Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
12 Июн, 2025   |   16 Зулҳижжа, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:04
Қуёш
04:49
Пешин
12:28
Аср
17:38
Шом
20:00
Хуфтон
21:38
Bismillah
12 Июн, 2025, 16 Зулҳижжа, 1446

2. БАҚАРА СУРАСИ, 231–232 ОЯТЛАР

19.12.2020   5443   5 min.
2. БАҚАРА СУРАСИ, 231–232 ОЯТЛАР

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖۚ وَلَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْۚ وَمَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥۚ وَلَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗاۚ وَٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَمَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ٢٣١

231. Хотинларингизни талоқ қилганингизда иддалари тугаса, уларни яхшилик билан ушлаб қолинглар ёки яхшиликча жавобини беринглар. Уларга зулм билан зарар етказиш ниятида ушлаб қолманглар. Ким шундай қилса, ўзига зулм қилган бўлади. Аллоҳнинг оятларини ҳазил санаманглар. Аллоҳнинг сизларга берган неъматини, насиҳат учун туширган Китобини ва ҳикматини ёдда тутинглар. Аллоҳдан қўрқинглар ва билингларки, Аллоҳ албатта ҳамма нарсани билувчидир!

Яъни, эрлар хотинларини талоқ қилишганида идда муддати тугагач, яна уни қайтариб олиши ёки яхшиликча, маҳрини бериб, жавобини беришлари керак. Исломнинг илк даврида баъзи жоҳил кимсалар хотинларига маҳрини қайтармаслик учун у билан яшашмас, аммо жавобини ҳам беришмас эди. Бундай ҳолат аёлларга нисбатан зулмдир, Аллоҳнинг амрларига қарши чиқишдир. Ким Аллоҳ чегараларини бузгудай бўлса, ўз жонига жабр қилган бўлади. Аллоҳ таоло бундай деган: "Эй мўминлар, сизлар мўминаларни никоҳингизга олсангизу, сўнгра уларга "тегиниш"дан олдин уларни талоқ қилсангиз, у ҳолда сизлар учун уларнинг зиммасида санайдиган идда йўқдир. Сизлар уларни (озгина моддий) баҳраманд этиб, чиройли кузатиш билан кузатингиз" (Аҳзоб, 49).

Мусулмон эр иложи борича талоқ қилмаслик руҳида тарбия топган бўлади, чунки Ислом шариатида талоққа энг нохуш нарса сифатида қаралади. Талоқ қилишдан Аллоҳнинг арши ларзага келади, деган тушунчага эга мусулмон эр ўзининг бу ҳуқуқини энг охирги чора сифатидагина қўллайди. Чунки ҳадиси шарифда: «Аллоҳ азза ва жалла энг ёмон кўрган ҳалол – талоқдир», дейилган. Шунинг учун аёллар иложи борича эрларидан талоқ талаб қилмасликлари керак. Эрлар ҳам ўзларини бу сўзни айтишдан сақлашлари лозим. Оиланинг мустаҳкамлигини таъминлаш мақсадида шариатда талоқ қилишдан бошқа иложи қолмаганида ҳам бу ишни бирдан содир этмасдан, одобларни йўлга қўйиш тавсия этилган. Бу тавсияда ҳам шояд эр ўйлаб кўриб, талоқ қилиш фикридан қайтса, деган ҳикмат ётади.

وَإِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِۗ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۗ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُۚ وَٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَأَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ٢٣٢

232. Хотинларингизни талоқ қилганингизда уларнинг иддалари тугаса, шариатга мувофиқ ўзаро келишишган бўлса, эрларига қайта никоҳланишдан тўсманглар. Бу насиҳат Аллоҳга ва қиёмат кунига имон келтирганларгадир. Бу сизларга сафолироқ, покликроқдир ва Аллоҳ билганини сизлар билмассизлар!

Яъни, эр хотинини талоқ қилсаю иддалари тугагач шариатга мувофиқ яна қайта никоҳланишга қарор қилишса, бундан уларни қайтармаслик лозим. Бу нарса жувонни ҳам, бокирани ҳам назарда тутади. Аллоҳга ва қиёмат кунига имон келтирганлар ушбу насиҳатга амал қилсинлар. Ҳасан розияллоҳу анҳу ривоят қилади: "Маъқал ибн Ясорнинг синглиси бир кишига эрга теккан эди, эри уни талоқ қилди. Кейин то иддаси тугагунича уни ташлаб қўйиб, яна ўзига хотинликка сўради. Шунда Маъқал бунга қаршилик қилиб: "Уни иддаси тугамасидан олдин қайтариб олиш имконига эга бўлатуриб ўз ҳолига ташлаб қўйди, энди уни яна хотинликка сўратадими?!" деб куёви ва синглисининг ярашиб кетишига тўсқинлик қилди. Шу аснода Аллоҳ таоло Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга юқоридаги: "Хотинларингизни талоқ қилганингизда уларнинг иддалари тугаса, шариатга мувофиқ ўзаро келишишган бўлса, эрларига қайта никоҳланишдан тўсманглар. Бу насиҳат Аллоҳга ва қиёмат кунига имон келтирганларгадир. Бу сизларга сафолироқ, покликроқдир ва Аллоҳ билганини сизлар билмассизлар!" ояти каримасини нозил қилди. Пайғамбар алайҳиссалом Маъқални чақириб, унга мазкур оятни қироат қилиб бердилар. Маъқал куёви билан синглисига тўсқинлик қилишни бас қилиб, Аллоҳ таолонинг амрига бўйсунди" (Бухорий ривояти). Нофеъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Умар ибн Хаттобнинг (розияллоҳу анҳу) ўғли хотинини ҳайз пайтида бир талоқ қилди. Расулуллоҳ алайҳиссалом унга хотинини қайтариб олишни, ҳайздан покланиб, яна ҳайз кўргач қайта поклангунича уйида ушлаб туришни, кейин агар истаса, ҳайздан покланган вақтида унга яқинлик қилмай туриб талоғини беришни буюрдилар". Аёлларни талоқ қилишда риоя этилиши лозим бўлган, Аллоҳ таоло буюрган идда (муддат) мана шудир. Агар ўзларидан сўрашса, Абдуллоҳ: "Агар уч талоқ қилган бўлсанг, хотининг то бошқа эрга тегиб чиқмагунича сенга ҳаром", дер эдилар. Ибн Умар: "Агар бир ёки икки бора талоқ қилган бўлсанг, ҳазрати Расулуллоҳ бундай ҳолда нима қилишни менга буюргандилар", дейдилар" (Бухорий ривояти).

Тафсири ирфон
Бошқа мақолалар

Минода қандай амаллар бажарилади?

04.06.2025   6660   2 min.
Минода қандай амаллар бажарилади?

Зулҳижжа ойининг 8 куни “Тарвия куни” дейилади.

“Тарвия” дейилишига сабаб ўша куни ҳожилар зам-зам сувидан қониб-қониб ичадилар.

“Тарвия” – тафаккур маъносида ҳам қўлланилади. Чунки зулҳижжанинг саккизинчи кечасида Иброҳим алайҳиссалом тушларида ўғиллари Исмоил алайҳиссаломни қурбонлик қилаётганларини кўрадилар ва бу туш шайтонийми ёки раҳмоний дея ўша кунни тафаккур билан ўтказадилар. Шунга кўра, бу кун “Тарвия – тафаккур куни” дейилади.

 

Мино луғатда – “орзу, истак” деган маъноларни билдиради. Макка ва Муздалифа оралиғидаги қишлоқнинг номи. Араблар одамлар тўпланган жойни “мино” деб аташади. Мино Масжидул-ҳаром шимолидан 7 км. узоқликда жойлашган.

Бу ерда Иброҳим алайҳиссалом шайтонга тош отганлар, қурбонлик қилганлар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам айнан шу жойда тош отиб, қурбонликларини адо этганлар. Бу муқаддас маконда Наср ва Мурсалот суралари нозил бўлган.

 

Ҳожилар зулҳижжанинг саккизинчи куни бомдод намозидан сўнг Минога қараб йўл олишади. Минода тарвия кунининг пешин, аср, шом, хуфтон ҳамда арафа кунининг бомдод намозлари ўқилади. Кейин арафотга жўнаб, ўнинчи куни яна Минога қайтишади ва икки кун шайтонга тош отишни давом эттиришади.

Минода бажарилиши зарур бўлган амаллар ҳақида Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Ва ўзларига бўладиган манфаатларга шоҳид бўлсинлар. Маълум кунларда уларга ризқ қилиб берган чорва ҳайвонларини (сўйишда) Аллоҳнинг исмини зикр қилсинлар. Бас, улардан енглар ва бечора ва фақирларга ҳам едиринглар. Сўнгра ўзларидаги кирларни кетказсинлар, назрларига вафо қилсинлар ва “Қадимги уй”ни тавоф қилсинлар”, деганимизни эсла» (Ҳаж сураси, 28-29-оятлар).

Ушбу оятда Мино кунлари жамаротда тош отиш, қурбонлик қилиш ва соч олдириб эҳромдан чиқиш каби амалларни адо этиш таъкидланмоқда. Мино кунлари ушбу учта амални мукаммал тарзда бажариш вожибдир.

Аллоҳ таоло қилаётган ва қиладиган барча солиҳ амалларингизни Ўз даргоҳида қабул этсин. Ўзи куч-қувват берсин..

Даврон НУРМУҲАММАД