Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
08 Август, 2025   |   14 Сафар, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:55
Қуёш
05:25
Пешин
12:34
Аср
17:27
Шом
19:36
Хуфтон
20:59
Bismillah
08 Август, 2025, 14 Сафар, 1447

“Қуръонни овозингиз билан безанг”

21.01.2018   9220   3 min.
“Қуръонни овозингиз билан безанг”

Баро ибн Озиб розияллоҳу анҳу айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонни овозингиз билан безанг!” деб марҳамат қилдилар» (Абу Довуд ва Насаий ривояти).

Қуръони каримни чиройли овоз билан безаш масаласи олимлар ўртасида турли фикрларга сабаб бўлган. “Қуръоннинг чиройли овозга эҳтиёжи йўқ”, деган тушунчадагилар ҳадис аслида: “Овозингизни Қуръон билан безанг” маъносида бўлгани, бироқ ривоят асносида сўзлар ўрни алмашиб қолганини айтади. Уларга кўра, Аллоҳ таолонинг каломи, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг абадий мўъжизалари бўлмиш Қуръон ҳеч кимнинг чиройли овозига муҳтож эмас. У ҳар жиҳатдан гўзал ва мукаммал, биз унинг қироати билан овозимизни гўзаллаштиришга муҳтожмиз.

Аммо кўпчилик уламолар бу фикрга қўшилмайди. Ибн Дай­ба таъкидлаганидек, ҳадисда келган “Қуръон” сўзидан мақсад унинг тиловатидир. Демак, ўткир хотира ва хушовоз ила Қуръони карим тиловатини гўзаллаштириш кераклигини анг­лаш зарур. Зеро, гўзал сўз гўзал овоз билан янада ёқимли бўлади. Унинг хушовозда ўқилиши одамларда Қуръони каримни тинглашга бўлган мойилликни кучайтиради. Демак, ҳадисдан тиловатда имкон қадар овозни чиройли қилишга уриниш кераклиги тушунилади.

Шу ўринда бир нарсани таъкидлаш лозим, Қуръони каримни чиройли ўқийман деб уни тағаннийга (оҳангга солиш, қўшиқ­қа ўхшатиш) айлантириш ҳам ярамайди. Уламолар тиловатда тажвид қоидаларидан четга чиқиб, тағаннийга йўл қўйишни макруҳ дейишган. Бундай тиловатни эшитганлар ҳам қарши чиқишлари, хатолигини тушунтиришлари лозим. Каломуллоҳ ҳар жиҳатдан ўзгача; унинг тиловатида ҳам бу ўзига хосликни асраш, турли қўшиқ ва байту ғазаллар оҳангига ўхшатмаслик керак. Мулла Али Қори “Мирқот” китобида қўшиқ каби оҳангга солиб тиловат қилиш ҳаромлиги, эшитганлар ҳам гуноҳкор бўлишига доир фатво берган. Унинг чек қўйилиши вожиб бўлган энг ёмон бидъатлардан эканини таъкидлаган. 

Али Қори ушбу ҳадис шарҳида шу маънода ворид бўлган бошқа ҳадисларни ҳам келтиради: “Қуръонни овозингиз билан безанг. Зеро, хушовоз Қуръон чиройини орттиради” (Насаий ва Ҳоким); “Чиройли овоз Қуръон зийнатидир” (Табароний); “Ҳар нарсанинг безаги бор, Қуръоннинг безаги чиройли овоздир” (Абдурраззоқ).

Юқоридаги ривоятларни зикр қилгач, Али Қори айтади: “Бу ерда Қуръонни овоз билан гўзаллаштиришга амр бор. Қуръон­нинг овоз билан гўзаллашиши тажрибада тасдиқланган ҳақиқат. Шундай экан, бу ҳол ҳадисда сўзлар ўрни алмашиб қолган, деган даъвони рад қилади”.

Али Қори фикрининг тасдиғи сифатида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳуга айтган ушбу сўзларини келтиради: “Сенга Оли Довуд алайҳиссаломга берилган мизморлардан бир мизмор берилган. Кеча кечқурун сени тинглаётганимни бир кўрсайдинг. Ҳақиқатан, сенга Оли Довуд алайҳиссаломга берилган мизморлардан бир мизмор берилган”.

Хулоса, муҳими Қуръонни ўқиш. Тартил билан ўқиб, қироатни бе­заш мустаҳаб эканига бутун уламолар иттифоқ қилишган. Тағанний ва лаҳн билан ўқиш хусусида эса ихтилоф бор. Жумҳур уламо бунинг жоиз эмаслигини, чунки мазкур ҳолатда хушуъ йўқолишини айтганлар.

ЎМИ Матбуот хизмати

 

 

Қуръони карим
Бошқа мақолалар

313 та ҳаётий зийнат қоидалари (1-қисм)

04.08.2025   5529   42 min.
313 та ҳаётий зийнат қоидалари (1-қисм)

313 та ҳаётий ЗИЙНАТ қоидалари

ни

УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:

 

(1-қисм)

“ИНТИЗОМ – ҒАЛАБАНИНГ КАЛИТИ

 

КАЛОМУЛЛОҲНИНГ ОЯТИ КАРИМАЛАРИДА

ХУДОИМ ТАОЛО МАРҲАМАТ ҚИЛАДИ:

 

Z    «Агар Аллоҳнинг неъматларини санасангиз, саноғига ета олмайсиз. Ҳақиқатан, Аллоҳ кечиримли ва раҳмлидир» (Наҳл сураси 16/18 оят).

 

 

ЖАНОБИ ПАЙҒАМБАРИМИЗ

РАСУЛУЛЛОҲ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ

МЕҲР-МУРУВВАТ ТАРИҚАСИДА МАРҲАМАТ ҚИЛАДИЛАР:

 

¯    «Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар

сиҳат-саломатлик

ва хотиржамликдир» (Имом Бухорий ривоятлари);

 

¯  «Беш нарсадан олдин беш нарсани ғанимат билинг:

кексалигингиздан олдин ёшлигингизни,

бетоблигингиздан олдин саломатлигингизни,

фақирлигингиздан олдин бойлигингизни,

бандлигингиздан олдин бўш вақтингизни,

ўлимингиздан олдин тириклигингизни!» (Имом Ҳоким ривоятлари).

 

 

è З И Й Н А Т(безак, пардоз; безатиш):

1) Зеб, чирой бериш учун хизмат қилувчи...; безак.

2) Ҳусн, кўрк берувчи нарса; кўрк; иззат-ҳурмат.

(“Ўзбек тилининг изоҳли луғати” 1/234).

 

Улуғ аждодларимиздан давом этиб келаётган дуру гавҳар ривоятлари ва ноёб ҳикматлари,

буюк ота-боболаримиздан эшитиб келинаётган тилло билан тенг панд-насиҳатлари ва бетакрор ҳикоялари,

меҳрибон ота-оналаримиздан ўрганиб келинаётган гавҳар ўгитлари ва мислсиз сўзлари,

элимиз таниган ва халқимиз тан олган устозларимиздан таълим олиб келинаётган зар тушунчалари ва бебаҳо илмлари,

жаннатмакон юртимиз – муқаддас Ватанимиз таълим масканларида таралаётган дурдан аъло фанлар ва беқиёс билимлар,

бугунги кунда ва доим керак бўладиган ҳаётий масалалар, долзарб мавзулар, қизиқарли маълумотлар ҳамда халқимиз орасида эътироф этилган мезонлар

дан

R Қуръони карим ояти карималари,

R Жаноби Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг муборак ҳадиси шарифлари,

R динимиз асослари,

R шариатимиз ҳукмлари,

R шарқона одобларимиз,

R мазҳабимиз меъёрлари,

R жамиятшунослик алоқалари,

R одамгарчилик муносабатлари,

R инсоний туйғулар,

R руҳшунослик сир-асрорлари,

R юртимиз урф-одатлари,

R ўзбекчилик қоидалари,

R маданиятимиз ахлоқлари,

R инсоний ақл ва ахлоқий нормалар,

R доно мақолларимиз,

R миллий анъаналаримиз,

R диний қадриятларимиз,

R халқимиз онг-тафаккури,

R миллатимиз менталитети,

R анъанавий фалсафаси,

R ўзбек халқининг илғор қадриятлари,

R улуғларимиз ҳикматлари,

R доно халқимиз дунёқараши,

R мусулмончилигимиз кўрсатмалари

 

а с о с    в а    н е г и з л а р и д а

 

улуғ устозларимиз – табаррук уламоларимиз кенг, чуқур ва унумли истифода этиб, кундалик ҳаётга доир ниҳоятда фойдали маслаҳат, керакли тавсия ҳамда энг муҳим одобларидан намуна шаклида батафсил тақдим этган

313 та ҳаётий ЗИЙНАТ қоидалари

ни

УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:

 

 

Уларнинг ҳар бири

халқимизнинг асрлар давомида

кундалик ҳаётларида шаклланган

етти (7) та

1) оилавий,

2) ижтимоий,

3) маънавий,

4) илмий,

5) иқтисодий,

6) маданий,

7) психологик

мавзудаги

ЭНГ АСОСИЙ қадриятни акс эттирган ҲИКМАТЛАРИДИР !

 

1)       Кечанинг зийнати – ой.

2)       Осмоннинг зийнати – юлдуз.

3)       Кундузнинг зийнати – қуёш.

4)       Осмоннинг зийнати – булут.

5)       Қишнинг зийнати – қор.

6)       Баҳорнинг зийнати – ёмғир.

7)       Ёзнинг зийнати – мева-чева.

8)       Кузнинг зийнати – совуқ.

9)       Таомнинг зийнати – нон.

10)       Дастурхоннинг зийнати – овқат.

11)       Ширинликлар зийнати – асал.

12)       Ичимликлар зийнати – сув.

13)       Ризқнинг зийнати – қониқиш.

14)       Инсоннинг зийнати – ақл.

15)       Ақлнинг зийнати – фаросат.

16)       Беморнинг зийнати – сабр.

17)       Умрнинг зийнати – савобли ишлар.

18)       Инсонпарварликнинг зийнати – меҳр.

19)       Тўйларнинг зийнати – ёши улуғлар.

20)       Қўшничилик зийнати – таом улашишлик.

21)       Маҳалланинг зийнати – сокинлик.

22)       Хонанинг зийнати – саранжомлик.

23)       Уйнинг зийнати – озодалик.

24)       Ҳовлининг зийнати – гул.

25)       Қариндошчилик зийнати – борди-келдичилик.

26)       Қуда-андачилик зийнати – меҳр-оқибат.

27)       Эр-хотинлик зийнати – меҳр-муҳаббат.

28)       Оиланинг зийнати – ота-она.

29)       Чақалоқнинг зийнати – ўзи.

30)       Боланинг зийнати – одоб.

31)       Йигитларнинг зийнати – жасурлик.

32)       Қизларнинг зийнати – ибо-ҳаё.

33)       Аёлнинг зийнати – ожизлиги.

34)       Яхши ўғилнинг зийнати – ота-онага хизмат.

35)       Яхши қизнинг зийнати – оиласига гап юқтирмаслик.

36)       Урф-одатларнинг зийнати – давомийлик.

37)       Меҳмондўстнинг зийнати – кўнгликенглик.

38)       Муносабатнинг зийнати – ҳурмат.

39)       Камтарликнинг зийнати – оддийлик.

40)       Талабанинг зийнати – қизиқувчанлик.

41)       Ёзувнинг зийнати – бехатолиги.

42)       Дўстликнинг зийнати – содиқлик.

43)       Китобнинг зийнати – мазмуни.

44)       Кибрнинг зийнати – қабр.

45)       Ўлимнинг зийнати – жаноза.

46)       Қабристоннинг зийнати – экилган ўсимликлар.

47)       Гапнинг зийнати – қисқалик.

48)       Табрикнинг зийнати – самимийлик.

49)       Ғалабанинг зийнати – хурсандчилик.

50)       Ғолибнинг зийнати – тиришқоқлик.

51)       Либоснинг зийнати – дид.

52)       Улуғликнинг зийнати – оддийлик.

53)       Улуғларнинг зийнати – камтарлик.

54)       Болаликнинг зийнати – беғуборлик.

55)       Йўлнинг зийнати – тартиб-интизом.

56)       Тинчликнинг зийнати – хотиржамлик.

57)       Хотиржамликнинг зийнати – тинчлик.

58)       Ишхонанинг зийнати – адолатли раҳбар.

59)       Бозорнинг зийнати – мўл-кўллик.

60)       Шаҳарнинг зийнати – кўркамлик.

61)       Қишлоқнинг зийнати – табиийлик.

62)       Саройнинг зийнати – шоҳ.

63)       Суҳбатнинг зийнати – дилкашлик.

64)       Ватанпарварликнинг зийнати – фидойилик.

65)       Ишнинг зийнати – натижа.

66)       Қариликнинг зийнати – оғирлик.

67)       Катталарнинг зийнати – кичикларга иззати.

68)       Таҳоратнинг зийнати – мукаммаллик.

69)       Азоннинг зийнати – хуш овоз.

70)       Намознинг ички зийнати – ҳаммасини ўз жойига қўйишлик.

71)       Намознинг ташқи зийнати – зикр, тиловати Қуръон, дуо.

72)       Рўзанинг зийнати – сабр.

73)       Умранинг зийнати – адо этишлик.

74)       Ҳажнинг зийнати – ўзи бажаришлик.

75)       Ибодатнинг зийнати – ўз вақтида адо этишлик.

76)       Дуонинг зийнати – чин ихлос.

77)       ЗИЙНАТЛАР ЗИЙНАТИ – ОДДИЙЛИК.

78)       Одоб – мўмин-мусулмоннинг зийнати.

79)       Ота-онага эҳтиром – ақлли фарзанднинг зийнати.

80)       Катталарга ҳурмат – доно инсоннинг зийнати.

81)       Кичикларга иззат – улуғларнинг зийнати.

82)       Ширинсўзлик – муомаланинг зийнати.

83)       Камтарлик – олимнинг зийнати.

84)       Итоаткорлик – яхши ходимнинг зийнати.

85)       Дуо қилишлик – ибодатнинг зийнати.

86)       Аҳил-иноқлик – яхши оиланинг зийнати.

87)       Табассум – яхши келиннинг зийнати.

88)       Мардлик – яхши куёвнинг зийнати.

89)       Виқорлик – яхши эрнинг зийнати.

90)       Бўйсунишлик – яхши хотиннинг зийнати.

91)       Қатъийлик – яхши эркак кишининг зийнати.

92)       Ҳаё-иффат – яхши аёл кишининг зийнати.

93)       Поклик – мусулмон аёлининг зийнати.

94)       Меҳрибонлик – яхши қайнонанинг зийнати.

95)       Вазминлик – яхши қайнотанинг зийнати.

96)       Ҳалимлик – илмнинг зийнати.

97)       Хокисорлик – таълим олувчининг зийнати.

98)       Қўлиочиқлик – камбағалнинг зийнати.

99)       Шукр – неъматнинг зийнати.

100)       Хушмуомалалик – жамоатнинг зийнати.

 

(Давоми бор...)

 

Иброҳимжон домла Иномов