23 Июн, 2025, 27 Зулҳижжа, 1446
23 Июн, 2025, 27 Зулҳижжа, 1446
Ислом ва тавҳид ҳақида эшитибоқ, қалби имон билан порлади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига бориб Исломни қабул қилди. У бошқа саҳобалар каби мушрикларнинг қаттиқ қийноқлари ва бўҳтонларига сабр этди. Бу машаққатлар фақат унинг имону ишончини ва динда собитлигини оширди, холос.
* * *
Биринчилардан бўлиб имон келтирган улуғ саҳобанинг тўлиқ исми: Уккоша ибн Миҳсон ибн Хурсон ибн Қайс ибн Мурра Асадий. Куняси: Абу Миҳсон. Бану Умайя қабиласининг амири. Ғайратли, кучли, ақлли, ўта сезгир ва оқкўнгиллиги билан одамлар орасида ажралиб турарди. У шижоатли ва журъатли эди.
Маккада мушриклар томонидан саҳобаларга етаётган азоб ва уқубатларни кўрган Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) уларга Мадинага ҳижрат этишларини буюрдилар. Уккоша (розияллоҳу анҳу) улар орасида эди. Кейинроқ Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уни Ғамрога (Ямандан 18 чақирим масофадаги жой номи) жўнайдиган қирқ кишилик сарияга бошлиқ этиб юбордилар. Улар бу юришда душманга дуч келмадилар.
Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) барча яхшиликларда пешқадам бўлишга интиларди. Шунинг учун Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)дан айрилмади. Бадр куни унинг қиличи синиб қолганида Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) унга таёқ бердилар ва ўша таёқ унинг қўлида қиличга айланди. Бу саҳоба Уҳуд, Хандақ ва бошқа барча сафарлар иштирокчисидир.
Сен ўшалардансан
Бир куни Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Арабларнинг энг яхши чавандози, мана, биздадир”, дедилар. “Ё Расулуллоҳ, ким у?”, деб сўрашди. “Уккоша ибн Миҳсон”, дедилар. Зирор ибн Азвар (розияллоҳу анҳу): “Ё Расулуллоҳ, у киши биздан”, деб айтди. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Сизлардан эмас, бизлардандир”, дедилар (Имом Муслим).
Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай марҳамат қилдилар: “Менга умматлар кўрсатилди. Пайғамбар ва пайғамбарлар ўта бошлашди. Улар билан бир оломон одам бирга эди. Бир пайғамбар билан эса ҳеч ким ўтмади. Ногаҳон, кўзимга катта бир оломон кўринди. Мен: «Бу нима, шу менинг умматимми?», деб сўраганимда, «Йўқ, бу Мусо ва унинг қавмидир», деб айтилди. Менга:“Уфққа қара!” деб буюрилди. Қарасам, уфқни тўлдириб халқлар келяпти. Кейин: “Осмон уфқининг бу томонига, анави томонига қара”, дейилди. Бу ёқда ҳам уфқни тўлдириб тумонат одам келаётганини кўрдим. Менга: “Булар сенинг умматинг. Улардан етмиш минги савол-жавобсиз жаннатга киради”, дейилди.
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бошқа ҳеч нарса айтмасдан, (ичкарига) кириб кетдилар. Ўтирганлар: “Биз Аллоҳ таолога имон келтириб, Унинг расулига эргашдик. Ўшалар биз бўламизми ёки Исломда туғилган авлодларимизми? Чунки биз жоҳилият замонида туғилганмиз”, дея музокарага киришиб кетишди. Бу гапларни эшитган Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) ҳужраларидан чиқиб, бундай дедилар: “Улар ирим қилмайдиган, фол очдирмайдиган, ва (касал бўлмасидан) баданига (темир қиздириб) босмайдиган ва Парвардигорига таваккал қиладиганлардир”. Шунда Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) ўрнидан туриб: “Ё Расулуллоҳ, мен ўшаларданманми?” деб сўради. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Сен ўшалардансан”, дедилар. Муҳожирлардан бошқа бир киши туриб: “Ё Расулуллоҳ, мен ўшаларданманми?” деб сўраган эди, Пайғамбаримиз (алайҳиссалом): “Уккоша сендан олдин сўради”, деб жавоб бердилар» (Имом Бухорий).
Мадинани тарк этмади
Касир ибн Солт (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: “Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу) Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафотларига қадар Мадинани тарк этмади. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) оламдан ўтганларида Уккоша (розияллоҳу анҳу) қирқ тўрт ёшда бўлган. Сўнг Абу Бакр Сиддиқ (розияллоҳу анҳу) уни Яманга юборди”. Уккоша ибн Миҳсон (розияллоҳу анҳу)дан саҳобалар Абу Ҳурайра ҳамда Ибн Аббос (розияллоҳу анҳумо) ҳадис ривоят қилишган.
Орзу сари сўнгги қадам
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан ҳеч бир савол-жавобсиз жаннатга кириш башоратини эшитган Уккоша (розияллоҳу анҳу) ана шу неъматга тезроқ сазовор бўлишни орзу қила бошлади. Абу Бакр (розияллоҳу анҳу) замонида муртадларга қарши курашди. Умрининг сўнгги куни Бузохада (Баҳрайндаги жой номи) якун топди. Ўшанда у Холид ибн Валид, Собит ибн Арқам билан бирга Тулайҳа ибн Хувайлид (сўнг у Исломни қабул қилган) ва укаси Салама ибн Хувайлид қўшинига қарши жанг қилди. Уккоша (розияллоҳу анҳу) “Рузом” лақабли отини, Собит ибн Арқам эса “Мухаббар” лақабли отини минган эди. Собит (розияллоҳу анҳу) Салама ибн Хувайлид билан, Уккоша (розияллоҳу анҳу) Тулайҳа ибн Хувайлид билан яккама-якка олишувда мардларча ҳалок бўлишди ва юксак даражага эришишди.
Манбалар асосида
Юлдуз КОМИЛОВА
тайёрлади.
1. Автомобилни бошқариш бўйича етарли малакага эга бўлгандагина ҳайдаш керак.
Чунки машина ҳайдашни мукаммал ўрганмай туриб, йўлга чиқиш одамларнинг ҳаёти ва мулкига зарар етказишга олиб келади.
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллаҳу алайҳи васаллам: “Зарар бериш ҳам зарар кўриш ҳам йўқдур”, дедилар (Ибн Можа, Дориқутний ва бошқалар ривояти).
Ислом ҳар қандай кўринишдаги зулмни ҳаром қилган. Инсонларнинг туғилишидан то ўлимигача ва ҳатто вафотидан кейин ҳам зарар этказишдан қайтаради.
2. Мунтазам равишда машинага эътибор бериш, ҳайдашдан олдин текшириш лозим.
Аллоҳ таоло: “...ғофиллардан бўлма” (Аъроф сураси, 205-оят), “Сўнгра, ўша кунда, албатта, берилган неъматлардан сўраласиз” (Такаасур сураси, 8-оят) деб марҳамат қилган.
Инсон завқланадиган: озиқ-овқат, ичимлик, кийим-кечак, турар жой, машина, соғлик каби неъматларнинг ҳар бири учун Қиёмат кунида жавоб беради.
3. Хавфсизлик камарини тақиш талаб этилади.
Албатта, ҳар бир иш Аллоҳ таолонинг изни ва иродаси билан бўлади. Аллоҳ энг яхши сақлагувчи ва У раҳмлиларнинг энг раҳмлисидир. Бироқ, динимиз сабаб ўлароқ аввало хавфсизлик чораларини кўришни, кейин Аллоҳга таваккул қилишни буюради. Тажрибаларда хавфсизлик камари бахтсиз ҳодиса пайтида ҳалокатнинг даржасини енгиллаштириши ва ҳайдовчини даҳшатли тўқнашувдан ҳимоя қилиши кўп кузатилган.
4. Инсон қадр-қимматининг улуғлигини унутмаслик.
Бу эса ҳайдовчини ҳайдашда жуда эҳтиёт бўлишга чақиради, Аллоҳ таоло Ўз китобида таъкидлаганидек, “Ким бир жонни ноҳақдан ёки ер юзида фасод қилмаса ҳам ўлдирса, худди ҳамма одамларни ўлдирган бўлади” (Моида сураси, 32-оят).
5. Рухсат этилган даражадаги тезликка риоя қилиш.
Белгиланган тезлик меъёрига риоя қилмаслик бахтсиз ҳодисалар ва офатларга, кўп ҳолатларда ўлимга сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бундан қайтаради: “Ўзингизни ўзингиз ўлдирманг. Албатта, Аллоҳ сизларга раҳимлидир” (Нисо сураси, 29-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шошмаслик Аллоҳдандир ва шошқалоқлик шайтондандир”, деганлар
6. Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш ва уларни бузмаслик.
Ҳатто йўл бўш бўлса ҳам сабрсизлик қилмаслик, шошилмаслик лозим. Озгина сабр қилмаслик ўлим ёки оғир жароҳатни келтириб чиқариши мумкин. Инсон ўз табиатига кўра сабрсиз ва ҳамма нарсани тезда амалга оширишни хоҳлайди. Зеро, Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Инсон шошқалоқ ўлароқ яратилгандир” (Анбиё сураси, 37-оят), “Инсон шошқалоқ бўлгандир” (Исро сураси, 11-оят).
7. Эътиборни чалғитадиган нарсалар билан машғул бўлмаслик. Масалан, мобил телефондан тез-тез фойдаланиш, баланд овозда мусиқа эшитиш ва ҳоказо.
Британиялик психолог ва профессор доктор Саймон Мурнинг ўтказган тадқиқотига кўра, тез ва баланд ритмли қўшиқлар ҳайдовчини қўшиқ ритмига мос келадиган тезликни оширишга сабаб бўлади.
8. Уйқусираб ёки узоқ вақт уйқусиз қолганда машина ҳайдамаслик.
9. Автомобилни қўйиш учун тўғри жой танлаш, чунки йўл ҳаммага тегишли. “Ва тажовузкор бўлманг. Албатта, Аллоҳ тажовузкор бўлганларни хуш кўрмас” (Бақара сураси, 190-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва ъалаа олиҳи васаллам: “Ким бир қарич ерни зулм қилиб олса, Аллоҳ унга қиёмат куни бўйнига етти қават ерни осиб қўяди”, деганлар (Имом Муслим. Имом Аҳмад. Абу Яъло. Абу Авона. Имом Ҳоким. Байҳақий).
Аллоҳ таоло йўлларимизни равон ва бехатар қилсин. Биздан бошқаларга ва ўзгалардан бизга озор етишидан Ўзи асрасин.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 