Мақтовлар одамга хуш ёқадиган, аммо саломатликни издан чиқарадиган, руҳиятни айнитадиган иллатдир. Уни хуш кўрадиганлар, бир фурсат хузур топгандай бўладилар.
Аслида мақтовларни эшитаётган чоғда юракнинг ўйноғи бошланади. Юрак қон-томир тизимидаги ўзгариш бутун вужудга тарқалиб, энг аввало, жигар фаолиятини бузади. Бундан бош оғриғи бошланади. Хаттоки, талоқнинг шамоллаши, асаб толаларининг мўртлашуви рўй беради. Овқат ҳазм бўлиши кийинлашиб, асабийлик ҳолати кучаяди.
Айниқса, аёллар мақтовга ўч бўлмасликлари керак. Чунки мақтовлар, лаганбардорлик билан айтилган ширин сўзлар одамни инжиқ ва иззатталаб қилиб қўяди. Инжиқ одамга ҳеч ким ва ҳеч нима ёқмайди. Унинг баданига турли-туман ҳасталиклар жамлана бошлайди. Шу боисдан улар саломат бўла олмайдилар.
Ким сизни мақтай бошласа, бундай суҳбатдан ўзингизни нарироқ олинг. Улар аслида, руҳиятни издан чиқариб, танага кўринмас заҳматларни хавфли рақиблардир. Сизни манман ва мақтанчоқликка мойиллаштириб қўйиши ҳеч гап эмас.
Мақтанчоқлар ўз соғлиги ҳақида қайғура олмайдилар. Кўпдан-кўп бош оғриғи ва қон босими ҳасталикларидан қийналиб яшайдилар. Уларнинг чирой-чиммати ҳам йўқола боради. Бошқаларнинг берган тўғри маслаҳатларини ҳам қабул қилмайдилар ва дўстларни ҳам қабул қилмайдилар ва дўстларни ҳам душман деб ўйлайдилар. Ўзига мақтов айтган одамнигина дўст деб биладилар. Уларнинг юраги , ошқозони, жигари, талоғи хастадир. Сал нарсага жаҳли чиқиб, атрофидаги одамларни ҳам хуноб қилиб ташлайди. Мақтовни ёки ширин сўзларни тўғри қабул қилмоқ учун кўнгил гавҳарини тиниқ сақламоқ керак.
Руҳий покланишни билинг
Мен сендан зўрман ва зўрлигимни кўрсатиб қўяман, тарзида иш тутишдан қон босими кўтарилиб, мия зўриқиб ишлайди. Бундай паллада жигар, юрак, буйрак каби аъзоларнинг фаолиятида кескин ўзгариш, зўриқиш рўй беради. Уларнинг фаолиятини ўз маромига қайтариш осон кечмайди. Руҳиятга берилган зўриқиш турли-туман касалликларни қўзғаб, биринчи навбатда юракни ҳижил қилади, ақл-заковатни ўтмаслаштиради. Оғир-босиқлик бу қўрқоқлик эмас, доноликдир.
Убайдуллоҳ Тўрақулов Булоқбоши тумани “Кулла” жоме масжиди имом-ноиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Мактабимизда буфет бўлар эди. Ўша тарафдан ажойиб ҳидлар келардида ўзиям... Чўнтагимизда беш-ўн тийин пулимиз бўлса, катта танаффус бўлди дегунча ўша ёққа югурардик. Кулча, «қуш тили», икрали нон 5 тийин эди. Майизли булочка 10 тийин. «Трубочка» – 15 тийин. Иссиқ овқат учун 20 тийин керак эди. Бунча пул менда камдан-кам бўларди. Шунинг учун кўпинча, кулча ёки усти шакарли, тил шаклидаги «қуш тили» олар эдим.
Буфетимизда иккита аёл галма-гал ишларди. Бири, қўполлиги учун ҳамма ёмон кўрадиган – Шарофат опа (исм ўзгартирилди), иккинчиси жуда мулойим, болаларга меҳрибон, кичкинагина фариштасифат, татар аёли – Ҳадия опа эди. Бу аёл бизнинг қўшнимиз Карим аканинг аёли эди. Икковларини ҳам Аллоҳ раҳматига олган бўлсин.
Патнисда тахланган «қуш тили» ҳар хил бўлар эди. Орасида қийшиқ ёки чети куйганлари ҳам бўлар эди. Шарофат опадан оладиган бўлсам, негадир, «қуш тили»ларнинг орасидан энг ёмонини танлаб олиб берар эди. Индолмасдим...
Ҳадия опа эса, навбатда болалар кўп бўлишига қарамасдан, эринмай, «қуш тили»ларнинг орасидан энг яхшисини танлаб, жилмайиб берар эдилар. Ҳаммага ҳам шундай қилардилар. Бир куни онамга шуни айтдим.
– Ҳадия опа жуда яхши хотин-а, ойи?
– Ҳа, яхши аёл. Нега унақа деяпсан?
– Нарса олсам доим энг яхшисини олиб берадилар. Шарофат опа эса, энг ёмонини танлаб берадилар.
Онам бирпас ўйлаб туриб:
– Бир кунда патнисдаги ўша «қуш тили»ларнинг ҳаммаси сотиб бўлинадими? – деб сўрадилар.
– Ҳа, тўртинчи соатдан кейин борсам битта ҳам қолмаган бўлади.
– Қара, Шарофат опа ҳар бир болага патнисдаги «қуш тили»ларнинг энг ёмонидан бошлаб сотиб тугатади. Ҳадия опа эса ҳар бир болага энг яхшисидан бериб тугатади. Ўша қийшиқ «қуш тили» ҳам қолиб кетмайди. Тўғрими? Иккови ҳам бор «язик»ларнинг ҳаммасини сотиб тугатишади. Лекин, биттаси «ёмон хотин» деб танилади. Ҳамма уни ёмон кўради. Иккинчиси эса, «яхши хотин» бўлиб танилади. Ҳамма уни яхши кўради. Энди ўзинг хулоса қил, болам....
Онам раҳматлининг мана шу гаплари менга зўр дарс бўлган. Биров билан олди-берди қилаётганимда доим шу қоидани эслайман. Дўконимда иккита бир хил маҳсулотнинг энг яхшисини кўрсатишга ҳаракат қиламан. Иккинчиси ҳам қолиб кетмайди. Бир одамга иккита нарсадан яхшироғини берган бўламан. Иккинчисига эса, қўлимдаги борини берган бўламан.
Айниқса, пул олди-бердисида шундай қилсангиз, ҳаммага ёқади. Дейлик, бировга икки миллион сўм беришингиз керак. Сизда ҳар хил миқдордаги қоғоз пуллар бор. Минг сўмликдан то 200 минг сўмликкача. Мижоз кўриб турибди. Сиз унга пулларингиз орасидан энг йиригини, уларнинг ҳам орасидан ҳолати энг янги бўлганини беришга одат қилинг. Шунда рўпарангиздаги инсонда бу ишингиз билан жуда яхши таассурот қолдирасиз. Эски пулларнинг ҳам жойи чиқади, албатта. Ишлатилмай қолиб кетмайди.
Шу қоидага бир амал қилиб кўринг-а!
Шоолим Шомансуров
«Ҳилол» журнали 4(61) сон