Марказий Осиёда тиббиёт фани кўҳна ва бой тарихга эга. Ҳозирги Ўзбекистон ҳудудида қадимдан кенг кўламда олиб борилган илмий ва амалий ишлар кўпгина хасталикларни тўғри ажрата олиш ва уларни асосан халқ табобати ёрдамида даволаш имконини берган. Қадимда, айниқса, IХ-ХII асрларда тиббиёт Шарқда, хусусан, Марказий Осиёда равнақ топди. Ўша даврда юнон тилидан санскрит ва қадимий шарқ тилларига ўгирилган кўпгина тиббий асарлар пайдо бўлди. Жумладан, Аристотель, Диоскорид ва Галеннинг доришуносликка оид асарлари сурёний ва араб тилига таржима қилинди.
Ислом ҳаётнинг бошқа соҳалари қатори тиб соҳасини ҳам тартибга солди, тўғри йўналишга йўллади. Қуйида ўрганадиган ҳадиси шарифлар ана ўша улуғ ишнинг баъзи намуналари ҳисобланади. Қуръони карим ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг суннатларида инсон соғлиғига катта эътибор берилган. Агар бу икки масдарда соғликни сақлаш бўйича келган маълумотларни ўрганадиган бўлсак, улкан хазина топган бўламиз. Исломда сиҳат-саломатлик, тани соғлик Аллоҳ таоло бандаларига берган энг улкан неъматлардан бири ҳисобланади.
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Икки неъмат борки, кўп одамлар уларда алданиб қолурлар. Улар соғлик ва фароғат”, деганлар. Кўриниб турибдики, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам очиқ-ойдин қилиб соғликнинг бандага берилган неъмат эканини айтмоқдалар.
Имом Бухорий, Имом Термизий ва Имом ибн Можалар Абдуллоҳ ибн Мехон ал-Ансорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам қуйидагини айтганлар: “Кимнинг жасади офиятда бўлса, ўз гуруҳида тинч-омон бўлса ва ҳузурида егани ризқи бўлса гўёки дунёни қўлга киритибди”.
Инсон учун дунёни қўлга киритиш йўлида зарур бўладиган шартлардан энг аввалгиси саломатлик деб эълон қилинишининг ўзи исломда тиббиётга қанчалик эътибор берилишини кўрсатиб турибди. Имом Термизий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Қиёмат куни бандадан энг аввал сўраладиган неъмат унга, сенинг жисмингни сиҳатлик қилган эмасмидик, сени совуқ сув ила сероб қилган эмасмидик дейилишидир» деганлар. Аллоҳ таоло ўз бандасига берган неъматлар ичида энг аҳамиятлиларидан бўлгани учун ҳам соғлик неъмати ҳақида охиратда биринчи бўлиб сўралади. Шундай экан, банда бу нарсаларнинг қадрига етмоғи керак. Неъматни берган зотга шукр қилмоқ керак. Неъматнинг шукри эса уни берувчи зотга мақтов сўзлари айтиш ва неъматни неъмат бурувчини рози қиладиган йўлда сарфлаш билан бўлади.
Соғлик-саломатлик неъмати муҳим бўлгани учун ҳам пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам биз умматларига ўша улуғ неъматни доимо Аллоҳ таолонинг ўзидан сўраб туришини амр этганлар. Имом Аҳмад Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда қуйидагилар айтилган: “Аллоҳдан яқийнни ва мустаҳкам соғликни сўранглар. Ҳеч бир кимсага яқийндан кейин офиятчалик яхши нарса берилмаган”.
Яқийнн мустаҳкам имондир. Демак, Аллоҳ таоло бандаларига берган неъматлар ичида энг биринчи ўринда мустаҳкам имон турса, ундан кейинги иккинчи ўринда соғлик турар экан. Ислом соғликни Аллоҳ таоло бандага берган улуғ неъмат эканини, унинг учун банда шукр қилиши лозимлигини таъкидлаш билангина кифояланиб қолмайди. Ислом соғликни сақлашнинг йўлларини ҳам баён қилиб беради. Масалан, улар: тозаликка риоя қилиш, соғликка зарар етказувчи ва атрофни ифлос қилувчи нарсалардан қайтариш, бадан тарбия, соғликка зарарли нарсаларни ҳаром қилиш ва бошқалардир.
Манбалар асосида Хўжаобод туман “Етти чинор” жоме масжиди имом ноиби Муҳаммад Қуддус Абдулманнон тайёрлади.
Шу йил 16 январь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг биринчи ўринбосари Ҳомиджон домла Ишматбеков Ўзбекистон Халқаро ислом академияси талабалари билан очиқ мулоқот ўтказдилар.
Суҳбат аввалида Ҳомиджон домла кейинги йилларда юртимизда ёшларнинг таълим-тарбиясини юксалтиришга катта эътибор берилаётгани таъкидлаш баробарида Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг тарихи ва бугунги фаолияти ҳақида сўзлаб берди. Хусусан, илк номи “Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари идораси” бўлган ташкилот 1943 йил 20 октябрда ташкил топгани, 1992 йили “Мовароуннаҳр мусулмонлари идораси”, 1995 йили “Ўзбекистон мусулмонлари идораси” деб давлат рўйхатидан ўтказилгани, истиқлолгача 80 та масжид фаолият юритгани, Ўрта Осиёда ягона бўлган Мир Араб мадрасасида жами 10 нафар талаба ўқитилганини айтиб ўтдилар.
Ҳомиджон домла ўз сўзи давомида мустақиллик неъмати насиб этгандан сўнг диний-маърифий соҳада улкан ўзгаришлар бўлгани, хусусан, сўнгги йилларда муҳтарам Президентимиз ташаббуси билан соҳада амалга оширилаётган кўламли ислоҳотлар натижаси ва муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари саъй-ҳаракатлари билан юртимиз масжидлари сони 2145 тага, диний таълим муассасалари сони 14 тага етгани, Фатво ва илмий-тадқиқот марказлари, диний адабиётлар нашри, “Вақф” фонди жадал фаолият олиб бораётгани, умра бўйича квота олиб ташлангани, ҳажга борувчилар сони йилдан-йилга ортиб бораётгани, энг қадимий ва нодир қўлёзма саналган “Усмон мусҳафи”, “Лангар Қуръони” юқори даражада таъмирлангани, Диний идора Кутубхона фондида 20 мингдан зиёд тошбосма ва қўлёзма асарлар яхши ҳолатда сақлаб келинаётгани ва бу каби амалий ишларнинг саноғи ва салмоғи кўплигини таъкидлаб, ана шу эътибор ва имкониятларнинг қадрига етиш ва ҳар ким ўз йўналишида етук мутахассис бўлиб юрт ривожи ва халқ фаровонлигига ҳисса қўшиши лозимлигига урғу қаратдилар.
Мулоқот якунида ҳар бир талабага Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг “Ёшларга насиҳатим”, “Фитна кўз илғамас хатар” китоблари тақдим этилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати