Мақтовлар одамга хуш ёқадиган, аммо саломатликни издан чиқарадиган, руҳиятни айнитадиган иллатдир. Уни хуш кўрадиганлар, бир фурсат хузур топгандай бўладилар.
Аслида мақтовларни эшитаётган чоғда юракнинг ўйноғи бошланади. Юрак қон-томир тизимидаги ўзгариш бутун вужудга тарқалиб, энг аввало, жигар фаолиятини бузади. Бундан бош оғриғи бошланади. Хаттоки, талоқнинг шамоллаши, асаб толаларининг мўртлашуви рўй беради. Овқат ҳазм бўлиши кийинлашиб, асабийлик ҳолати кучаяди.
Айниқса, аёллар мақтовга ўч бўлмасликлари керак. Чунки мақтовлар, лаганбардорлик билан айтилган ширин сўзлар одамни инжиқ ва иззатталаб қилиб қўяди. Инжиқ одамга ҳеч ким ва ҳеч нима ёқмайди. Унинг баданига турли-туман ҳасталиклар жамлана бошлайди. Шу боисдан улар саломат бўла олмайдилар.
Ким сизни мақтай бошласа, бундай суҳбатдан ўзингизни нарироқ олинг. Улар аслида, руҳиятни издан чиқариб, танага кўринмас заҳматларни хавфли рақиблардир. Сизни манман ва мақтанчоқликка мойиллаштириб қўйиши ҳеч гап эмас.
Мақтанчоқлар ўз соғлиги ҳақида қайғура олмайдилар. Кўпдан-кўп бош оғриғи ва қон босими ҳасталикларидан қийналиб яшайдилар. Уларнинг чирой-чиммати ҳам йўқола боради. Бошқаларнинг берган тўғри маслаҳатларини ҳам қабул қилмайдилар ва дўстларни ҳам қабул қилмайдилар ва дўстларни ҳам душман деб ўйлайдилар. Ўзига мақтов айтган одамнигина дўст деб биладилар. Уларнинг юраги , ошқозони, жигари, талоғи хастадир. Сал нарсага жаҳли чиқиб, атрофидаги одамларни ҳам хуноб қилиб ташлайди. Мақтовни ёки ширин сўзларни тўғри қабул қилмоқ учун кўнгил гавҳарини тиниқ сақламоқ керак.
Руҳий покланишни билинг
Мен сендан зўрман ва зўрлигимни кўрсатиб қўяман, тарзида иш тутишдан қон босими кўтарилиб, мия зўриқиб ишлайди. Бундай паллада жигар, юрак, буйрак каби аъзоларнинг фаолиятида кескин ўзгариш, зўриқиш рўй беради. Уларнинг фаолиятини ўз маромига қайтариш осон кечмайди. Руҳиятга берилган зўриқиш турли-туман касалликларни қўзғаб, биринчи навбатда юракни ҳижил қилади, ақл-заковатни ўтмаслаштиради. Оғир-босиқлик бу қўрқоқлик эмас, доноликдир.
Убайдуллоҳ Тўрақулов Булоқбоши тумани “Кулла” жоме масжиди имом-ноиби
Cавол: Бир одам аёлига талоқ берган, кейин яқинларига ўша инсоннинг сеҳрлангани маълум бўлибди. Сеҳр қилинган кишининг талоғи ўтадими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аслида талоқ тушиши учун эрнинг ақл-ҳуши жойида бўлиши шарт. Шунинг учун фуқаҳоларимиз мажнун (ақли заиф), уйқудаги ва беҳуш кишининг талоғи ўтмаслигини таъкидлашган. Худди шунингдек, сеҳр сабабидан ақли жойида бўлмаса, феъл-атвори ўзининг мувозанатидан ташқарида бўлсаю хотинини талоқ қилса, талоғи тушмайди. Агар сеҳр қилинган кишининг ақл-ҳуши жойида бўлиб, ўзининг ҳатти-ҳаракатларини онгли равишда бажараётган бўлса, унинг талоғи тушади. Замондош ҳанафий уламолар сеҳр қилинган кишининг тасарруфи (талоқ, савдо каби ишлари) ҳақида бундай деганлар:
إن فقد عقله فهو غير مكلّف، وإلّا فيكون مكلّفاً
“Агар сеҳр қилинган киши ақл-ҳушини йўқотган бўлса, мукаллаф эмас (яъни талоғи ўтмайди). Аксинча - ақли жойида бўлса, мукаллаф саналади (яъни қилган ишларига жавобгар бўлади)” ("Арийжуз зуҳр” китоби).
Демак, саволда сўралган ҳолатда кишининг талоғи тушиши ақли жойида ёки жойида эмаслигига боғлиқ бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.