16 Июл, 2025, 21 Муҳаррам, 1447
16 Июл, 2025, 21 Муҳаррам, 1447
Пашша икки қанотли ҳашаротдир. Дунёда турли рангдаги ва узунликдаги пашшалар мавжуд. Аниқроғи, ер юзида 100 мингдан ортиқ турдаги пашшалар бор. Уларнинг ичида энг машҳури уй пашшасидир.
Пашшалар тухум қўйиш орқали кўпаяди. Урғочи пашша чиқиндилар, чириндилар, ҳайвонларнинг тезаклари орасига юзлаб тухумлар қўяди. Бир кун давомида мазкур тухумлардан юзлаб личинкалар чиқади. Личинка то пашшага айлангунича икки ҳафта давомида ахлат билан озиқланади.
Пашшаларнинг бешта кўзи бўлиб, шундан иккитаси бошқа баъзи ҳашаротларникидек мураккаб тузилишга эга. Мураккаб кўзлар бошнинг икки тарафидажойлашган бўлиб, бошнинг катта қисмини эгаллайди. Учта кўз эса пешона қисмида жойлашган бўлиб, содда тузилишга эга. Мазкур учта кўз пашша учун компас вазифасини бажаради. Пашшанинг кўзлари минглаб олти бурчакли линзалардан ташкил топган. Аниқроқ қилиб айтсак, ҳар бир кўз тўрт мингта линзадан иборатдир. Ҳар бир линза ёнидаги линзадан алоҳида ва бошқа тарафга қараб жойлашган. Шу боис улар атрофидаги нарсаларни кўриб, кичик бир ҳаркатни ҳам тезда илғай олади. Пашша бу кўзлари ёрдамида катта тезликда парвоз қила туриб, йўлини ўзгартира олади, уни овламоқчи ёки урмоқчи бўлганлардан усталик билан қоча олади.
Ёруғлик миқдори қанчалик катта бўлса, пашша яхшироқ кўра олади.
Пашшаларнинг ҳаёти икки ҳафтадан ошмайди, аммо улар шу муддат ичида юзлаб тухумлар қўяди.
Пашшанинг танаси асосан уч қисмдан: бош, кўкрак ва қориндан иборат.
Пашша танасининг деворлари уч қаватлидир.
Пашшанинг танаси майин тук билан қопланган.
Пашшанинг бош қисмида, икки кўзи ўртасида жойлашган шохлари унга озуқа топиш ва хатардан огоҳ бўлишга имкон беради.
Пашшанинг хартуми ҳам бўлиб, бу аъзо озуқани сўриб олиш учун хизмат қилади.
Пашша оёқ ва қанотларини ҳаракатга келтириш учун кўкраги ичидаги мускулларидан фойдаланади.
Пашшанинг оёқлари олтита бўлиб, юриш учун ишлайди. Оёқлар учи тирноқ (ёпишиб олиш хусусиятига эга бўлган ёпишқоқ капилляр) билан тугайди. Бу тирноқлар силлиқ юзаларга, шифтга ва деворларга ёпишиб туришга кўмак беради.
Пашшанинг қанотлари нозик бўлиб, унда ҳам қон томирлари мавжуд. Бу томирлар қанотга қон келишини таъминлайди. Натижада қанотлар серҳаракат ва бақувват бўлади. Айтгандек, пашша бошқа кўплаб ҳашаротлардан фарқли ўлароқ бир жуфт қанотга эга. Бошқа ҳашаротларда эса тўртта қанот бўлади.
Пашшалар барча тарафга қараб уча олади: ён тарафларга, ортга-олдинга, юқорига-пастга.
Пашша танасининг ён томонидаги тешикчалар орқали нафас олади.
“Нафас олиш бўшлиқлари” деб номланувчи мазкур тешикчаларнинг саккиз жуфти қорин қисмида, икки жуфти кўкрак қисмида жойлашган. Ҳаво ушбу бўшлиқлар орқали оқиб киради, кейин тананинг барча қисмларига етказадиган найчаларга ўтказилади.
Пашша соатига 8 километр тезликда уча олади.
Пашшанинг юраги бир дақиқада тахминан 1000 мартагача уради.
Пашшалар шимолий ва жанубий қутбдан бошқа ҳамма жойда яшайди.
Пашша безгак, энцефалит (мия шамоллаши) каби бир неча касаллик вирусларини тарқатади.
Пашшалардан баъзи касалликларни даволашда, шунингдек, яралар ва куйишларни муолажа қилишда фойдаланилади. Айрим тадқиқотларда аниқланишича, пашшанинг танасида жуда кўп антибиотиклар мавжуд экан.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачонки бирортангизнинг идишига пашша тушиб қолса, унинг ҳаммасини суюқликка ботирсин, сўнгра ташлаб юборсин. Чунки унинг икки қанотининг бирида шифо, бошқасида дард бор», дедилар». Бухорий ва Абу Довуд ривоят қилганлар. Абу Довуд: «Ва албатта, у (пашша) дард бор қаноти ила ҳимояланади»ни зиёда қилган.
Ушбу ҳадисда пашшанинг бир қанотида касаллик, бошқасида шифо бўлиши айтиляпти. Пастдаги ривоятда эса пашшалар касаллиги бор қаноти билан ҳимояланиши ҳам эслатилмоқда. Демак, пашша овқатимизга тушаётганда, касаллик бор қанотини овқат тарафга тушириб, шифоси бор қаноти юқорида қолар экан. Шу боис таомимизга пашша тушиб кетса, ташқарида турган қанотини ҳам овқатимизга ботириб оламиз. Шунда дардли қанот тарқатадиган касалликни шифоли қанотдаги моддалар йўқ қилади.
Хўш, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундан ўн тўрт аср олдин пашшанинг қанотларида дард ва шифо бўлишини қаердан билиб айтдилар экан? Албатта, бу илмий ҳақиқатни у кишига Аллоҳ таолонинг Ўзи билдиргандир!
Аллоҳ таоло кичик бир жонзот бўлмиш пашшани ана шундай имкониятлар билан яратган.
Сўзимизни мана бу оят билан якунлаймиз:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقُوا ذُبَاباً وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئاً لَّا يَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ
“Эй одамлар! Бир масал айтилмиш, бас, унга қулоқ солинг! Албатта, сизлар Аллоҳни қўйиб, топинаётган нарсаларингиз, агар барчалари бирлашсалар ҳам, битта пашша ярата олмаслар. Ва агар пашша улардан бирон нарсани тортиб олса, ундан ўшани қутқариб ололмаслар. Талаб қилувчи ҳам, талаб қилинган ҳам ожиз бўлди”. (Бошқа катта жонзотларни қўйсинлар-у, энг кичик, энг ҳақир, энг аҳамиятсиз кўринган пашшани яратишга уриниб кўрсинлар. Ярата олмаслар. Хўш, энди бир дона пашшани ярата олмаган бутга қандай қилиб топиниш, сиғиниш, айтганини (агар айтолса,) қилиш мумкин? Асло мумкин эмас. Умуман ақлга, мантиққа тўғри келмайди. Пашша жуда заиф, ҳақир жон. Аммо, у сабаб бўлиб баъзи бир касалликларни ташиб келтирса, ҳаммаси тўпланиб, ҳаракат қилса ҳам, ўша касалликдан зарар кўраётганни ёки ўлаётганни қутқариб қололмайдилар. Буни ҳамма ҳаётда кўрган. «Талаб қилувчи ҳам, талаб қилинган ҳам ожиз бўлди». Яъни, Аллоҳдан ўзганинг ибодатини талаб қилувчи ҳам, ибодати талаб қилинган нарсалар ҳам ожиздирлар. Бирон нарса қўлларидан келмас.) (Ҳаж сураси, 73-оят).
Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади
Дўстона ва самимий руҳда ўтган учрашувда Марказ раҳбари Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан юртимизда бунёд этилаётган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази ҳақида жумладан, Марказ доирасида амалга оширилаётган тадбирлар, барча илмий ва ташкилий ишлар ҳақида маълумот берди.
– Ўзбекистон Ислом илми, фиқҳ ва ҳадис соҳасида юксак меросга эга. Бу заминда машҳур уламолар, буюк фақиҳлар, муҳаддислар, мутафаккирлар ва санъатшунослар етишиб чиққан, – деди Ислом уюшмаси бош котиби. – Ушбу мероснинг Ислом оламидаги аҳамияти ва долзарблигини кўрсатишда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази муҳим ўрин тутади. Бу юртнинг таниқли ва машҳур алломалари туфайли Ислом цивилизациясининг асл моҳияти хусусан, инсонпарварлик ва бағрикенглик қадриятлари бугунги кунга қадар сақланиб қолган. Мазкур мегалойиҳа бу бой меросни жаҳон ҳамжамиятига танитишда асосий аҳамиятга эга. Биз Бутунжаҳон Ислом уюшмаси номидан ушбу саъй-ҳаракатларни тўлиқ қўллаб-қувватлаймиз. Ўзбекистон Президентининг маданият ва маърифатга қаратган эътибори барча мусулмон мамлакатлар учун намуна бўлади. Марказ билан ҳамкорлик қилишдан бениҳоят мамнунмиз! – дея таъкидлади Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса.
Учрашув давомида Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистонда олиб борилаётган ислоҳотлар хусусан, Ислом цивилизацияси марказининг барча тадбирлари, режалаштирилган турли анжуманларга қизиқиш билдириб, бу борада олиб борилаётган ишларни юксак баҳолади ва мамнуният билан эътироф этди. Ислом цивилизацияси марказининг очилиш маросими қанчалик аҳамиятли эканлигига эса алоҳида тўхталди. Шу ўринда Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сўзлаган нутқидан қуйидаги иқтибосларни келтирди: “Биз бутун жаҳон жамоатчилигига ислом динининг асл инсонпарварлик моҳиятини етказишни энг муҳим вазифа, деб ҳисоблаймиз. Биз муқаддас динимизни азалий қадриятларимиз мужассамининг ифодаси сифатида беҳад қадрлаймиз. Ислом дини бизни эзгулик ва тинчликка, асл инсоний фазилатларни асраб-авайлашга даъват этади. Ислом цивилизацияси марказининг фаолияти ҳам шу мақсадга хизмат қилади”. Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса Ўзбекистон Президенти томонидан БМТ минбаридан туриб илгари сурилган мазкур улкан ташаббус Бутунжаҳон Ислом уюшмаси номидан қўллаб-қувватлашини таъкидлаб ўтди.
Ислом цивилизацияси маркази раҳбари Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан Марказ таркибида Араб-ислом хаттотлик мактабини очиш йўлга қўйилганини маълум қилди. Шайх Муҳаммад Абдулкарим Ал-Исса ушбу лойиҳани тўла-тўкис қўллаб-қувватлади:
– Янги Ўзбекистон лойиҳаси бўлмиш бу хаттотлик мактаби орқали Қуръони каримнинг ҳар бир сурасини махсус араб хатида, безаклар билан бойитилган тарзда қўлда кўчириш мақсадга мувофиқ, – дея таклиф қилди Бош котиб, – Ўзбекистондаги бўлажак Араб-ислом хаттотлик мактаби фаолиятини йўлга қўйишда, шунингдек, жаҳон миқёсида машҳур бўлган катта тажрибага эга хаттотларни ушбу марказга жалб этиш, хаттотларнинг иш фаолияти самарали бўлиши учун уларни рағбатлантириш ва умуман мактаб фаолиятини ривожлантиришда астойдил ҳамкорлик қилишга тайёрмиз.
Делегация аъзолари Макка шаҳрида жойлашган Ҳиро маданият даҳаси, Ваҳий музейи, “Бурж ас-саъа” минорасида жойлашган шу номдаги музей, Каъба кисваси учун қирол Абдулазиз мажмуаси ва Мадина шаҳридаги “Бўстон” музейи, Пайғамбаримиз (с.а.в) сийратлари ва Ислом цивилизацияси музейи, Жидда шаҳридаги Ислом санъати музейи ва кутубхонасига ташриф буюрди ва ҳамкорлик бўйича музокаралар олиб борди.
Бундан ташқари, Ислом цивилизацияси маркази делегацияси аъзолари музей ва кутубхоналарга қилган ташрифлари жараёнида Пайғамбаримизнинг фаолият ва турмуш тарзларини ифодаловчи видеолавҳалар Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказига тақдим этилиши масаласини ҳам кўриб чиқишди.
Шунингдек, учрашувда Ўзбекистон Президенти ташаббуси билан Самарқандда янгидан бунёд этилаётган Имом Бухорий мажмуаси зиёратчилари учун қулай шарт-шароитлар яратиш масаласида ҳам фикр алмашилди. Бу борада Саудия Арабистони тажрибасидан фойдаланиш мақсадида Бутунжаҳон Ислом уюшмаси Тадбирлар ва конференциялар бўлими бошлиғи Шокир Салоҳ ал-Адваний билан мулоқот ўтказилди. Мулоқот давомида Ислом уюшмаси вакили бу масалада Саудия Арабистонининг етакчи ташкилотларидан бири “Илм” компанияси кўмак беришини билдирди. Кейинги муҳокамалар видеоконференция шаклида давом эттирилишига келишиб олинди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 