08 Январ, 2025, 8 Ражаб, 1446
08 Январ, 2025, 8 Ражаб, 1446
Расулуллоҳ (с.а.в.) муттасил уч йил Макка аҳлини махфий даъват қилдилар. Исломга хайрихоҳ кишилар сони бироз кўпайгандан кейин Расулуллоҳ (с.а.в.) очиқ-ойдин даъватга буюрилдилар. Маккаликларнинг душманлиги қаттиқлашган ва Мадина аҳли исломни қабул қилиб, Расулуллоҳ (с.а.в.)ни ҳимоя қилиш ва ёрдам беришга ваъда берганидан кейин, Аллоҳ таоло ҳижратга амр қилди. Расулуллоҳ (с.а.в.) асҳоблари билан Мадинага борганларидан сўнг, у шаҳар ваҳий нозил бўладиган марказ ва исломнинг пойтахтига айланди. Ўша ердан ислом душманларига қарши ғазотларга бордилар, ўша ерда кўплаб муборак суннатларни жорий қилдилар. Аммо мушриклар билан тез-тез содир бўлиб турган жанглар Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг даъватлари Жазира арабларига етиб боришга, шунигдек кўпчилик қабилаларни исломни қабул қилишига тўсқинлик қиларди. Ҳижратнинг олтинчи (6) йилида Расулуллоҳ (с.а.в.) билан Макка мушриклари орасида тузилган Ҳудайбия сулҳидан сўнг одамлар бир-бирларининг тажовузларидан амонда бўлдилар, бир-бирлари билан ҳамсуҳбат бўлдилар, “бу янги дин” нинг аҳамияти ҳақида суҳбатлашдилар ва суҳбатлардан таъсирланган кўплаб араблар ислом динини қабул қилдилар. Расулуллоҳ (с.а.в.) бу фурсатни ғанимат билиб, атроф мамлакатларнинг подшоҳларига мактублар йўлладилар, Яман, Баҳрайн, Ямома, Ҳазрамавт, Уммон ва бошқа араб шаҳарларидаги исломни қабул қилган қабилаларга муаллимлик қилиш учун элчилар юбордилар. Бу элчилар, биринчидан борган қабила аҳлига Аллоҳнинг раҳмати сифатида Қуръон ва Суннатни таълим берган бўлсалар, иккинчидан Араб жазирасидаги мусулмонлар орасида Росулуллоҳ (с.а.в.) ҳадисларини тарқалишига сабаб бўлдилар. Расулуллоҳ (с.а.в.) элчиликнинг динни тарқалишидаги аҳамиятини яхши билганлари учун, бу вазифага Ўзлари ишонган, тақвоси, одоби, илми юқори савияда бўлган, Аллоҳ ва Расулининг динига чиройли мавъизалар билан даъват қиладиган саҳобаларни танлаб, у ердаги вазиятни тушунтириб, даъват олиб бориш услубини ўргатиб юборар эдилар. Яманга Муъоз ибн Жабални юбораётиб шундай дедилар: “Сен аҳли китоб бўлган қавмга кетяпсан. Уларга бориб Аллоҳ таоло мусулмонларга беш вақт намоз ўқишни фарз қилганини айт. Улар сенга итоат қилсалар, Аллоҳ таоло Рамазон рўзасини тутишни ҳам фарз қилганини айт. Улар сенга яна итоат қилсалар, Аллоҳ таоло, йўлга қодир бўлган мусулмонларга Байтуллоҳни ҳаж қилиш ҳам фарз қилинганини айт. Бунга ҳам рози бўлсалар, Аллоҳ таоло молларингиздан садақа(закот) фарз қилинган, бойларингиздан олиб камбағалларингизга берилади, деб айт”.
Табиийки, Расулуллоҳ (с.а.в.)дан топшириқни олган саҳоба борган жойида У зот айтган гапларнинг айнини такрорлар, вазифасини бажаришга киришар, шу тариқа Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг ҳадислари янги қавм орасида кенг тарқалишига сабаб бўларди.
Ҳижратнинг 8-9 йилларида Расулуллоҳ (с.а.в.) Макка фатҳи, Ҳунайн ва Табук ғазотларидан ғалаба билан қайтишлари атрофдаги мамлакатларни ваҳимага солди. Араб жазирасидаги баъзи қабилаларнинг исломга қизиқиши ортди. Маккалик Қурайш қабиласи-ки ислом байроғи остига ўтдими, мусулмонлар билан ўйнашиб бўлмасликни тушундилар. Натижада бу улуғ Пайғамбар (с.а.в.) билан мулоқот қилиш, зиёрат қилиш, ислом неъматидан баҳраманд бўлиш иштиёқида қабилалар гуруҳ-гуруҳ бўлиб ҳам, якка-якка ҳолда ҳам Мадина сари равона бўлдилар. Бу ҳақда Аллоҳ таоло хабар берган эди:
1.“(Эй Муҳаммад), Қачон Аллоҳнинг ёрдами ва ғалаба келса; 2. Ва одамлар тўп-тўп бўлишиб Аллоҳнинг дини (Ислом)га кираётганларини кўрсангиз; 3. Дарҳол Парвардигорингизга ҳамд айтиш билан (У Зотни ҳар қандай “шерик”лардан) покланг ва У Зотдан мағфират сўранг! Зеро, У тавбаларни қабул қилгувчи бўлган Зотдир .
Мадинага келаётган мусулмонларнинг сони кундан-кунга кўпайган каби, атрофдаги исломни қабул қилган, куфрни ва куфр аҳлини тарк этган мамлакатлар подшоҳларидан келаётган элчиларнинг сони ҳам ортиб борарди. Расулуллоҳ (с.а.в.) келган одамларга эҳтиром кўрсатардилар, ҳидоят ва диёнатни ўргатардилар, уларга Аллоҳга итоат қилувчиларга бериладиган ажр-савоблар башоратини берардилар. Уларнинг Мадинага келиш сабаблари Расулуллоҳ (с.а.в.) берадиган ато (ҳадя) учун эмас, балки, ислом арконлари, аҳкомлари, усули, фуруъини ўрганиш, яъни дин таълими учун эди. Расулуллоҳ (с.а.в.) уларга ҳамма нарса ҳақида гапириб берардилар, саволларига жавоб берардилар, хутба ўқирдилар, ҳидоятга чақирардилар, умрларининг охиригача тақво, итоат қилишни тавсия этардилар. Мадинага ҳижрат қилиб келганлар сони ҳаддан ортиқ кўп бўлгани учун, тарихда ҳижратнинг 9-йили элчилар йили, деб номланди.
Расулуллоҳ (с.а.в.)га келган элчиларнинг беҳисоблигига қарамай, саҳобалар бу элчиларнинг қайси қабиладан келганлари, уларга Расулуллоҳ (с.а.в.) қандай мавъиза қилганларию, нима ҳақда гапирганлари, улар қандай савол берганларию, Расулуллоҳ (с.а.в.) қандай жавоб берганларини ёдда сақлаб қолган эдилар. Бунга бир неча мисол келтирамиз:
-Сендан олдингию, сендан кейингиларнинг Парвардигори ҳаққи-а?
-Аллоҳ ҳаққи рост.
-Аллоҳ ҳаққи, сенга бир кеча-кундузда беш вақт намоз ўқишни Аллоҳ буюрдими?
-Аллоҳ ҳаққи рост.
-Аллоҳ ҳаққи, бойларимизнинг молидан олиб, камбағалларга беришни ҳам сенга Аллоҳ буюрдими?
-Аллоҳ ҳаққи рост.
-Аллоҳ ҳаққи, ўн икки ойдан Рамазон ойи рўзасини тутишни Аллоҳ буюрдими?
-Аллоҳ ҳаққи, рост.
-Аллоҳ ҳаққи, йўлга қодир бўлган одам Байтуллоҳни ҳаж қилишини Аллоҳ буюрдими?
-Аллоҳ ҳаққи, рост.
Заммом: “Мен Аллоҳга имон келтирдим, сизни тасдиқ этдим. Мен Заммом ибн Саълабаман”,- деди ва қавмига қайтиб бориб, уларни исломга киритди.
1). Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ ва Муҳаммад (с.а.в.) Аллоҳнинг элчиси, деб имон келтириш;
2). Намоз ўқиш;
3). Рамазон рўзасини тутиш;
4). Ўлжадан бешдан бирини бериш.
Ва тўрт нарсадан қайтардилар:
1). Кўза;
2). Қовоқ;
3). Ёғочдан ичи ўйиб ишланган идиш;
4). Мешдан (яъни мазкур идишларда сақлаб, ачитиб ичиладиган маст қилувчи ичимликлар истеъмолидан) ва дедилар: “Шуларни ёдда сақланглар ва орқангизда қолганлар(қавмингиз)га етказинглар!” (Имом Бухорий, Имон китоби)
Элчилар Расулуллоҳ (с.а.в.) ҳузурларида Қуръон ва Суннатдан сўрашди. Расулуллоҳ (с.а.в.) уларга рағбат қилиб, кўп масалалрни баён этиб бердилар. Элчилар Расулуллоҳ (с.а.в.) билан видолашиб, ўз қавмлари томон жўнамоқчи бўлдилар. Расулуллоҳ (с.а.в.): “Сизлардан бирортангиз қолмадими?”-деб сўрадилар. Элчилар, уларнинг юкларини қўриқлаб туриш учун қолган ёш йигитни айтишди. Расулуллоҳ (с.а.в.) йигитни чақириб келтиришни буюрдилар. Йигит етиб келгандан сўнг Расулуллоҳ (с.а.в.)га деди: “Эй Аллоҳнинг Расули, мен сизнинг ҳузурингизга ҳозиргина келиб кетган элчиларданман. Мен уларнинг ҳожатларини чиқардим. Сиз менинг ҳожатимни чиқарсангиз”. Расулуллоҳ (с.а.в.): “Нима ҳожатинг бор?”-деб сўрадилар.”Аллоҳдан сўрасангиз, У мени мағфират қилса, менга раҳм-шафқат қилса, менинг қалбимни хотиржам қилса!”-деб илтижо қилди йигит. Расулуллоҳ (с.а.в.): “Аллоҳим, у йигитни мағфират қилгин, унга раҳм-шафқат қилгин, унга хотиржамлик ато этгин”,-деб дуо қилдилар ва бошқаларга буюрган ислом амалларидан унга ҳам буюрдилар. Элчиларнинг ҳаммаси Ҳаж мавсимида Минода Расулуллоҳ (с.а.в.)ни кутиб олдилар, аммо дуо олган йигит кўринмади. Расулуллоҳ (с.а.в.) у ҳақда сўрадилар. Элчилар: “Эй Аллоҳнинг Расули, дунёда унга ўхшашни, Аллоҳ берган ризққа ундан кўра сабрлироқни кўрмадик. Одамлар бутун дунёни тақсимлаб олсалар ҳам, у қайрилиб қарамайди”,-дейишди. Расулуллоҳ (с.а.в.): “Аллоҳга ҳамд бўлсин, мен умид қиламанки, ҳаммасидан (нафси) ўлишини”,-дедилар. Бир киши сўради: “Эй Аллоҳнинг Расули, бир одам (нинг нафси) ҳаммасидан ўлиши мумкинми?” Расулуллоҳ (с.а.в.) дедилар: “Одамнинг орзулари ва ташвишлари дунё водийларига сочилган бўлади. Ажал уни шу водийлардан бирида ушлаши мумкин. Қайси водийда ушланмасин у ҳалок бўлади”.
Шундай қилиб, атроф қабилалардан, мамлакатлардан Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг зиёратларига келган элчилар ҳам, У Зот тарафларидан атрофга юборилган элчилар ҳам Расулуллоҳ (с.а.в.) суннатларини тарқалишида муҳим аҳамият касб этганлар.
Ҳижратнинг 10-йилида Расулуллоҳ (с.а.в.) бошчиликларида қилинган “Вадоъ ҳажжи” Суннатни бутун олам аҳлига тарқалишида муҳим воқеъа бўлди. Расулуллоҳ (с.а.в.) Арафотда Араб жазирасининг турли бурчакларидан келган 120 минг ҳожи ҳузурида оламшумул, машҳур хутбаларини ўқидилар. Эскидан қолган бутун ёмонликларни, қон даъволарини, судхўрликни, қиморни, фаҳшни, ҳар турли ҳақсизликларни бекор қилдилар. Мусулмонлар ўртасида мол, жон, номус хавфсизлигини таъминладилар. Аллоҳнинг амр ва наҳийларини яна бир бор эслатдилар. Эркакларнинг ўз хотинлари ва хотинларнинг ўз эркаклари устидаги ҳақларини тушунтирдилар. Барча мусулмонларнинг биродар эканлигини таъкидлаб: «Сизларга икки нарсани қолдиряпман, агар унга маҳкам ёпишсаларингиз, ҳақ йўлдан ҳеч қачон адашмайсизлар. Бири Аллоҳнинг Каломи, иккинчиси менинг суннатимдир»,-деган муборак ҳадисни айтдилар.
Видолашув сўнггида ўша саҳоба ҳожиларга: «Сиздан мени сўрайдилар, нима дейсизлар?»- дедилар. Саҳобалар: «Аллоҳнинг амрларини бизга билдирдингиз. Вазифангизни бажардингиз, деймиз»,- дедилар. Расулуллоҳ (с.а.в) уч марта: «Аллоҳим шоҳид бўл»,-дедилар. Шу вақтда Аллоҳнинг ушбу ояти каримаси нозил бўлди:
«Бугун сизларга дининггизни комил қилдим, неъматимни бенуқсон, тўкис қилиб бердим ва сизлар учун Исломни дин қилиб танладим» .
“Суннат, ҳадис ва муҳаддислар” китоби асосида тайёрланди
ЎМИ Матбуот хизмати
Жаннат аҳлига ваъда қилинган абадий неъматлар ҳақида ҳам узоқ фикр эт, қалбинг умидга тўлсин. Нафсингни хавф қамчиси билан ҳайдаб, умид билан жиловла ва сиротул мустақимга йўлла. Ана шунда буюк мулкка етасан, аламли азобдан халос бўласан.
Аҳли жаннат хусусида, уларнинг юзларида акс этган неъматлар жилваси, мушк билан муҳрланган май ила қондирилишлари ҳақида ўйлаганмисан?! Жаннат аҳли оқ дурдан тикилган чодирлар ичида, қизил ёқутдан бўлган минбарларда, яшил болишлар ва гиламлар устида, май ва асал оқаётган дарёлар бўйида қурилган сўриларда ястаниб ўтирурлар. Уларнинг атрофида хизматга ҳозир ғуломлар ва ҳеч қачон қаримайдиган болалар бўлур. Жаннат оҳу кўзли, хушхулқ ва гўзал юзли аёллар билан зийнатланган. Ёқут ва маржондек нафис бу бокираларга илгари на бир инс ва на бир жин тегинган...
Уларнинг эгнидаги оппоқ ипак кўзларни қамаштиради. Бошларидаги инжу ва маржонлар қадалган тожлари ундан-да нурафшон. Ишвалари сокинлик ва осудалик билан безанган юзлар қариб қолиш каби ноқисликлардан холи. Улар жаннат боғчаларининг ўртасида ёқутдан бунёд этилган чодирда ёлғиз бўлурлар.
Уларнинг ҳузурида борлиғи ҳаё билан тўсилган мусаффо оҳу кўз ҳурлар бор. Устларида эса мангу ёш болалар оқар чашмадан қадаҳларни, кўзаларни ва косаларни айлантириб турурлар. Яна улар учун худди садаф ичида яшириб қўйилган гавҳар мисоли оҳу кўз ҳурлар бордир. Бу ҳурлар жаннат аҳлининг дунё ҳаётида қилиб ўтган солиҳ амалларининг мукофотидир. Улар жаннатнинг чашмалар, дарёлар оқиб турган эмин мақомида, Қодир Подшоҳ ҳузуридаги рози бўлинган ўринда Маликул Карим Парвардигорининг жамолига боқадилар. Уларнинг юзларида неъматлар жилваси порлайди. Уларга на бир заифлик, на бир хорлик етади. Балки улар Парвардигори томонидан ёғдирилаётган турли неъматлардан бахтиёр, ўзлари истаган масканда абадий қолгувчидирлар. Уларга у ерда на бир хавф, на бир ҳазинлик етмас, балки балою фалокатлардан омондадирлар.
Улар жаннат таомларидан ейдилар. Сут, май, асал тўла дарёлардан ичадилар. У дарёларнинг ерлари кумушдан, тошлари маржон, тупроғи мушк, ўтлари заъфарондир. Қуюқ кофур аралашган оқ атиргул сувларига тўла булутлардан ёмғирлар ёғади. Жаннат аҳлига асли кумушдан бўлган, дур, ёқут, маржонлар билан зийнатланган қадаҳлар, шунингдек, ичида муҳрланган май, аралашмаси чучук салсабил бўлган майкосалар келтирилади. У майкосалардан нур порлайди. Уларнинг софлиги шу даражадаки, майнинг майинлиги ва қирмизи рангги косанинг ташқари томонидан билиниб туради. Чунки, бу одамзоднинг санъати эмас, у бундай гўзалликдан ожиз. Майкосалар чеҳрасидан нур ёғилаётган ходимлар кафтида (жаннат аҳлига узатилган ҳолда) туради.
Ҳа, ходимларнинг нур порлаётган юзлари қуёшга ўхшайди, фақат, у юзлардаги ҳаловат, у кўзлардаги ҳусну малоҳат қуёшда не қилсин!
Ажабо! Охират диёрининг бу сифатларига, бу диёр аҳлининг ўлмаслигига ва жаннат аҳлининг кутилмаган ўзгариш, офат-балолардан омонда эканлигига аниқ ишонган киши, қандай қилиб, охири харобаликка юз тутувчи бу ўткинчи дунёни ўзига дўст билиши мумкин?! Қандай қилиб, у диёр лаззатини, бу дунё лаззатига алмаштириш мумкин?!
Аллоҳга қасамки, агар жаннатда сиҳат-саломатлик билан бирга ўлим, очлик, ташналик каби офатлардан омонлик бўлса-ю, бошқа ҳеч нарса бўлмаса, фақат шу сабабнинг ўзи ҳам бу дунёдан юз ўгиришга арзийди. Нега энди охират диёри бу дунёдан устун қўйилмасин? Ахир, жаннат аҳли ҳар қандай хавфдан омон подшоҳлардир. Улар турли-туман неъматлар ичида шод-хуррам, хоҳлаган неъматлари олдида муҳайё! Улар ҳар куни Арш ёнида ҳозир бўлиб, Аллоҳнинг дийдорига назар соладилар...
Абу Ҳурайра Расули акрам алайҳиссаломнинг бундай деганларини ривоят қилади: «Мунодий нидо қилади: "Эй жаннат аҳли! Энди сиз ҳамиша соғломсиз, ҳеч қачон дардга чалинмайсиз, ҳамиша тириксиз, ҳеч қачон ўлмайсиз. Доимо ёшсиз, ҳеч қачон қаримайсиз. Албатта, сиз саодатли бўласиз, ҳеч қачон бахтсизликка йўлиқмайсиз"» (Муслим ривояти).
Аллоҳ таоло дейди: «Қилиб ўтган (яхши) амалларингиз сабабли сизларга мерос қилиб берилган жаннат мана шудир» (Аъроф, 43-оят).
Жаннат сифатлари билан танишмоқчи бўлсанг, Қуръон ўқи. Жаннат ҳақида Аллоҳ таолонинг баёнидан улуғроқ баён борми?!
«Парвардигори (ҳузурида) туришидан (яъни, Парвардигор олдида туриб, ҳаёти дунёда қилиб ўтган барча амалларига жавоб беришидан) қўрққан киши учун икки жаннат бордир» (Раҳмон, 46) оятидан то сура охиригача, шунингдек, Воқеа ва бошқа сураларни ҳам ўқи, жаннат ҳақидаги хабарларнинг тафсилотига боқ! Аввало, жаннатнинг сони билан боғлиқ жиҳатларга эътиборингни қарат. Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам Раҳмон сурасидаги «Парвардигори (ҳузурида) туришидан қўрққан киши учун икки жаннат бордир» ояти хусусида дейдилар: «Икки жаннат бор, у ернинг идишлари ва бошқа барча нарсалари кумушдан. Икки жаннат бор, у ернинг идишлари ва бошқа барча нарсалари олтиндан. «Адн» дейилмиш мангу жаннатда аҳли жаннат ва Парвардигорининг орасида кибриё ридосигина бўлур» (Муттафақун алайҳ).
Кейин жаннат эшикларини тасаввур қил. Уларнинг сони тоатингга яраша. Яъни, қайси мўминнинг Аллоҳ таолога итоати кўп бўлса, унга очиладиган жаннат эшиклари ҳам шунчалик кўп бўлади. Жаҳаннам эшикларининг сони ҳам кишининг маъсиятига мувофиқ бўлади. Яъни, инсон Аллоҳ таолога қанча кўп итоатсизлик қилса, унга шунча кўп дўзах эшиклари очилади.
Абу Ҳурайра Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бундай деганларини ривоят қилади: «Кимки Аллоҳ йўлида ўз молидан бир жуфт нарсани инфоқ қилса, у жаннатнинг барча эшикларидан чорланади. Жаннатнинг саккизта эшиги бор. Кимки аҳли намоз бўлса, «Бобус солат» (Намоз эшиги)дан, рўза аҳли «Бобус сиям» (Рўза эшиги)дан, аҳли садақа бўлса, «Бобус садақа» (Садақа эшиги)дан, аҳли жиҳод бўлса, «Бобул жиҳод» (Жиҳод эшиги)дан ичкарига чорланади». Шунда Абу Бакр розияллоҳу анҳу:
– Аллоҳга қасамки, бу эшикларнинг биттасидан чақирилган киши нажот топади. Жаннат эшикларининг барчасидан чорланадиган киши ҳам борми?
– Ҳа, сен ўшалардан бири бўлишингни умид қиламан, дедилар Набий алайҳиссалом» (Муттафақун алайҳ).
Осим ибн Замра Али каррамаллоҳу важҳаҳудан ривоят қилади: «Ҳазрати Али дўзахни эслатди. Шундай бир қўрқинч билан эслатдики, унинг даҳшатидан ҳозир қўрқинчдан бошқаси хотиримдан кўтарилди. Кейин шу оятни ўқиди: «Парвардигорларидан қўрққан зотлар эса тўп-тўп ҳолда жаннатга киритиладилар. Қачонки улар дарвозалари очилган ҳолдаги (жаннатга) келиб етганларида ва унинг қўриқчилари: «Сизларга тинчлик-омонлик бўлсин! Хуш келдингиз! Бас, унга мангу қолгувчи бўлган ҳолларингизда кирингиз» деганларида (улар беҳад шодланурлар)» (Зумар, 73-оят).
Сўнгра кейинги чашмага бориб, у билан покланадилар. Уларга неъматлар жилваси ёғилади. Бадандаги туклардан мудом хуш бўйлар таралади. Сочлар гўё атирли мой сурилгандек бир текис, тартибли. Кейин улар жаннатга етиб келадилар. Жаннат қўриқчилари уларга: «Сизларга тинчлик-омонлик бўлсин! Хуш келдингиз! Бас, унга мангу қолгувчи бўлган ҳолларингизда кирингиз» – дейишади.
Сўнг вилдон – мангу ёш болалар уларни қарши олишиб, атрофида айланишади, бамисоли, дунё болалари узоқ вақт кўрмаган яқинларини соғинч билан кутиб олиб, атрофида айланишганлари каби. Улар аҳли жаннатга: «Қувонинг, шодланинг! Қаранг, Аллоҳ таоло сизга шунчалик неъматни ато қилибди!» – дея суюнчилашади».
Ровий дейди: «Мангу ёш болалардан бири жаннат аҳли завжаларидан бўлган оҳу кўз ҳурлардан бирига: «Фалончи келди!» деб у жаннатийнинг дунёда чақирилган исмини айтади. Шунда оҳу кўз ҳур:
– Сен уни аниқ кўрдингми? – деб сўрайди.
– Ҳа, аниқ кўрдим, мана у изимдан келяпти, – дейди у. Ўшанда у ҳур севинчдан шу даражада енгиллашиб кетадики, бир зумда жаннат эшиги бўсағасида ҳозир бўлади. Жаннатий банда ўз масканига етиб, маржонлардан иборат соҳил устига қурилган қизил, сариқ, яшил каби турфа рангда товланаётган кўшкка назари тушади. Бошини кўтариб, чақмоқдан чақнаётган кўшкнинг шифтига аста қарайди. Агар Аллоҳ таолонинг тақдири бўлмаганида бу ёрқинлик унинг кўзини кўр қилган бўлар эди. Кўзини шифтдан олар экан, қошида завжаларини, булоқ бўйига қўйилган қадаҳларни, тизиб қўйилган ёстиқларни ва тўшалган гиламларни кўради. Сўнгра уларга суяниб: «...Бизларни бу (неъматларга) йўллаган Зот-Аллоҳга ҳамду сано бўлгай. Агар бизни Аллоҳ ҳидоят қилмаганида ҳаргиз йўл топа олмас эдик...» – дейди (Аъроф, 43-оят).
Кейин мунодий нидо қилади: «Мангу ҳаётсиз, ҳаргиз ўлмайсиз. Доимо бунда муқимсиз, ҳеч қачон кетмайсиз. Ҳамиша саломатсиз, ҳеч қачон хасталанмайсиз».
Расули акрам алайҳиссалом дедилар: «Қиёмат куни жаннат эшиги олдида ҳозир бўламан, унинг очилишини сўрайман. Шунда жаннат қўриқчилари:
– Ким у? – дейди.
– Муҳаммад! – дейман.
– Сиздан олдин бирорта кишига эшикни очмасликка буюрилган эдим, – дейди у» (Муслим ривояти).
Жаннатдаги кўшклар, у ерда даражаларнинг фарқланиши тўғрисида ҳам фикр эт. Чунки, охират даража жиҳатидан энг юксак, афзаллиги жиҳатидан энг улуғ мезондир. Одамлар тоатларнинг зоҳирий кўринишида ва ботиний хулқда бир-биридан фарқлангани каби амалларига кўра тақдирланишда ҳам фарқланадилар. Агар юксак даражаларни кўзлаётган бўлсанг, жидду жаҳд қил, токи Оллоҳ таолога итоат қилишда ҳеч ким сендан ўзиб кетолмасин. Ахир, Оллоҳ таоло айни шу майдонда сенга мусобақа ва рақобатни буюрган-ку!
«(Эй инсонлар), Парвардигорингиз томонидан бўладиган мағфиратга ҳамда Оллоҳ ва Унинг пайғамбарларига иймон келтирган зотлар учун тайёрлаб қўйилган, кенглиги осмон ва ер кенглиги каби бўлган жаннатга шошилингиз...» (Ҳадид, 21-оят).
«У (май)нинг муҳри мушк бўлур. Бас, баҳслашгувчи – мусобақа қилгувчи кишилар (мана шундай мангу неъматга етиш йўлида) баҳслашсинлар – мусобақа қилсинлар» (Мутаффифун, 26-оят).
Ажабо! Яқинларинг ё қўшниларингдан бирортаси бойиб кетса ёки иморатини баланд қилиб кўтарса, сиқиласан, қийналасан. Ҳасад туфайли ҳаётинг аччиқ зардобга айланади. Лекин энг олий қароргоҳда, жаннатда шундай яқинларинг ёки қўшнилар борки, улар ўз фазилатлари билан аллақачон сендан ўзиб кетди. Бу фазилатларга дунё ва ундаги жамики нарсалар ҳам бас келолмайди.
Абу Саид Худрий Пайғамбар алайҳиссаломнинг шундай деганларини ривоят қилади: «Устма-уст, даражама-даража жойлашган кўшк аҳли жаннатийларга, бамисоли узоқ уфқларда мағрибу машриққа сочилиб, бир-бири билан мусобақалашаётган юлдузлардек бўлиб кўринади.
– Эй Оллоҳнинг расули, улар пайғамбарлардан ўзгаси етолмайдиган манзилми? – дея сўрашди.
– Жоним измида бўлган Зотга қасамки, у Оллоҳга иймон келтирган ва мурсалларни тасдиқлаган кишиларнинг манзилларидир» (Муттафақун алайҳ).
Расули акрам бу ҳақда яна шундай деганлар: «Жаннатдаги баланд даража эгаларини улардан қуйидагилар худди осмон уфқларида порлаган юлдузларни кўргандай кўрадилар. Абу Бакр ва Умар шулардандир...» (Термизий ривояти).
Жобир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан бундай ривоят қиладилар: «Пайғамбар алайҳиссалом бизга:
– Сизларга жаннат кўшкларининг хабарини берайми? – дедилар.
– Ота-онамиз Сизга фидо бўлсин, ё Аллоҳнинг расули, хабарини беринг, – дедик.
– Жаннатда ҳамма томони гавҳардан бунёд қилинган кўшклар бор. Бу кўшклар шу даражада шаффофки, ташқарисидан ичи, ичидан ташқариси кўриниб туради. Кўшк ичкарисида на кўз кўрган, на қулоқ эшитган, на инсон хотирига келган бир неъмат, туганмас лаззат, адоқсиз сурур бор, – дедилар.
– Ё Аллоҳнинг расули, бу кўшклар ким учун ҳозирланган? – сўрадим.
– Шундай бир киши учунки, у саломни ёяди, таом едиради, давомли рўза тутади, тунда одамлар уйқуга ғарқ пайтда намоз ўқийди, – дедилар.
– Ё Аллоҳнинг расули, буларни ким бажара олади? – дедик.
– Умматим бу ишларни бажаришга қодир. Улар ҳақида сизларга хабар берайинми? Ким биродарига йўлиққан пайтда салом берса ё алик олса, демак у саломни ёйган бўлади. Кимки аҳли оиласини тўйгунча озиқлантирса, таом едирувчилар жумласидан бўлади. Кимки рамазон ойида ва ҳар ойнинг уч кунида рўзадор бўлса, давомли рўза тутган ҳисобланади. Кимки хуфтон ва бомдод намозини жамоат билан адо қилса, тунда одамлар яъни, яҳудийлар, насоралар ва мажусийлар уйқуда пайтда намоз ўқиган бўлади, – дедилар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам» (Абу Наим ривояти).
Аллоҳ таолонинг: «...абадий жаннатлардаги покиза масканларга киритур» (Саф, 12) ояти ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан сўрашди. Расули акрам дедилар: «Покиза масканлар – маржонлардан бунёд қилинган қасрлардир. Ҳар бир қасрда қирмизи ёқутдан бўлган етмишта ҳовли, ҳар ҳовлида яшил зумраддан бўлган етмишта уй, ҳар уйда бир тахт, ҳар тахтда барча ранглардан уйғун етмишта тўшак, ҳар тўшакда оҳу кўзли ҳурлардан бир жуфти ҳалол бор. Ҳар уйда етмишта дастурхон, ҳар дастурхонда етмиш хил таом бор. Ҳар уйда етмишта ходима бор. Мўмин кишига ҳар куни эрталаб шундай бир қувват бериладики, кун давомида ходимларнинг барчаси билан қўшилишга қодир бўлади» (Абу Шайх ривояти).
Абу Ҳомид Ғаззолий "Иҳё улумуд дин (Сўнгги манзил зикри)" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа