08 Апрел, 2025, 10 Шаввол, 1446
08 Апрел, 2025, 10 Шаввол, 1446
«Инсонга зарар етганда, ётган ҳолда, ё ўтириб ёки тик туриб ҳам Бизга илтижо қилади. Ундан зарарини кетказганимизда эса, гўё етган зараридан Бизга дуо қилмагандек кетаверади. Мана шу тарзда исрофчи (тажовузкор)ларга ўз қилмишлари зийнатли (чиройли) қилиб қўйилди» (Юнус, 12).
«Инсонга зарар етганда, ётган ҳолда, ё ўтириб ёки тик туриб ҳам Бизга илтижо қилади…»
Абу Лайс Самарқандий тафсирида: “Агар бандага касаллик, камбағаллик ва бало каби ёмон кўрадиган нарсалари тегса, банда ётган ҳолида ҳам Аллоҳга илтижо қилади. Касали енгилроқ бўлса ўтирган ҳолида дуо қилади, агар касаллигидан асорати қолган бўлса, юриб турганда ҳам дуо қилади”, деган.
Маҳмуд Замахшарий оят тафсирида: «Бу оятда дуо қилувчининг уч ҳолатини айтиб ўтишдан нима фойда дейилса, мен айтаманки, бунинг маъноси “Зарар кўрган инсон токи ўша зарари йўқолмагунча Яратганга дуою илтижо қилишдан тўхтамайди. У бизга ҳар қанақа ҳолатида ҳам, тура олмай ётиб қолганда, тик тура олмай ўтириб қолганда ёки тик тура олади-ю, аммо юришга тоқати йўқ бўлса ва баъзиси эса тўшакка “михланиб” қолиб ётганда ҳам дуо қилаверади. Бу билан банда ўзига енгиллик ва соғлиқ сўрайди ва мусибатни ўзидан даф қилишга ҳаракат қилади».
«Ундан зарарини кетказганимизда эса, гўё етган зараридан Бизга дуо қилмагандек кетаверади. Мана шу тарзда исрофчиларга ўз қилмишлари зийнатли қилиб қўйилди».
Фахриддин Розий тафсирида бундай дейилади: “Бу оятда бало, мусибат тушганда инсон сабрсиз бўлиши, роҳат-фароғатда бўлганда оз шукр қилиши баён қилинган. Агар инсон бошига бирор ташвиш тушса, уни ўзидан узоқлаштиришини, мусибатни неъматга алмаштиришини Аллоҳ таолодан сўраб жидду жаҳд билан туриб, ўтириб, ётиб зорланиб дуо қилади. Агар Аллоҳ ундан мусибатни даф этиб омонлик ва офият берса, шукрдан юз ўгиради. Бошига тушган у мусибатни эсламайди ва неъматлар қадрини билмайди. Худди бошига тушган мусибатни кетказиш учун дуо қилмаган инсондек бўлиб олади. Ақлли инсон бало-мусибатга сабр қилиши, ҳузур-ҳаловат ва неъматларга эришганда шукр қилиши вожиб бўлади. Киши қийинчилик вақтида дуоси қабул бўлиши учун роҳат-фароғатда бўлган вақтида кўп зорланиши ва дуо қилиши керак.
Абдуллоҳ ибн Аббос (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) дедилар: “Хурсандчилик кунларида Аллоҳни танисанг, қийин кунларда Аллоҳ сени танийди”» (Ҳоким, Найсабурий).
Абу Дардо (розияллоҳу анҳу): “Аллоҳ таолога хурсандчилик кунларингда дуо қилгин, қийин кунларингда қилган
дуоингни қабул қилади”, дедилар.
Суҳайб (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Мўмин кишининг ҳолига ажабланасан. Аллоҳ унга нимани қазо қилса, яхшилик бўлади. Агар унга ғам етса, сабр қилади, бу унга яхшилик бўлади. Агар унга хурсандчилик етса шукр қилади, бу ҳам унга яхшилик бўлади. Бу ҳолат мўминдан бошқага бўлмайди”» (Имом Муслим).
Абу Мансур Мотуридий, Абу Лайс Самарқандий,
Маҳмуд Замахшарий, Ибн Касир,
Олусий ва Қуртубий тафсирлари асосида
Бадриддин САДРИДДИН ўғли
тайёрлади.
– Йирик анжуманда иштирок этиш учун Ўзбекистонда бўлганимда юртингизда маънавий-маърифий, диний жабҳада жуда катта янгиланишлар, ижобий ўзгаришлар юз берганига, йирик таълим, илмий-тадқиқот марказлари ташкил этилганига гувоҳ бўлдим. Шундай йирик лойиҳалардан бири – Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази бунёд этилаётгани. Ушбу мажмуа экспозицияси ислом илми ва гуманитар фанларга оид кўплаб ноёб материаллар билан бойитилмоқда. Айниқса заминингиздан етишиб чиққан буюк олимларнинг бой мероси, улар ҳақидаги муҳим маълумотлар баркамол авлод тарбиясида жуда муҳим аҳамият касб этади. “Буюк аждодлар мероси – III Ренессанс пойдевори” VIII Халқаро конгресси ҳам ўзбек халқи бой меросига қайта мурожаат қилиш, жараённинг беқиёс аҳамиятини таъкидлашга ишорадир. Қадим мерос, илмий билимлар, хусусан когнитив, табиий ва экспериментал фанлар ривожини Ибн Сино, Ал-Фаробий, Абу Райҳон Беруний каби олимларсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Ислом илми, масалан фиқҳ ва ҳадис ҳақида гапирганда эса Ал-Бухорий, Ат-Термизий, Аз-Замахшарий, Аш-Шоший каби аждодларингизни алоҳида санаб ўтиш жоиз. Бу номлар дунёда ва ислом оламида беқиёс мавқега эга.
Биз ҳам келажакда Ўмон – Ўзбекистон ҳамкорлигини янада жадаллаштириш учун бор имкониятни сафарбар этамиз. Хусусан, Султон Қобус университети Ўзбекистон олий таълим муассасалари билан талабалар алмашинуви, ўзаро ташриф, форум, конференция, семинар ва илмий-тадқиқот йўналишларида ҳамкорлик қилишга тайёр.
Тарихга назар ташласак, марҳум Султон Қобус бин Саид Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институтининг ҳозирги биносини қуришда фаоллик кўрсатганига гувоҳ бўламиз. Бу Ҳазрати олийларининг дин, фиқҳ, тарих, астрономия, математика каби фанларга меҳри, шу юртдан етишиб чиққан олимларга ҳурмат-эътибори рамзи эди. Қолаверса, лойиҳа давлатларимиз ўртасидаги мавжуд маданий ва иқтисодий ҳамкорликни мустаҳкамлашга ҳам ҳисса қўшган. 2018 йил март ойида институт янги биносининг очилиш маросимида иштирок этган Ўмон делегациясига Султон Ҳайсам бин Ториқ Ол Саид раҳбарлик қилган. Тадбирда ҳукумат, UNESCО ташкилоти ва араб давлатлари элчихоналари вакиллари, мамлакатдаги ихтисослашган олий ўқув юртлари, архив ва илмий муассасалар масъуллари иштирок этгани хорижий матбуотда ҳам кенг ёритилган эди.
Ишонч билан айтишим мумкинки, Ўмон ҳар доим ўзбек халқининг бой тарихи ва буюк меросини эътироф этади, бундай эзгу ишларни тарғиб этишда Ўзбекистонни фаол қўллаб-қувватлайди.
Муҳаррама Пирматова, Анвархўжа Аҳмедов (видео), ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 