07 Январ, 2025, 7 Ражаб, 1446
07 Январ, 2025, 7 Ражаб, 1446
Рамазонда ифторлик ва саҳарлик дастурхонини таомлар билан безаш аёлу қизларимиз, опа-сингил ва келинларимизнинг юмушлари сирасига киради. Аслида бу ой кам таом ейиладиган, очлик ва очлар ҳоли ҳис қилинадиган мавсумдир. Аммо шу ойда ҳам таомни кўп ейишга уринамиз. Аёлларимиз ифторлик дастурхонига шунақа кўп таом ҳозирлашадики, уни қўйгани хонтахтада жой етишмайди. Қорин очлиги сабаблими ёки бошқами, жуда кўп нарса пиширилади. Бир неча хил таомлар, сомса, печене, турли салатлар, шарбатлар ва ҳоказо.
Куни бўйи оч юрган тана бирданига шунча нарсани еб, уни ҳазм қилишга қийналади, ошқозонга юк бўлади, семириш, ҳаракатнинг кескин камайиши содир бўлади.
Аёл-қизларимиз фақат ейиладиган, керакли миқдордаги таомларни ҳозирлаб, қолган вақтларини ошхонада ўтказмасдан, Аллоҳ таолони зикр қилиб, танани озиқлантиришга бўлган уринишларини камайтириб, руҳнинг озуқасига кўпроқ эътибор қаратсалар оила аъзолари кўп овқат еб, қийналиш муаммосидан қутулган, келинлар эса зикрнинг савобига эришган бўлардилар.
Кўп таом егандан кейин унинг устидан кўп сув ичишга тўғри келади. Бу эса танани оғирлаштириб, дангаса бўлишга, ибодат қилиш, илм ўрганиш ва яна бирор фойдали ишлар билан шуғулланишдан сусткашлик қилишга олиб келади.
Саҳарликда рўза тутишга қувват бўлсин деб кўпроқ таом еймиз. Балки буни тушунса бўлар. Аммо ифторлик дастурхонини меъёридан оширмаслик керак.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай марҳамат қилган:
“Еб-ичинг ва исроф қилманг. Чунки У зот исроф қилувчиларни севмас” (Аъроф сураси, 31-оят).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиси шарифда “Ишларнинг хайрлиси ўртачасидир” деганлар.
Ушбу оят ва ҳадисга амал қилиб, таом ейиш борасида ҳам ўртача йўлни тутсак, ҳам ҳадисга амал қилган бўламиз, ҳам ўзимизни ҳазмда қийналиш муаммосидан қутқарган бўламиз. Зеро, уламолар мазкур оятдаги “исроф қилманг” жумласини “Тўйгандан кейин таом еманг” деб тафсир қилишган.
Биз шунча нозу неъматлар билан ифторлик қилаётганимизда, рўзамга қувват бўлсин деб саҳарликда кўп овқат еб ўтирганимизда қўшнимизни эслаб қўяйлик! Улар ҳам биз каби саҳарлик ва ифторлик қилишяптимикин ёки уларнинг дастурхонида биздаги таомнинг ўндан бири ҳам йўқмикин?!
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Сизлардан бирортангиз ўзи учун яхши кўрган нарсани биродари учун ҳам раво кўрмагунча мўмин бўла олмайди», дедилар». Бешовларидан фақат Абу Довуд ривоят қилмаган.
Ифторликда кўп овқат еб, нафас олишга ҳам қийналиб турган пайтимизда улар ёдимизга келсин! Имкон қилиб, икки-уч хил таомимизнинг ярмини уларга олиб чиқиб берсак, қанча савобга эришамиз, иймонимиз комил бўлади.
Азиз диндошлар, таомланишда меъёрга амал қилайлик! Рамазон ойида яшаётганимиз, рўза тутаётганимиз ўзимизга билинсин! Очлик, ташналикни ҳис этайлик! Ана шунда биз бир ой давомида ҳис қилган ҳолат ён қўшнимизнинг бутун йил давомида ҳис этадиган ҳолати эканини англаб етамиз ва уларга ёрдам беришга шошиламиз!
Аллоҳ таоло барчамизни исрофдан сақланиб, меъёрида таомланишимизни ва фақирлар ҳолидан тез-тез хабар олиб туришимизни насиб этсин!
Довудхон домла мавъизалари асосида
Нозимжон Иминжонов тайёрлади
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ مَنْصُورِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ: أَنَّ عُمَرَ بْنِ عَبْدِ الْعَزِيزِ اخْتَصَمَ إِلَيْهِ رَجُلٌ وَابْنُهُ، فَقَالَ عُمَرُ حِينَ جَلَسَا بَيْنَ يَدَيْهِ: أَمَا لِهَذَا أَحَدٌ؟ أَيْ لِلْاِبْنِ يَجْلِسُ مَعَ أَبِيهِ، فَقَامَ عَمُّهُ فَجَلَسَ مَكَانَ أَبِيهِ، فَخَاصَمَ عَنِ ابْنِهِ. قَالَ الْحُسَيْنُ: تَعْظِيمًا لِأَبِيهِ.
Мансур ибн Абдурраҳмондан ривоят қилинади:
Ҳусайн айтади: «Бу иш отани улуғлаш учун қилинди».
Шарҳ: Умар ибн Абдулазиз бешинчи рошид халифа ҳам дейилади. Ўзлари ҳижрий 100 санада халифа бўлганлар. Лекин халифа бўлиш муддати қисқа бўлса ҳам, шу қисқа муддат ичида машҳур чориёр халифаларнинг ишини қайта тиклашга, улар каби адолатли бўлишга ҳаракат қилганлар, Ислом оламининг барча тарафларига хайр-барака ёйилишига сабаб бўлганлар. У киши мусулмонларнинг буюк халифаси ҳисобланар эдилар. Бир куни Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурларига бир одам ўғли билан хусуматлашиб келибди. Яъни талашиб-тортишиб, ораларида ҳукм чиқаришни талаб қилиб келишибди.
Иккиси халифанинг қаршисига ёнма-ён ўтириб, маҳкамани кута бошлашибди. Умар ибн Абдулазиз улардан савол сўраб, ҳукм чиқаришлари керак. Аммо отанинг ҳурматидан ўғилнинг ўрнига бошқа бир киши хусуматлашишини истадилар. Шунда ўғилнинг ўрнига амакиси келиб ўтирди ва маҳкамада унинг номидан иштирок этди. Бу нарса отанинг эҳтироми учун, бола у билан тортишмасин, дея қилинди.
Шунинг учун фарзанд зинҳор ота-онаси билан хусуматлашмаслиги керак. Мабодо иложсиз ҳолга тушиб қолса ҳам, бошқа бировлар орқали одоб билан арзини етказиши лозим.
عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَالِسَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.
Ҳасандан ривоят қилинади:
Шарҳ: Яъни, ота-бола орасидаги беҳурматлик шу даражага етди.
Отаси билан бир нарса талашиб-тортишиш, унинг устидан қозига арз қилиш, қозининг олдига судраб бориб, «Менинг ҳақимни олиб бер», дейиш мусулмонлар учун обрў бўлмаганлигидан, яхши эмаслигидан мана шу гаплар айтилган экан.
Шу билан бирга, мусулмонларнинг дастлабки авлодларида бу каби ишлар бўлмагани ҳам ушбу ривоятдан англаб олинади. Вақт ўтиши билан, одамлар диний таълимотлардан узоқлашиши оқибатида шу каби салбий ҳолатлар пайдо бўлган.
عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: انْتَهَتِ الْقَطِيعَةُ إِلَى أَنْ يُجَاثِيَ الرَّجُلُ أَبَاهُ عِنْدَ السُّلْطَانِ.
Ҳасандан ривоят қилинади:
Шарҳ: Бу ривоят аввалгисининг такрори экан.
Мусулмон умматига хос бўлмаган бу каби оқпадарлик ишларидан сақланишимиз лозим. Бунинг учун эса аввал ҳам таъкидлаб ўтганимиздек, диний таълимотларни тўғри йўлга қўйишимиз, саҳобалар авлодининг ота-оналарига бўлган ҳурмат-эътиборидан ёшларимизга таълим беришимиз керак.
«Яхшилик ва силаи раҳм» китоби 1-жуз.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа