Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
27 Ноябр, 2024   |   26 Жумадул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:01
Қуёш
07:25
Пешин
12:16
Аср
15:15
Шом
16:59
Хуфтон
18:17
Bismillah
27 Ноябр, 2024, 26 Жумадул аввал, 1446

Сиз ҳам утружжамисиз?

15.02.2018   11837   6 min.
Сиз ҳам утружжамисиз?

Қуръон тингловчиларга хушхабар! 

Аллоҳ таолога беҳисоб ҳамду саноларимиз бўлсинки, қарийб бир ойдан бери давом этаётган Республика Қуръон мусобақасининг файзу футуҳи пойтахтимиз Тошкент шаҳрида бошланиб кетди. Аллоҳнинг муборак Каломига ихлосманд халқимиз хушовоз қориларнинг гўзал тиловатларини қалблари тўла муҳаббат билан тингламоқда. Республика бўйлаб Қуръон мусобақасини хоҳ бевосита бўлсин, хоҳ жонли эфирда бўлсин тинглаб бораётган Қуръон мухлисларига хушхабар бермоқчимизки, Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Аллоҳ таоло китобидан бир оятни эшитса, унга икки (кўп) савоб ёзилади”, деб марҳамат қилдилар.

Сизларга хушхабар бўлсин, Қуръондан бир ҳарф тиловат қилсангиз, Аллоҳ таоло ўнта савоб беради. Демак, бир дона оятда қанча ҳарф бўлса, уни ўн баробарича савобга эришасиз. Тинглаганингизда эса уни яна икки баробарга кўпайтиринг. Энди бир ўйлаб кўринг-чи, мусобақанинг бир кунида қанча оят тингламоқдасиз? Бундан Аллоҳ таолонинг бандаларига бўлган раҳмати нақадар чексизлигини англаб етасиз.

Қуръон тиловатини тинглашнинг бошқа фойдалари ҳам кўп. Абдудоим Каҳил бундай деган: “Тўлиқ соғайишни истаган бемор ҳар куни бир неча соатдан Қуръон эшитсин. Унинг маъносини англашга уринсин. Зеро, Қуръон мазмунини тушуниш ҳам шифодир”.

Дарҳақиқат, Қуръон тинглашнинг соғликка ҳам беҳисоб фойдалари борки, у билан инсон тинчланади, хотиржам бўлади. Бу эса беморнинг соғайишига кучли омил бўлади.

Қуръон тинглаган инсон охиратни эслайди, натижада ҳаётини тўғрилашга уринади, хатти-ҳаракатларини назорат қилади, Қуръон тинглаганимизда кўзимизга ёш келиши ҳам бежиз эмас... 

Қориларнинг юксак мартабаси бор 

Умму Дардо розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Мен Оиша (онамиз) олдига бориб: “Жаннатга кирганлар ичида Қуръон ўқиган билан ўқимаган орасида қандай фарқ бор?” деб сўрадим. Оиша (онамиз): “Жаннат поғоналари Қуръон оятларига тенг. Жаннатга кирганлар ичида ҳеч ким Қуръон ўқиганлардан афзал бўла олмайди”, деб жавоб берди”.

Шундай экан, қориларимизга хушхабар бўлсинки, уларнинг узоқ йиллар чеккан заҳматлари эвазига Аллоҳ таоло ўзига хос мукофот тайинлаб қўйган. У эса жаннатнинг энг юқори даражасидир.

Яна бир ривоятда: “Қорилар жаннатга кирганларидан сўнг уларга “Ўқи ва кўтарил!” деб хитоб қилинади. Қори ўқир экан, жаннатнинг даражаларидан кўтарилиб бораверади. Қаерда ўқишдан тўхтаса, ўша қават унинг жаннатдаги мақоми бўлади”. Демак, Қуръондан ким қанча ёд олса, шунга қараб ўзининг мартабасини белгилайди. У ҳолда ўз мақомимизни жаннатнинг энг юқори даражасидан тайинлаб олишимизга нима монелик қилмоқда? Аллоҳдан сўраб, янги ташкил қилинаётган “Араб тили курслари”га ёзилиб, тезроқ араб тилида саводимизни ошириб, Аллоҳнинг каломини ёд олишга киришайлик. Зеро, “Инсонлар ичида Аллоҳнинг хос бандалари бор. Қуръон аҳли – Аллоҳнинг аҳли ва хос бандаларидир”, деб Ҳабибимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилдилар. Қуръон ҳофизлари – инсонлар ичра Аллоҳнинг хос бандаларидир. Бундай мақомга эришишга барчамизнинг имкониятимиз бор. Биз фақат ғайрат-шижоатли бўлсак шунинг ўзи кифоя. 

Қуръон аҳлининг ота-онасига хушхабар!

Қуръони каримни фарзандларимизга ўргатайлик. Мактаб дарсларидан бўшаганда Қуръон тиловат қилсин, вақти беҳуда ўтмайди. Гўдаклигидан шунга ўрганса, кўп вақт ўтмай, тўла ёдлаб олади, ахир доно халқимиз бежизга “Қатра-қатра кўл бўлур” демаган. Аллоҳнинг ҳузурига борганимизда эса бизга шафоатчи бўлади. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қайси бир инсон дунёда фарзандига Қуръон ёдлатса, қиёмат куни отасига тож кийдирилур”, деганлар. Бошқа бир ривоятда эса: “Ота-онасига бутун дунёнинг қиймати ҳам унга тенг келмайдиган кийим кийдирилади. Улар: “Буни нима сабабдан кийдик?”, деб ҳайрон бўлганларида, уларга: “Фарзандингиз Қуръонни қўлга киритгани учун” дейилади”, деб фарзандларини қори қилган ота-онага хушхабар бердилар. Донишманд халқимизЗар қадрини заргар билади”, деганидек, Қуръон ва қориларнинг қадрини мусобақа шарофати билан ҳамма билиб олди. 

Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳудан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Қуръон ўқийдиган мўмин худди утружжага ўхшайди. Унинг ҳиди ёқимли, мазаси ширин. Қуръон ўқимайдиган мўмин эса хурмога ўхшайди. Унинг ҳиди йўқ, аммо мазаси ширин. Қуръон ўқийдиган мунофиқ эса райҳон каби хушбўй, аммо мазаси аччиқ. Қуръон ўқимайдиган мунофиқ ҳудди ҳанзала каби янглиғ, ҳидсиз ва таъми аччиқдир”, деганлари ривоят қилинган.

Изоҳ: “Утружжа” цитрус мева бўлиб, апельсинга ўхшаш  “ширин лимон”дир. Ҳажми икки кафт миқдорича, ҳиди хушбўй ва мазаси ширин мева.

“Хурмо” дейилганда араб хурмоси назарда тутилган. Маълумингизки, араб хурмосининг мазаси тотли бўлса-да, унинг ҳиди йўқ.

“Ҳанзала” эса таъми ва ҳиди ёқимсиз бўлган ўсимлик тури. Меваси апельсиндан сал каттароқ бўлади. 

“Хурмо бўлиб қолдик”

Унаштирилиши ният қилинган қори йигит ва қория қиз учрашувга чиқибди. Юзлашгани заҳоти қиз гап чўзилиб кетмасин деган андешада йигитдан: “Сиз утружжамисиз?, деб сўради. Йигит дарҳол саволнинг мазмунини англаб: “Утружжамиз-ку, аммо тўйнинг ташвишлари билан бўлиб айни кунларда хурмо бўлиб турибмиз”, деб жавоб берди. Қория қиз йигитнинг жавобидан қаноат ҳосил қилиб чиройли жилмайиб қўйди. Сўнг йигит: “Сиз-чи?” деб сўраган эди, табассум қилиб: “Биз утружжамиз”, дея жавоб берди.

Савол: “Сиз ҳам утружжамисиз?”

Аллоҳ таоло барчамизни Қуръон ҳофизларидан бўлишимизни насиб қилсин! 

ЎМИ матбуот хизмати 

Қуръони карим
Бошқа мақолалар

Imom Abu Abdulloh Halimiy

25.11.2024   1798   4 min.
Imom Abu Abdulloh Halimiy

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Har bir inson o’zining atrofidagi zamon va muhitning ta’siri ostida ulg’ayadi. Abu Abdulloh yashagan davr hamda muhit olimning hayotiga va ilmiy faoliyatiga katta ta’sir ko’rsatdi. Olim tug’ilgan Jurjon shahri tarixda iqtisodiy markazlardan biri bo’lib, shahar o’rtasidan yuk tashuvchi kemalar harakatlanadigan keng daryo o’tgan. Geografik qulay vodiyda joyda joylashgan Jurjon shahri tarixiy ipak yo’li savdosining quruqlik va daryo transporti uchun muhim o’tish nuqtasi hisoblangan.

Imomning to’liq ismi Imom, hofiz, faqih Abu Abdulloh Husayn ibn Hasan ibn Muhammad ibn Halimiy, Jurjoniy  Shofeiy bo’lib, hijriy 338-390-yilda (milodiy 949-950) Kaspiy[1] dengizining janubi-sharqida joylashgan Jurjon shahrida tug’ilgan. Ba’zi manbalarda Buxoroda tug’ilgan deyiladi. Katta bobosiga nisbatan Halimiy, tug’ilgan joyiga nisbatan Jurjoniy deb ataladi. Buxoroda o’sib, mashhur bo’lgani uchun Buxoriy nisbati ham beriladi. Uning otasi mashhur faqih, muhaddis Abu Muhammad ibn Halim ibn Ibrohim ibn Maymun Halimiy, Marvaziy bo’lgan.

Abu Abdulloh bolaligini Jurjonda o’tkazdi. Ammo u bu yerda biroz vaqt turgandan keyin Buxoroga yo’l oladi va u yerda ta’limni davom ettiradi. Yosh olim bu yerda, Asha’riy va Shofeiy ulamolarining suhbatida bo’lib, ulardan tahsil olgan. Halimiy tug’ilgan uy ilm-fan, adabiyot va fiqhning markazi sifatida tanilgan. Faqat otasi emas, balki ukasi Abul-Fazl Hasan ibn Hasan ibn Muhammad ibn Halimiy ham ilm bilan band edi. Otasi bir paytlar Sulton Sanjar saroyida fatvo berish (muftiylik) vazifasini bajargan. Oxirgi paytlarda otasi uyini Qur’on va xayr ahillarining yig’ilish maskani qilgan.

Yoshlik chog’ida Halimiyning otasi uni zamonasining yirik ilm-fan markazlaridan biri bo’lgan Buxoroga olib keladi. O’sha paytda, Buxoro shahri insonlarni o’ziga rom etadigan go’zal tabiati va manzarasi bilan ajralib turardi. Bundan tashqari ko’plab olimlar va adabiyot ahillari, faylasuf va kalomchilar, muhaddis va faqihlarni o’zida jamlagandi. Savdo-sotiq rivojlangan, davlat amirlari olimlar bilan uchrashadigan ilm o’chog’i edi. Shahar masjidlarida mutafakkir olimlar uzoq davom etadigan ilmiy bahs va munozaralar qilishar, ba’zida buunday bahs va munozaralarga ko’chalarda ham duch kelish mumkin edi. Halimiy ham shunday ilmiy muhitda o’sdi.

Movarounnahr mintaqasining katta olimlaridan dars olgan Halimiy, Ash’ariyya muhim olimlaridan Abu Bakr al-Qaffol Shoshiy va Abu Bakr al-Uvdaniy darslariga qatnashib kalom va fiqh ilmlarini o’rgangan. Halimiy hadis ilmiga oid dars olgan yana bir ustozi Sayrafiy bo’lgan. U zot Abu Bakr Muhammad ibn Ahmad ibn Hanbal va Abu Ahmad Bakr ibn Muhammad as-Sayrafiydan hadis eshitib, ularni rivoyat qilgan.

Mashhur muhaddis Hakim an-Naysaburiy va Abu Zakariya Abdurrahim ibn Muhammad al-Buxoriy u zotdan hadis rivoyat qilganlar.

Halimiy tahsilni tugatgach, dastlab Buxoroda, so’ng boshqa joylarda qozilik qildi. Hukmdorlar va viloyat rahbarlarining oldidagi olimning nufuzi baland bo’lgan, shu sababli, vaqti-vaqti bilan elchilik vazifasini unga topshirishgan. Samoniylar hukmdori Nasr ibn Nasr tomonidan Nishopurga (385/995) va Xuroson  hukmdorining iltimosi bilan Jurjon amirligiga elchi qilib (389/999) yuborilgan.

Halimiyning hayotini va ilmiy merosini o‘rganilgan manbalarda uning ko‘plab asarlari mavjudligi qayd etilgan bo‘lsa-da, bizgacha yetib kelgan, ma’lum bo‘lgan yagona asari – “al-Minhaj fi shu’abil iymon” hisoblanadi. Bu yirik asar aqoid (e’tiqod), fiqh (islom huquqi) va axloq masalalarini o‘z ichiga oladi va Hilmi Muhammad Fuda tomonidan tahqiq qilinib, uch jildda nashr etilgan (Bayrut, 1399/1979). Ibn Imod “Shajaratu az-Zahab"da, Hoji Xalifa “Kashfuz-zunun”da “Ayatus-sa’a va Ahvalul-qiyama” asari Halimiyga nisbat berganlar, lekin Halimiyning hayotini tadqiq qilgan Metin Yurdagur esa, bu asarlarni “al-Minhaj”ning bo’limlarni ifoda qiluvchi tushunchalar deb aytgan.

Halimiy hijriy 403-yil Robi’ul-avval (1012-yil oktyabr) yoki Jumadil-avval (1012-yil dekabr) oyida Buxoroda vafot etgan.

TII 4-kurs talabasi Luqmonjonov Absulbosit

[1] Jurjon dengizi ham deyiladi.