имомлик қилди.

1995-2011 йиллар шу тумандаги «Ҳасанбой ота» жомеъ масжидида имом хатиб, кейинчалик шу масжидда имом ноиби бўлиб эл хизматида фаолият юритди.

Қуръондан илк сабоқларни ота-онасидан олди. 13 ёшида Қуръони Каримни тўлиқ ёд олди. Шунингдек, устозлари Абдуҳалил ва Абдунодир домлалардан ҳам таълим олган.

1954 йил Яҳё қорини олим бўлишини истаган отаси 1600 км узоқликда жойлашган Рўзиҳожи мадрасасига олиб борди. У ерда Ҳиндистонда таълим олган шайх Шоҳимардон исмли етук олимдан илм олди,

1960 йилда мадрасани тамомлаб, домла Шоҳимардоннинг ёнида мударрис  бўлиб ишлади. Бироқ шу йилнинг ўзида устозининг маслаҳати билан собиқ Иттифоққа йўл олиб, Андижонда қўним топди.

1962 йилда Мир Араб мадрасасига ўқишга кирди.

1968 йил мадрасани тугаллагач, Тошкент вилоятидаги Бектемир қишлоғига кўчиб келди. Бу ерда ўн йилдан ортиқ комбинатда ишлади. Шу орада Қашқарда устозлик қилган минглаб қориларни чиқарган Абдулазиз қори Маҳмудов билан яна устоз-шогирдлик муносабатларини йўлга қўйди.

1976 йилда шайх Зиёвуддин ибн Эшон Бобохон билан танишди. У кишининг таклифи билан 1977 йили Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний назоратига ишга кирди. Шу тариқа имомлик фаолияти бошланди.

Фарзандим қори бўлсин деган ота-оналар учун устоз Яҳё қоридан тавсия:

— Илм аҳлига ҳавас қилган, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналарга айтадиган биринчи тавсиям луқмасини ҳалол қилсин. Ҳаромга яқинлашмасин, ҳалол нарсани ҳам меъёрида истеъмол қилсин. Шунингдек, фарзандини ҳам ҳалол луқма билан вояга етказсин, тарбияласин. Домлаларимиз кўча-куйда таом истеъмол қилганимизни билиб қолсалар, қаттиқ ранжиб, бизни койиб: «Сен кеча Қуръондан бир бетни юз маротаба ўқиб ёдлаган бўлсанг, бугун икки юз маротаба ўқисанг ҳам ёдлай олмайсан. Шубҳали овқат емагин. Зеҳнинг заифлашиб қолади», дер эдилар.

Шунингдек, фарзандини қори бўлишини истаган ота-оналар тақволи, ўқимишли бўлсин. Ота-оналар олимларни ҳурмат қилсин, уларни яхши кўриб, олимларга мухлис бўлсин. Фарзандини ёшлигидан бошлаб одоб-ахлоқли қилиб тарбияласин. Болам қори бўлсин деган ниятда бўлган ота-она ўзаро бир-бири билан жанжаллашмасин, уйда сокинлик ҳукм сурсин. Фарзанд келажакда етук олим бўлиши учун жуда кўп машаққат, саъй-ҳаракат талаб этилади. Аввало, ота-онанинг, сўнгра талаби илмнинг ҳамда устознинг биргаликдаги интилиш ва ҳаракати бўлиши лозим. Шуларнинг бари бириккандагина фарзанд олим, қори бўлади. Ота-она масъулиятсизлик қилса ёки талаба илм олишдан бошқа нарсаларга чалғиса оқсаш кузатилади, мақсадга эришилмайди.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳар бир нарсага ҳам бир монеълик бўладику, лекин илмнинг монеълари кўп бўлади», деган мазмундаги ҳадислари илм олишда собитқадам, бардавом бўлишга ундайди.