Она меҳри, заковати, фидойилиги… Бу фазилатлар ҳақида китоблар ёзилган, ашъорлар битилган… Бола парвариши, тарбияси, унинг билимли, интизомли, ҳунарли қилиш чоралари босқичма-босқич ўргатилган. Бугунги ахборот асрида бу мавзуда истаганча маълумот топиш мумкин: боланинг ривожланиш босқичи, кунма-кун, қадамма-қадам қандай парвариш қилинади, неча ёшида нима ўргатилади… Бола психологияси қандай? Унга нима дейиш мумкин-у, нимани айтмаслик лозим…
Бироқ, шунга қарамай, бир пайтлар – ўша қадим замонлардагидек зукко, одоби гўзал болаларни етиштириш ҳеч кимнинг қўлидан келмаяпти. Бухорийлар, Термизийлар, Ибн Синолар, Замахшарийлар… Нега ўзи эгаллаган соҳада карвоннинг энг бошида туриш билан бирга, комил мўминлик ҳаётини яшай оладиган, Аллоҳга чин бандалик қиладиган мукаммал шахсларни тарбия қилолмаяпмиз?! Бугун тарбия борасида кўплаб манбаларда болалар ҳамма пайт яхши кўрилиши, уларга ҳеч қачон жаҳл қилинмаслиги кераклиги, уларга кўпроқ диққат-эътибор қаратилиши даркорлиги айтилмоқда. Замонавий педагогика эса фарзандни шаҳзода ёхуд маликадек ардоқлашни, шароитлар яратилишини тарғиб этмоқда. Тан олиб айтиш керакки, бу тарбия услублари ўзини оқламади. Уларга амал қилинганда, ўзидан бошқани ўйламайдиган, худбин, манфаатлар ортидан чопадиган, жонини койитмай кун кўриш пайида бўладиган бир авлод етишиб чиқмоқда. Афсуски, исломий эътиқоддаги оилалар ҳам бу каби фикрлардан таъсирланмоқдалар ва мусулмонларнинг фарзандлари ҳам гўзал аҳлоқдан йироқлашмоқда.
Бироқ мазкур замонавий фикрлар, психологлик қарашлар ва педагогик тадқиқотлар ўзини оқлай олмади. Шундай экан, аждодларимизнинг тажрибадан ўтган, ўзини оқлаган тарбия усулларига, яъни болаларимизни Қуръони Карим ва ҳадиси шарифга кўра тарбиялашга қайтишимиз лозим.
Болаларни яхши кўриш, уларга шафқат кўрсатиш керак. Шу билан бирга бир имтиҳон воситаси эканликлари учун уларни назорат ҳам қилиш керак. Яъни, Аллоҳ Таоло бола тарбияси борасида ҳам биз учун бир мезон бўладиган ишоратларни кўрсатган. Қуръон билимларига суянган ҳолда Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг бола тарбиясига қандай ёндашганларини ўргансак, инсон фитратини камол топтиришда хатога йўл қўймаймиз, инша Аллоҳ.
“Ислом нури” газетасининг 2020 йил, 7-сонидан
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Уламолар масалаларни диққат билан ўрганиб, таҳқиқ қилишади. Шунинг учун бир масалада турли ўлкаларда авлоддан авлодга маълум бир фатвога кўра амал қилиб келинади. Барча уламолар мана шу масалага мувофиқ келади. Натижада суянишнинг энг олий чегарасига чиқиб борилади.
Бу суяниш ниҳоятда қувватли бўлади, иймон келтирадиган даражада аниқ бўлмаса-да, шунга яқин келади. Аҳли суннанинг ўзига хос хусусияти мана шудир. Нима учун бу фиқҳ залолатдаги фиқҳ бўлмайди? Чунки унда хато бўлиш эҳтимоли жуда кам, чунки ундаги ижтиҳод бир кишига тегишли эмаски, унинг аксари хато бўлса... Балки бу нарса илмий мактаб ижтиҳодига, қарорига айланди. Бундай илмий мактабда эса хато қилиш эҳтимоли жуда кам бўлади. Аллоҳ таоло Ўзининг динини илмий мактабларнинг мана шундай тартибли илмлари орқали муҳофаза қилди.
Акс ҳолда Аллоҳ таоло Ўзининг динини Зайд, Амр ёки Юсуфнинг қўлида, яъни бир ёки бир неча кишининг қўлида муҳофаза қилган бўлиб қолар эди. Бу гапга ақл бовар қиладими? Йўқ. Аллоҳ таоло Ўзининг динини кучли, асосли, жуда кўп уламоларни ўз ичига олган қатъий, собит илмлар орқали муҳофаза қилади.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан