لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖۖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ٢٢٦
226. Хотинларига яқинлашмасликка қасам ичганларга кутиш тўрт ойдир. Агар қайтишса, Аллоҳ албатта кечирувчи, раҳмлидир.
Яъни, ким "хотинимга яқинлашмайман" деб қасам ичса (яъни ийло қилса), тўрт ой ичида хотинига яқинлашса, ичган қасамига каффорат беради ва хотини никоҳида қолаверади. Лекин қасамдан кейин тўрт ой ўтиб кетса, бу ҳолатда хотини талоқ қилинган бўлади. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларини ийло қилдилар, яъни бир ой бирга турмайман, деб қасам ичдилар. Оёқлари ёрилиб (синиб) кетган бўлиб, хоналарида ёлғиз ўзлари йигирма тўққиз кун турдилар. Кейин аёлларининг ҳузурига кирдилар. Шунда улар: "Эй Аллоҳнинг Расули, бир ойга қасам ичган эдингиз-ку!" дейишди. У зот: "(Бу) ой йигирма тўққиз кундир", дедилар". Нофеъдан бундай ривоят қилинади: "Ибн Умар розияллоҳу анҳумо ийло ҳақида сўзлаб: "Эрлар Аллоҳ таоло амрига мувофиқ хотинларини идда муҳлати тугаганидан сўнг яхшилик билан никоҳларида сақлаб туришлари ёки талоқ қилишга азм қилишлари лозим бўлади", деган" (Бухорий ривояти).
وَإِنۡ عَزَمُواْ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ٢٢٧
227. Агар талоқни қасд қилишса, Аллоҳ албатта эшитувчи, билувчидир.
Агар эрнинг қасамидан кейин тўрт ойдан ўтиб кетса, улар орасига талоқ тушади. Бунда талоқ қасд қилинган бўлса, албатта ажралишлари лозим, чунки Аллоҳ таоло бандаларининг қалбида кечаётган, улар ният қилган нарсаларни эшитувчи ва билувчидир. Нофеъ айтади: "Ибн Умар: "Агар хотинини ийло қилганига тўрт ойдан ошса, уни талоқ қилгунига қадар уйида ушлаб туради. Бунда то талоқ қилгунига қадар хотини талоқ ҳисобланмайди", деганлар" (Бухорий ривояти).
“Ийло” сўзи луғатда «қасам ичиш, қасам билан бирор нарсадан кечиш» маъноларини билдиради. Шариатда эса эрнинг тўрт ой ва ундан кўпроқ муддатга хотини олдига кирмаслик ва унга жинсий яқинлик қилмасликка Аллоҳ номи билан қасам ичиши «ийло» дейилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларидан бирини ийло қилганлари ҳақида Умму Салама онамиздан саҳиҳ ҳадис ривоят қилинган. Тўрт ойдан оз муддатга қасам ичиш ийло эмас. Ийлонинг шарти эрнинг талоққа салоҳиятли бўлиши ва аёлнинг ҳам никоҳли бўлишидир. Боланинг ва телбанинг ийлоси ҳақиқий эмас. Қуръони карим ояти билан (Бақара, 226-227) бу ҳукмни жорий қилиш ила Ислом хотинлар устидан жоҳилиятнинг яна бир зулмини олиб ташлади.
Жорий йил 13-23 апрель кунлари Иордания вақфлар, Исломий ишлар ва Муқаддас зиёратгоҳлар вазирлиги подшоҳ Абдуллоҳ II номидаги Воизлар тайёрлаш ва малакасини ошириш институтида навбатдаги ўқув бўлиб ўтмоқда. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази масъул ходими Ёрқин домла Жумабаев иштирок этмоқда.
Таъкидлаш лозимки, Аммон мурожаатномасининг мазмуни 200 дан ортиқ мусулмон уламолар ҳамда 50 дан ортиқ мамлакатдан келган баёнотлар билан умумийлаштирилди.
Мурожаатномада инсонлар орасидаги ўзаро ҳурмат ва тинчликни сақлаш муҳимлигига эътибор қаратилган. Бу ҳужжат исломда муроса ва бирликка чақирувчи муҳим қадам бўлиб, мусулмонлар орасида ўзаро ҳурмат ва ёрдамни таъминлаш учун ишлатилган ғоялардан бири ҳисобланади. Ушбу 2025 йилги малака ошириш курси 46-давра ҳисобланади.
Маълумот ўрнида Аммон мурожаатномаси 2004 йил 9 ноябрда (Рамазон) Иордания подшоҳи Абдуллоҳ II томонидан Ислом дунёсида яхшилик, ўзаро ҳурмат ва бирликни таъкидлаб эълон қилинган. Ҳар йили "Аммон мурожаатномаси" ва унинг мазмунини етказиш бўйича воизлар малакасини ошириш курслари ташкил этиб келинади.
Ўтган йилларда ўтказилган малака ошириш курсларида мусулмон дунёсининг 20 дан ортиқ давлатдан вакиллар иштирок этган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати