Қуйидаги амаллар орқали рўза бузилади ва фақат қазо рўза тутиш вожиб бўлади:
Ушбу юқорида санаб ўтилган амаллардан бирини қилган киши Рамазоннинг ҳурмати учун куннинг қолганини ўзини тийиш билан ўтказиши зарур бўлади ҳамда бир кунига бир кун рўза тутиб беради.
Масалан:
Туз еса, фақат қазо рўза вожиб бўлади. Аммо туз еб юриш одати бор одам бўлса, ҳам рўзани қазо қилади, ҳам каффорат беради. Туз еган рўзадорга ҳам қазо, ҳам каффорат вожиб бўлади, деган фатволар мавжуд. Бинобарин, бунда эҳтиёткорлик лозим бўлади (“Фатовойи Оламгирия”, “Хулоса”, “Шарҳи ниҳоя”).
Бировнинг мажбур қилиши сабабли ёки рўзалиги эсида бўла туриб, эҳтиётсизлик билан (масалан таҳорат ёки ғусл қилаётганида) томоқдан сув ўтиб кетса, қазонинг ўзи вожиб, каффорат лозим эмас.
Кундузи ухлаётган рўзадор уйқусираб, сув ичиб қўйса, рўзаси очилади. Каффоратсиз, фақат қазосини тутиб беради (“Фатовойи Оламгирия”, “Қозихон”).
Рўза ниятлари
Тонг отиб қолгандир, деб шубҳаланадиган вақтга қадар саҳарлик қилиш макруҳдир. Рамазон ойида саҳарлик қилиш рўза нияти ўрнига ўтади. (“Фатовойи Оламгирия”). Қуёш ботгандан сўнг эртанги кун рўзаси учун ният қилиш мумкин (“Имом Сарахсийнинг “Мабсут” китобидан”).
Рамазон рўзасининг ниятини кун ярим бўлай дегунча, яъни пешин намози вақти киргунча қилиш мумкин.
Қазо ва каффорат рўзаларнинг ниятини тонг отгунча қилиш лозим. Тонг отгандан қуёш ботгунча ўтган вақт кун ҳисобланади, рўзанинг вақти ҳам шу оралиқ билан белгиланади.
“Каффорат” ҳақида тушунчаси
Каффорат уч турли бўлади:
Саиджамол МАСАЙИТОВ,
ЎМИ Мутахассиси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Шайтон – инсоннинг энг хавфли душмани. Унга эргашиш икки дунёда ҳам бахтсизлик, афсус-надоматга сабаб бўлади. Шайтон бандани Аллоҳнинг розилигидан узоқлаштириш ва Унинг раҳматидан маҳрум қилиш учун доимо ҳаракат қилади. Қандай қилиб шайтоннинг фитналаридан ҳимояланиш ва унинг васвасаларига эргашмаслик керак? Қуйидаги сура ва дуоларни мунтазам ўқиб юриш сизни ундан узоқлаштиради:
1. Аъузу биллаҳи минаш шайтонир рожийм.
2. Оятул курсий.
3. Ёсин сураси.
4. Ихлос, фалақ, наас суралари.
5. “Астағфируллоҳа Роббий мин кулли занбин ва атубу илайҳ”.
(Маъноси: Ҳар бир гуноҳ ишдан Аллоҳга истиғфор айтаман ва унга тавба қиламан).
6. “Аъуузу би калимаатиллааҳит-тааммаати мин кулли шайтонин ва ҳаамматин ва мин кулли ъайнин лаамматин”.
(Маъноси: Аллоҳнинг мукаммал калималари билан ҳар бир шайтондан, зарарли ҳашаротлардан ва ёмон кўздан паноҳ тилайман).
7. Аъуузу би калимаатиллааҳит-тааммаати мин шарри маа холақ.
(Маъноси: Аллоҳнинг мукаммал сўзлари билан яратганларининг ёмонлигидан паноҳ тилайман).
8. “Бисмиллаҳи таваккалту ъалаллоҳи ва лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ”.
Аллоҳнинг исми ила, Аллоҳга таваккал қилган ҳолда. Ҳаракат ва қувват фақат Аллоҳнинг иродаси билан бўлади.
9. “Аллоҳумма анта Роббий лаа илаҳа илла анта холақтаний ва ана ъабдука ва ана ъала ъаҳдика ва ваъдика мастатоъту аъузу бика мин шарри ма сонаъту, абу`у лака биниъматика ъалаййа ва абу`у бизамбий фағфирлий фаиннаҳу лаа йағфируз зунуба илла анта”.
(Маъноси: Аллоҳим, Сен Роббимсан, Сендан бошқа илоҳ йўқ. Мени яратдинг ва мен Сенинг қулингман. Сенга берган ваъдамда ва аҳдимда қодир бўлгунимча турибман. Қилган ишларимнинг ёмонидан Сенинг номинг билан паноҳ тилайман. Менга ато қилган неъматларингга иқрор бўлдим. Гуноҳларимга ҳам иқрор бўлдим. Менинг гуноҳларимни кечир. Чунки Сендан бошқаси гуноҳларни кечира олмайди.)
10. “Асбаҳна ва асбаҳал мулку лиллаҳ, валҳамдулиллаҳ, лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу”.
(Маъноси: Тонг оттирдик, мулк ҳам Аллоҳники бўлган ҳолда тонг оттирди. Барча ҳамдлар Аллоҳгадир. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У Зот ягона, шериги йўқдир.)
Даврон НУРМУҲАММАД