Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
17 Март, 2025   |   17 Рамазон, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:13
Қуёш
06:32
Пешин
12:36
Аср
16:44
Шом
18:35
Хуфтон
19:48
Bismillah
17 Март, 2025, 17 Рамазон, 1446

ИЙМОН ҲАЛОВАТИ, ШУКРОНАЛИК БАЙРАМИ

25.04.2023   2086   6 min.
ИЙМОН ҲАЛОВАТИ, ШУКРОНАЛИК БАЙРАМИ

Рамазон ойида юртимизга Аллоҳ таолонинг раҳмати ёғилди. Мўмин-мусулмонлар субҳидамда саҳарлик дастурхонидан туриб ибодатга киришди. Файзли оқшомларда эса ифторлик қилиб,

қалб роҳати – таровеҳ намозини адо этишди. Аллоҳ таоло фарз қилган закотлар адо этилди, фитр садақаси ҳамда фидялар берилди.

Аллоҳга беҳисоб шукр, бу йилги Рамазон кунлари ва тунлари жуда файзли ва мароқли ўтди. Айниқса, бу моҳи шарифнинг муборак айёмларини ғанимат билиб, қўлдан келганича рўза тутиб, нафс тарбияси билан машғул бўлдик. Ҳадиси шарифга амал қилиб, тилни ёлғон, ғийбат ва беҳуда гаплардан тийиш, тана аъзоларини турли гуноҳ ва маъсиятлардан сақлашга ҳаракат қилдик. Қутлуғ ойда 1,5 мингдан ортиқ жомеда Қуръони карим хатм қилинди. Мухлис халқимиз Ҳақ таоло Каломига сомеъ бўлди. Уламоларимиз ва имом-хатибларимиз намозхонларга бу ойда кўпроқ ваъз-насиҳатлар қилишди. Бундай саодат Президентимиз ташаббуси билан кейинги йилларда диний-маърифий соҳада амалга оширилган ислоҳотлар мевасидир, десак, айни ҳақиқатдир.

Жорий Рамазон ойи халқимиз учун эсда қоларли ва меҳр-мурувват, хайру саховатга бой ўтди. Юртимиз бўйлаб ҳар бир маҳаллада муҳтож оилалар ва бева-бечоралар, етимлар ҳолидан хабар олиниб, уларга ифторлик дастурхонлари ёзилди, озиқ-овқат маҳсулотлари тарқатилди. Бундай эзгу ишлардан яна бири Юртбошимизнинг ғамхўрлиги ва қўллаб-қувватлови билан кам таъминланган, боқувчисини йўқотган, эҳтиёжманд оилалар ҳамда ногиронлиги бўлган шахсларнинг 1400 нафари умра зиёратини адо этиб қайтдилар. Бу яхшиликлар қаторида ҳудудларда ўнлаб масжидлар янгидан иш бошлагани минглаб намозхонларнинг қувончига сабаб бўлди.

Албатта, бундай улуғ неъматларнинг қадрига етиб, динимиз равнақи йўлида қилинаётган ишларни Аллоҳ таолонинг улуғ марҳамати деб қабул қилишимиз, бунинг шукронасини ҳамиша адо этишимиз лозим.

Ҳайит кунлари маҳаллалар, хонадонлар тоза-озода ҳолга келтирилади. Қариндош-уруғлар, етимлар, бевалар, кекса ва имконияти чекланган инсонлар, беморлар ҳолидан яна бир карра хабар олиниб, уларнинг кўнглини кўтариш, оғирини енгил қилишга кўмак лашилади.

Рамазон ҳайитини дунё мусулмонлари қатори юртимиз аҳли ҳам катта шодиёна ва хурсандчилик ила ўтказади. Ушбу кун Яратган эгамнинг раҳмати Ер юзига ёғиладиган, қалблар завқланадиган, рўзадорларга ажрлар бериладиган ажойиб фурсат.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир қавмнинг ўз байрами бор, бу – Ийд куни бизнинг байрамимиздир”, деб марҳамат қилганлар.

Ҳофиз ибн Ҳажар раҳимаҳуллоҳ “Фатҳул Борий” асарида шундай деган: “Ҳайит кунлари шодликни изҳор қилиш диннинг шиорларидандир”.

Аллоҳ таолога қилинган тоат-ибодатлар, У зотнинг бандаларига кўрсатган раҳмату мағфирати туфайли хурсандчилик изҳор қилиш учун бир муносабатдир. Аллоҳ таоло ўз Каломида: “Аллоҳнинг фазли ва раҳмати ила. Ана шу билан хурсанд бўлсинлар. У улар жамлайдиган нарсалардан яхшидир”, деб айт”, деб марҳамат қилган (Юнус сураси, 58-оят).

Аллоҳнинг фазлидан хурсанд бўлиш ҳам У зотга қурбат саналади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Фарз амалларидан кейин Аллоҳга энг маҳбуб амал мўминнинг қалбига хурсандчилик киргизишдир” (Имом Бухорий ривояти), деганлар.

Ҳар бир мўмин-мусулмон учун Роббининг ибодатини адо этиш чинакам бахту саодатдир. Рамазон ойида ҳар кунги саҳарлик ва ифтор пайтларида оммавий ахборот воситалари, хусусан, радио ва телевидение каналлари орқали уламоларимизнинг чиқишлари мунтазам бериб борилгани халқимиз маънавияти, маърифати йўлида ҳар қандай улуғвор тадбирдан ҳам кўра самаралироқ таъсирга эга бўлди, десам асло янглишмаган бўламан.

Албатта, ўзагини “адаб” тушунчаси ташкил этадиган адабиёт намояндалари – юксак адаб соҳибларининг тафаккуридан, қалб қўридан дунё га келган асарлар ҳам халқимиз миллий тафаккури юксалишида нечоғли аҳамиятга молик эканини инкор этиб бўлмайди.

Ўзбек зиёлиларининг, тафаккур соҳибларининг минбари бўлиб келган “Ўзбекистон адабиёти ва санъати” газетаси диний йўналишларга энди-энди изн берилаётган кезларда ҳам Ислом маърифатига хизмат қиладиган мақолаларга бағрикенглик ва дадиллик билан жой берганини, диний уламоларимиз билан суҳбатлар уюштирилганини барчамиз яхши эслаймиз. Муборак ҳадисларни сатрларга солган шеърият мулки султони Алишер Навоий бобомизнинг эътиқоду иймонда собитлиги ҳам барчамизга ўрнак эканини инобатга оладиган бўлсак, миллий адабиётимизнинг Ислом маънавияти, маърифати йўлидаги беқиёс хизматларини тасаввур этиш қийин эмас. Ул зотнинг “Назм ул-жавоҳир” асарининг “Бисмиллоҳир раҳмонир раҳим” каломи

билан бошланган “Муқадимма”сида Аллоҳ яратган нарсаларнинг қадр-қиммати ҳақида ажойиб бир рубоий бор :

Бир заррани меҳри

                         зарфишон васф этмиш,

Бир қатрани баҳри

                         беканор васф этмиш,

Бир хастани Исойи

                         замон васф этмиш,

Бир бандасини шоҳи жаҳон

                            васф этмиш.

Кўринадики, бугунги кунда муҳтарам Президентимиз томонидан илгари сурилаётган халқ манфаати, инсон қадри тушунчалари илдизлари муқаддас динимиз орқали улуғ аждодларимиз қарашларида ҳам ўз аксини топган экан. Ҳар бир инсон ўз камолоти йўлида саъй қилса, уни албатта, “шоҳи жаҳон васф этади”. Рамазон ойи заҳматлари шу йўлда қалбимизга бахш этган фароғатлар барчамизга муборак бўлсин.

Ҳа, Рамазон байрами иймон ҳаловати, ибодат ва дуо-истиғфор байрами. Бу байрамда мусулмонлар жоме масжидларга тўпланиб, Ийд намозини жамоат билан ўқийди. Сўнг дуолар қилиб, ўтганларнинг руҳини шод этади, эл-юртга, Ватанга, бутун дунёга осудалик тилаб, илтижолар қилади.

Яратган Парвардигор бутун дунё мусулмонларига Рамазон ҳайити байрамини муборак айласин, бутун оламга тинчлик-хотиржамлик ато этсин, ибодатларимизни даргоҳида қабул этсин, она Ватанимизни обод, халқимиз ҳаётини янада фаровон қилсин!

Нуриддин ХОЛИҚНАЗАРОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари

идораси раиси, муфтий

 

“Ўзбекистон адабиёти ва санъати”

 газетасининг 2023-yil 21-aprel, 15-сонидан олинди.

 

МУФТИЙ МИНБАРИ
Бошқа мақолалар

Рамазон рўзасини қасддан бузган одамнинг каффорати

19.03.2024   21938   3 min.
Рамазон рўзасини қасддан бузган одамнинг каффорати

Cавол: Рамазон рўзасини қасддан бузган киши каффорат тўлар экан. Шу ҳақда маълумот берсангиз?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Рўзадор қасддан яъни, рўза тутгани эсида бўла туриб овқат еса, сув ичса ёки жинсий алоқа қилса, рўзаси бузилади. Бу ҳолатда ҳам қазо, яъни, бузган рўзасини тутиши, ҳам каффорат вожиб бўлади.

Рўзанинг каффорати қуйидагилардан иборат:

Бир қул озод қилиш.

Агар бунга қодир бўлмаса кетма-кет икки ой рўза тутиш.

Бунда бир кун қазосидан ташқари икки ой ҳисобланади. Ҳозирги кунда қулдорлик йўқлиги сабабли қул озод қилишга қодир бўлмаслик табиийдир. Ушбу отмиш кун кетма-кет тутиладиган рўза шариатда рўза тутиш мумкин бўлмаган кунлар яъни, Рамазон ва Қурбон ҳайити кунлари ва Қурбон ҳайити кунидан кейин уч кун, жами беш кунга тўғри келиб қолмаслиги керак. 

Бунга ҳам имконияти бўлмаса, олтмишта фақир кишига фидя миқдорича таом беради ёки таомнинг қийматини беради. Бир фақир кишига олтмиш кун таом берса ҳам бўлади. Аммо бир фақирга отмиш кунлик таомни бир кунда берса жоиз бўлмайди.

Каффорат ҳақида фиқҳий манбаларимизда шундай дейилган: "Ким икки жинсий йўлнинг бирига қасддан яқинлик қилса, озуқа ёки даво бўладиган нарсани еса ёҳуд ичса унинг зиммасига қазо ва каффорот лозим бўлади. Унда  аввало бир қул озод қилади. Тополмаса икки ой кетма-кет рўза тутиб беради. Унга ҳам қодир бўлмаса, олтмиш мискинни тўйдиради" (“Раддул муҳтор”).

Зиммасига каффорат лозим бўлган киши рўза тутишга қодир бўла туриб, таомлантириш йўли билан каффоратни адо қилмоқчи бўлса, каффорат адо бўлмайди. Чунки тартиб бузилган бўлади.

Каффорат рўзасини тутаётган аёл орада ҳайз кўриб қолса, каффоратни қайтадан бошламайди, балки узри кетгач давом эттиради. Нифос қонини кўрса, каффоратни қайтадан бошлайди. Чунки, нифос қони бу масалада узр ҳисобланмайди (“Раддул муҳтор”).

Каффорат рўзасини тутаётган киши олтмиш кун ичида бирор кунни қолдирса каффорат бузилади ва рўза тутишни бошидан бошлайди.

Рамазоннинг қазоси ва каффоратини тутаётган киши субҳи содиқ кирмасидан аввал мана шу рўзаларни тутишни ният қилишлари шарт. Агар ният қилолмай субҳи содиқдан кейин ният қилса, нияти эътиборли бўлмайди. Шунинг учун саҳарликка туролмай қолишидан қўрққан киши қуёш ботганидан кейин эртанги куннинг қазо ёки каффорат рўзасини тутишни ният қилдим, деса кифоя қилади (“Фатавои Ҳиндия”).

Рамазон рўзасидан бошқа рўзаларни бузишда каффорат йўқ. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази.