26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
«Биз осмону ерни ва уларнинг орасидаги нарсаларни беҳуда яратганимиз йўқ» (Сод сураси 27-оят).
Ўтган куни нашриёт муҳаррири Бобомурод Эрали сомсасини ейишни унутиб қўйибди. Кеча менинг олдимга ўша сомсани есам бўладими деб маслаҳат сўрагани чиқибди. Мен унга: “Есангиз-енгу, кейин дарҳол гаражнинг таҳоратхонасига қулайроқ жойга бориб олинг-да”, деб маслаҳат бердим. “У ҳолда сизга бера қолай сомсани”, деди. “Менга берсангиз, мушугимга олиб бориб бераман, ҳаққингизга дуо қилиб қўяди”, дедим. “Дуоси ўзига сийлов, менга пулини бериб юборсин”, деди шоир. “Мушукда пул нима қилади, сичқон-пичқон тутиб олса, бериб юборар”, дедим. “Сичқонми, калтакесакми – нима бўлса ҳам ушлаб берсин”, деди сомсаси учун жони ўртаниб бораётган Бобомурод домла. “Хўп”, дея мабодо ҳиди чиқиб кетса ноқулайчилик бўлмасин деб Юсуфхон акам елим пакетга маҳкам ўраб тутқазган сомсани олиб кетдим.
Сомсани уйга олиб бориб мушукнинг олдига қўйган эдим, узоқдан туриб бир ҳидлади-да, бурнини жийириб: “Буни қаердан олиб келдингиз?” деб сўради. Ачиган сомсанинг бадбўй ҳиди унга ёқмаганини сезиб ўнғайсизланиб: “Бобомурод домла берди”, дедим. Сўнг домланинг шу сомса эвазига нарса ҳам сўраганини айтолмай каловланиб қолдим. Мушук эса: “Сомсаси бошидан қолсин!” деб мўйловини буради-да, гердайиб ортига қайрилиб кетди.
Буни кўриб бизнинг хонимнинг жағи очилиб кетса бўладими, “Мушук бечорани ўлдиргани олиб келдингизми буни, бу сомсани ит еса ҳам ўлиб қолади. Абдулбосит, ановини қўшнининг итига чиқариб ташла! А, ўлмайди, кучукка ҳеч бало қилмайди...”
Ҳосили калом, бир маза қилиб гўштли сомса есин деган ниятда уйимизни сичқону каламушлардан ҳимоя қилиб юрган мушугимизнинг жонига хавф солиб қўйибман, астағфируллоҳ – уволгинаси ёмон-а.
Зеро, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам мушуклар ҳақида «У сизларнинг атрофингизда айланиб юрадиган ҳайвонлардан», деганлар. Саҳобалардан Абдураҳмон ибн Саҳл мушукларни яхши кўриб, боқиб юрганлари учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уни «Абу Ҳурайра» – «мушукчанинг отаси» деб кунялаганлар.
Яна улуғларимиздан бирининг этагида мушукча ухлаб қолган экан, намоз вақти кириб таҳоратга турмоқчи бўлса, ширингина ухлаб ётган мушукча уйғона қолмас эмиш. У муҳтарам зот шугина жониворнинг уйқусини бузмаслик учун шартта этагини кесиб туриб кетган эканлар.
Мушукни Пайғамбаримиз алайҳиссалом яхши сифат билан сифатлаганлари, саҳобалар, валийлар, меҳрибон инсонлар яхши кўргани эвазига бу жонивор инсонларга кўп фойда етказишга ҳаракат қилади. Тасаввур қилинг, оёғингизнинг тагидан сичқонми, каламушми ўтиб қолса, нима қиласиз? Жойингизда сакраб, ўйнаб қоласиз, тўғрими? Мулойимгина бўлиб ётган мушукча эса дарҳол катта авлоди йўлбарсга айланади. Шу вақтда унинг қандай чиройли бўлиб кетганини чаққонлигини, кучлилигини бир кўрсангиз эди...
Аммо Аллоҳ таоло ояти каримада ҳар бир нарсанинг ҳикмат билан яратилганининг хабарини бериб қўйганини билмаган кимсалар уларни нобуд қилиб, жоҳилликларининг жабрини ўзлари тортганлар. Жумладан, 1484 йил Папа Иннокентий VIII мушукларни шайтонга сиғиниш воситаси деб ҳисоблагани боис уларни қириб ташлашга буйруқ берди. Бутун Европа мушуклардан тозаланди. Натижада сичқонлар кўпайиб вабо тарқалди. Бу ўлат 100 мингдан ортиқ инсоннинг ёстиғини қуритди.
Ўтган юзйилликда донларни ташиб кетяпти деган даъво билан Хитой қушларга қирғин келтирди. Қандай қилиб дейсизми? Бир миллиарддан ортиқ хитойликлар қўлига товоқми, тоғорами нима тўғри келса олиб, дангир-дунгир қилиб қушларни ҳуркитиб турган. Ерга, дарахтга симёғочга, уйларнинг томига, бир мартагина қўниб нафас ростлаб ололмаган қуш бечоралар таппа-таппа ташлаб ўлиб қолаверган. Бунинг натижасида ўша йили хитойликлар ердан мутлақо ҳосил ололмаган, ҳамма экинларни қурт-қумурсқалар нобуд қилган.
Кўҳна тарих саҳифаларини титкилайверсангиз, шунга ўхшаш ақлбовар қилмас ҳодисаларни кўп учратасиз. Баъзида бизнинг ўзимизнинг ҳам кўнглимизга айрим жонзотлар хуш келмайди. Ана шундай кезларда “Биз осмону ерни ва уларнинг орасидаги нарсаларни беҳуда яратганимиз йўқ” оятини эслаб қўйсак, кўнглимиз таскин топиб, енгил тортамиз ва Раббимиздан уларнинг барчасини бандалари учун манфаатли қилишини сўраб дуо қилиб қўямиз.
Дамин ЖУМАҚУЛ
Улуғ устозларнинг ибратли ҳаёт йўллари, солиҳ амаллари, гўзал хислатлари барчамизга ўрнакдир. Ана шундай етук олимлардан бири Шайх Дўстмуҳаммад домла Турсундир. У киши 1938 йили Қашқадарё вилоятининг Деҳқонобод туманида туғилган. Домла дастлабки таълимни бобоси мулла Абдуллоҳ Охундан, сўнгра замонасининг етук уламолари муфтий Равшан ҳазрат, Маҳмуд домла, тошкентлик Лазгин домла, Душанбе шаҳар қозиси Абдурашид домла, Абдуллоҳ охундлардан Қуръон, тафсир, ҳадис, фиқҳ, ақида имларини олган.
Шайх Дўстмуҳаммад домла аллома Мавлавий Ҳиндистонийдан сабоқ олган. Шунингдек, Нақшбандия тариқати шайхи Ҳазрати Муҳаммад Шариф Ҳисорий, Шайх Абдуссалом Ғилоний, Ҳожи Муқимхон Эшон Ургутий, Абдусаломхон эшон, Шайх Миён Бўритош Нақшбандий, Шайх Аҳмаджон Махдум, Шайх Абдулҳай, Зиёвуддин Бобохон каби улуғ устозлардан иршод олиб, муршиди комил даражасига етган.
Дўстмуҳаммад домла илм олиш билан бирга уни халққа етказиш, маърифат тарқатишда ҳам фаол бўлган. Буюк фақих фаолияти давомида Денов шаҳридаги “Саййид ота” мадрасасида мударрислик қилиб, талабаларга фиқҳдан таълим берган. Шу билан бирга у киши олимларни эъзозлаган ва шогирдларини ҳам шунга тарғиб қилган. Давраларда бирор кишининг хатосини гапирмаган. Ҳаммани яхшилик билан тилга олар, динга, элга, бирдамликда хизмат қилиш кераклигини таъкидлаган. Янги диний адабиётлардан ҳар доим хабардор эди. Давраларда ҳамсуҳбатларини яхшиликка, китобхонликка чорлаган.
Бундан ташқари, Шайх Дўстмуҳаммад домла Шўрчи туманидаги “Домла Қосим” масжидининг бунёд этилишида ҳам ташаббускорлик кўрсатган ва кўп йиллар ушбу масжидга имом бўлган.
Дўстмуҳаммад домла замондош уламолар билан яқин алоқада бўлиб, улар билан суҳбатлар қилган. Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари ҳам у кишининг фиқҳий масалаларда етук уламо бўлганини эътироф этган.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Фароизни ўрганинглар ва уни одамларга ўргатинглар, у илмнинг ярмидир, у унутилади, у менинг умматимдан биринчи суғуриб олинадиган нарсадир” (Имом ибн Можа ривояти), деганлар.
Дўстмуҳаммад Турсун домла, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтганларидек, уммат орасидан илк бор кўтарилиб кетаётган фароиз, яъни мерос тақсимоти масаласида биринчилардан бўлиб ўзбек тилида 17 бобдан иборат “Мерос рисоласи” асарини ёзган. Китобда марҳумнинг мол-дунёси нималарга сарфланиши ва ундан кимлар мерос олиши оят ва ҳадислар асосида баён қилинган.
Инсонларни бир-бирларига нисбатан меҳр-муҳаббатли бўлишга ташвиқ қилган, ёшларни ҳамма вақт замона фитналарига аралашиб қолмасликларини тайинлаган. Динимиз ривожида домланинг саъй-ҳаракатлари самарасиз кетмади. Ўзидан кўплаб китоблар ва қўлёзмалар мерос қолдирди. Шайхнинг шогирдлари бугунги кунда ҳам домла бошлаб берган илм йўлини давом эттирмоқда.
Шайх Дўстмуҳаммад домла 2013 йилда оламдан ўтиб, Шўрчи туманидаги “Ҳошимхон эшонбобо” қабристонига дафн этилган. Айни кунда Музработ туманида у кишининг номи билан “Дўстмуҳаммад бобо” жоме масжиди фаолият юритмоқда.
Аллоҳ таоло домлани раҳматига олсин!
Акбар ШУКУРОВ,
Музработ тумани “Дўстмуҳаммад бобо”
жоме масжиди имом ноиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 